Eimreiðin - 01.01.1901, Page 11

II
leggja; það voru sömu goðarnir,. sem höfðu völdin eftir 965 sem
áður, aðeins að 3 viðbættum, er þó fengu ekkert með dómnefnu að gera.
Svona var þá höfðingjastjórn og goðorðaskipun alt til loka þjóð-
veldisins, og aldrei heyrist nokkur kurr um, að það ætti öðruvísi
að vera, eða að ekki væri alt með feldu. Pað var, eins og bent
var á, svo rótgróið í meðvitund þjóðarinnar, að þessi skipun (tal-
an) væri sú eðlilegasta, auk þess sem hún stóð á fornum sögu-
legum grundvelli. Höf. álítur nú, að það hafi komið seinna tíma-
bil (í lok 10. aldar) — sem verður reyndar eftir hans stjórnar-
skipunarsögu ærið stutt —, er ný goðorð hafi myndast, er hvorki
hafi verið full né forn, og segir, að Grágás tali beinlínis um þess-
háttar goðorð. Sjáum við nú til. Höf. á við hina alkunnu grein
um fimtardóminn í f’ingskapaþætti, sem er 43. grein í Konungs-
bók. Par er verið að tala um skipun eða dómnefnu í þenna dóm,
er stofnaður var að hyggju flestra árið 1004 •— að minsta kosti
ekki fyr. því að Ari segir, að Skapti lögsögumaður hafi »sett
fimtardóm«, en hann var lögsögumaður 1004—30—. I greininni
segir, að mann skuli nefna í dóminn »fyrir goðorð hvert et forna,
9 menn úr fjórðungi hverjum«, þ. e. elzta fyrirkomulagið, eða 36-
talan er enn svo rík, að hún er lögð til grundvallar, ekki einu
sinni 4. norðlenzka þingiðfkemur hér til greina, og er það alveg
samkvæmt því, sem átti sér stað með hina (fjórðungs)dómana.
Nú bætir greinin við: »goðar þeir, er in nýju goðorð hafa, þeir
skulu nefna eina tylftina í dóminn«. I dóminum áttu að vera
eftir Njálu 48 (4 X I2)> en Þ° áttu aldrei nema 36 að dæma í
málum.
Höf. skýrir nú orð þessi svo, sem hér sé átt við goðorð, er
hafi verið til áður en fimtardómur var stofnaður, og spinnur
langt mál út af þessu, í sambandi við kristnitökuna. En allur
þessi spuni er því miður efnislaus. Njála skýrir oss frá því, að
Njáll hafi lagt það til, um leið og fimtardómurinn var settur á
stofn, að tekin yrðu upp ný goðorð — þetta eru beinlínis orð
sögunnar (97. kap. 76. línu, sbr. 113. og 114. 1., og eru sum af
þessum nýju goðorðum talin þar). Höf. vill, að hér sé »bersýni-
leg villa« í Njálu; en þetta getur hann reyndar ekki sannað. Nei,
Grágás og Njála eru hér í fullu samræmi hvor við aðra. Grágás
segir lögin, eins og þau voru eða hljóðuðu í framsögu lögsögu-
mannsins, en ekki sjálf lagafrumvörpin; hér gat ekki staðið í Grá-
gás t. d. »goðar þeir, er munu hafa hin nýju goðorð, er á að fara