Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1927, Page 54

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1927, Page 54
56 brúin var bygð 1891. Síðan hefur ekkert verið að gera við þessa ferju, fremur en aðrar ferjur ofar við sömu á, nema ef gangandi mönnum er stytt leið þar yfir við tækifæri. Það kom og fyrir áður en brúin var bygð, að meiriháttar ferðamenn voru fiuttir frá Arnar- bæli að Kallaðarnesi, en hestarnir reknir á Kotferju. Laugardœlur(-ir), sem lengi voru efsta lögferjan á Ölfusá, eru rúma 2 km. austur frá brúnni, skamt frá árbakkanum, og að sunnan- verðu, eins og hinir. Snemma á öldum hefur sjálfsagt verið byrjað að flytja þar. Þó verður nú ekki sannað, að þar hafi verið lögferja viðurkend, fyr en 1693. Eftir þetta — og þó líka nokkru áður — fóru ferðalög og flutningar að dragast að þessum stað og efri leið- inni, við Ingólfsfjall, frá miðleiðum og ferjustöðum. Ferjustaður var þar hreinn og öruggur og áin ekki mjög breið. Var og lögferjan um langt skeið talin réttarbót og talsverð tekjulind fyrir bóndann í Laug- ardælum. Fleiri vildu eiga hlut í þessari grautargerð. Hellir í Ölfusi er spölkorn frá ánni móts við Laugardælur. Bónd- inn þar tók að fiytja yfir ána, þá er þaðan komu að, um 1765. Óx af því kritur og kærur milli andbýlinga — Halldórs Jónssonar í Helli og Símonar Þorkelssonar í Laugardælum. Litlu eftir að leystur var argasti hnúturinn af einokunnarverzl- uninni dönsku (1787), hefur aukist töluvert umferðin hjá Laugardæl- um, og ber þá mest á því hvað Hellir dregur til sín. í bréfi til amtmanns 25/9 1 799, segir Steindór sýslumaður, að flutn- ingur í Helli sé óþarfur og dragi mjög frá rétti hreppstjóra í Laug- ardælum. Hann hafi keypt jörðina með 100 ára hefð fyrir ferjurétt- indum. Nú sé þar bæði meiri vinna og viðhald ferjubáta, síðan frjáls- ara varð um verzlunina. En þó séu ferjutollarnir (= tekjurnar í Laugardælum) ekki meiri en 1693. Ári síðar, 1800, gefur sýslumaður þann dómsúrskurð, að ferjan á þessum stað skuli vera öll og óskift á Laugardælum, eins og hún hafi verið frá 1693—1765, og líka síðan Halldór Jónsson flutti frá Helli á síðastliðnu ári. Starfræksla ferjunnar að utanverðu um þetta bil, sýnist því bund- in við þennan eina mann að miklu leyti. Þó var eftir þetta flutt yfir ána í viðiögum, bæði frá Helli og fleiri bæjum í Ölfusinu. Árið 1828 vildi amtmaður fjölga ferjustöðum bæði við Ölfusá og Þjórsá, svo þeir yrðu á báðum árbökkum. En sýslumaður (Þórður Sveinbjörnsson) færði gild rök fyrir því, að svo yrði ekki gert, án þess að skerða rétt hinna eldri ferjustaða — í Nesi, Kotferju, og Laugardælum við Ölfusá. (Bréfabækur Árnessýslu; Þjskjs. A 151 o.fl. st.). Einn var flutningur sá austur yfir Ölfusá, er jafnan var illa þokkað-

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.