Morgunblaðið - 14.04.1989, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst IngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Alþingí hefiir
augastað á Borginni
Forsetar Alþingis og fyrstu
varaforsetar hafa lagt
fram tillögu til þingsályktunar
þess efnis, að forsetum þings-
ins verði veitt heimild til að
leita samninga um kaup á
Hótel Borg. Segir Guðrún
Helgadóttir, forseti sameinaðs
þings, að hér sé um bráða-
birgðalausn til nokkurra ára
að ræða, því fyrr eða síðar
þurfi Alþingi að komast undir
eitt þak með alla sína starf-
semi.
Þingmenn eru ekki á einu
máli um þessa tillögu. Tveir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
fýrir Reykjavík þeir Eyjólfur
Konráð Jónsson og Birgir
ísleifur Gunnarsson hafa lýst
sig andvíga því að Hótel Borg
sé keypt til afnota fyrir Al-
þingi. Hefur Eyjólfur bent á
að ríkið eigi að kaupa hús
Oddfellowa við Vonarstræti og
síðar byggja „einhveijar
snyrtilegar og manneskjulegar
vistarverur fyrir þingið“, eins
og hann hefur orðað það. Birg-
ir ísleifur telur fjarri lagi að
ekki þurfí meira en 60 milljón-
ir króna til að koma Borginni
í not fyrir Alþingi. Við Austur-
völl sé húsnæði laust sem Al-
þingi geti nú þegar leigt. Þeir
Eyjólfur Konráð og Birgir
ísleifur telja það blóðtöku fyrir
bæjarlífíð í Reykjavík ef rekst-
ur hótels Iegðist af við Austur-
völl.
Að tillögu Davíðs Oddssonar
borgarstjóra hefur borgarráð
samhljóða lýst áhyggjum
sínum yfír hugmyndum um að
leggja niður hótelrekstur í mið-
bæ Reykjavíkur ef Alþingi
kaupi Hótel Borg. í ályktun
borgarráðs er síðan sett fram
ósk um viðræður við Alþingi
um hvort ekki megi leysa hús-
næðisvanda þess á annan hátt
en þennan.
í Morgunblaðinu í gær svar-
ar Guðrún Helgadóttir þessari
ályktun borgarráðs með skæt-
ingi og útúrsnúningi sem ekki
sæmir forseta sameinaðs
þings. Hvað kemur það þessu
máli við, þótt einhverjir þing-
menn hafí verið andvígir því
að ráðhús yrði byggt í
Reykjavík? Hvers vegna er
forseti sameinaðs þings ekki
til viðtals við borgaryfírvöld í
Reykjavík um ráðstafanir í
húsnæðismálum Alþingis í höf-
uðborginni? Vandræðagangur
þingmanna við að ákveða
framtíðarskipan eigin hús-
næðismála hrópar á hvem
þann er horfír á hina ókræsi-
legu hektara þingsins í hjarta
borgarinnar. Langlundargeð
borgaryfirvalda gagnvart
þinginu í því efni vekur furðu.
Að jafna Hótel Holti, Hótel
Sögu og óbyggðu hóteli við
Skúlagötu við Hótel Borg og
segja að þessi hótel séu hluti
af miðbæ Reykjavíkur er út í
hött.
Alþingi er einfaldlega að
nýta sér óleyst vandamál eig-
enda Hótels Borgar. Á meðan
þingið er að velta kaupum á
þessu húsi fyrir sér, en sú
hugmynd hefur verið á döfinni
um nokkurt skeið, kemur eng-
inn fram og segist reiðubúinn
að halda áfram hótelrekstri í
Hótel Borg. Vonandi eru slíkir
stórhugar þó enn á meðal okk-
ar.
í miðbæ Reykjavíkur er þeg-
ar fyrir hendi húsnæði sem
Alþingi gæti tekið á leigu og
vafalaust keypt og hentaði
starfsemi þess jafnvel betur
en Hótel Borg. Þingmenn
þurfa ekki annað en líta út um
glugga þinghússins á húsa-
lengjuna við Austurstræti,
handan Austurvallar. Hús
Oddfellowa hefur verið nefnt.
Við hlið Þórshamars, sem
þingið keypti á sínum tíma,
er Félagsmálastofnun
Reykjavíkur til húsa við Von-
arstræti. Varla stæði
Reykjavíkurborg í vegi fyrir
því að þingið fengið afnot. af
því húsnæði, ef spuming um
það kæmi upp í viðræðum
þings og borgar? Þá er unnið
að nýsmíði við Aðalstræti og
heimild til að stækka hús þar.
Aðild þingsins að slíkum ný-
framkvæmdum kostaði áreið-
anlega minna en að kaupa og
breyta Hótel Borg.
Hvað sem þessu öllu líður
er Guðrún Helgadóttir ekki í
neinni aðstöðu til að kenna
Davíð Oddssyni hvemig á að
greiða úr flóknum og við-
kvæmum málum af þessu tagi.
Ætti hún frekar að fara í
smiðju til yfirvalda í höfuð-
borginni. Borgarstjóri og borg-
arstjóm Reykjavíkur undir for-
ystu hans hafa hvað eftir ann-
að staðið að erfíðum ákvörðun-
um og jafnan fylgt þeim eftir
með málefnalegum rökum en
ekki valið leið útúrsnúninga
og stóryrða eins og forseti
sameinaðs þings, sem enn á
eftir að leysa húsnæðisvanda
Alþingis. Síst af öllu hæfir ein-
hver hvalablástur í þessu máli.
Rannsókn á berklaveiki á íslandi 1975-1986:
Berklar greindust að i
tali 27 sinnum á ári li
Að jafnaði fimm tilfelli af smitandi lungnaberklu
HÉR Á landi greindust 321 tilfelli af berklum hjá 320
sjúklingum á árunum 1975-1986, eða að meðaltali 27
á ári. Algengastir voru lungnaberklar, sem 149 til-
felli greindust af. Af þeim 149 voru 63 með smitandi
berkla. Það þýðir að ríflega fimm tiLfeUi af smitandi
lungnaberklum greindust árlega. í 8 tilfellum voru
berklar eina dánarorsök sjúklinga og í öðrum 8 voru
berklar meðvirkandi þáttur í dauða. Nokkuð vantar
þvi á að tekist hafi að uppræta þennan sjúkdóm, sem
í eina tíð var sá skæðasti á landinu og almenningur
kallaði ýmist bijóstveiki eða tæringu. Miðað er við
að tekist hafi að uppræta berkla þegar smitandi til-
felli eru færri en eitt á ári. Af skólabörnum á aldrin-
um 6-16 ára hefur eitt af hveijum þúsund fengið
bakteríuna, en það þýðir ekki að þessi börn hafi feng-
ið sjúkdóminn sjálfan. Hlutfallið er miklu hærra hjá
sjötugu fólki, því 40% þess hefur einhvern tíma feng-
ið bakteríuna. „Þetta hlutfall endurspeglar liðna tíma,
þegar ekki var hægt að fara á almenna samkomu án
þess að eiga það á hættu að anda að sér bakt-
eríunni,“ sagði Dr. Þorsteinn Blöndal, berklayfirlækn-
ir á Heilsuverndarstöð Reykjavíkur.
Þorsteinn hefur unnið að faralds-
fræðilegri rannsókn á berklaveiki á
íslandi 1975-1986, ásamt Þuríði
Ámadóttur, lækni. í könnuninni
kemur fram, að fjöldi nýrra berkla-
veikitilfella á ári, miðað við hveija
100 þúsund íbúa, var 12,3 fyrir
karla og 10,9 fyrir konur. Yngsti
sjúklingurinn var á fyrsta ári og
sá elsti 96 ára, en 50% sjúklinga
voru 57 ára og eldri. Af þeim 320
sjúklingum, sem greindust með
berkla, voru 35 látnir einu ári eftir
greiningu. Þar af voru, sem fyrr
segir, berklar eina dánarorsökin í 8
tilfellum og meðvirkandi þáttur í
dauða í öðrum 8 tilfellum. Dánar-
tíðni á ári, miðað við 100 þúsund
íbúa, var 0,289 ef berklar eru eina
dánarorsök, en 0,597, ef tekin eru
öll tilfelli þar sem berklar áttu þátt
í dauða. Af þeim sem dóu var sá
yngsti 30 ára, fjórir voru á aldrinum
60-70 ára, tveir á aldrinum 70-80
ára og níu yfír áttrætt. Hjá 11 sjúkl-
ingum greindust berklar eftir and-
lát, þar af voru fimm dauðsföll
vegna berkla, eingöngu eða að
hluta.
Ekki lengur sjúk-
dómur hinna ungu
„Berklar eru sjúkdómur sem
berklabakteríur valda og af ýmsum
myndum þeirra eru lungnaberklar
algengastir og þeir einir fela í sér
umtalsverða smithættu," sagði Þor-
steinn. „Einkenni lungnaberkla eru
hósti, hiti og slímuppgangur. Þegar
sjúkdómurinn er kominn á alvar-
legra stig fer að bera á blóðhósta
og sjúklingurinn megrast mjög. Þar
er komin skýringin á því að berklar
voru í eina tíð kallaðir tæring. Fólk
gat einnig orðið mjög blóðlítið og
af því er önnur gömul nafngift,
hvíti dauði, dregin. Nú kemur sjald-
an fyrir að sjúklingar verði svo
langt leiddir, enda er hægt að lækna
berkla að fullu með lyfjagjöf."
Þorsteinn sagði að berklar hefðu
áður fyrr einkum Iagst á ungt fólk,
en nú mætti segja að þeir væru
fremur sjúkdómur sem kemur á
fullorðinsárum. „Berklar voru mjög
útbreiddir á íslandi. _Um og eftir
1930 létust um 200 íslendingar á
ári af völdum þeirra. Þetta er mjög
há tala, en sambærileg við það, að
á okkar dögum deyja um 300 Is-
lendingar árlega ótímabærum
dauða af völdum tóbaksreykinga.
Þær eru berklar nútímans.“
Betri húsakostur
dró úr berklum
Fyrstu berklalyfin komu hingað
til lands um 1950. „Þá var sjúk-
dómurinn þegar i rénun og eru
ýmsar ástæður fyrir því,“ sagði
Þorsteinn. „Þar má nefna, að húsa-
kostur var þá orðinn mun betri en
fyrr á öldinni. Það var minna um
að fleiri böm svæfu í sama rúmi,
eða fengju að sofa uppí hjá bijóst-
veikum afa sínum. Þar með var
smithættan mun minni en áður, svo
og vegna þess að loftræsting í hús-
um var betri. Fall í tíðni berkla,
áður en lyfin komu til sögunnar,
endurómar bættan aðbúnað þjóðar-
innar. Viðnámsþrek hennar varð
meirá og þar með átti sóknarlið
berklabaktería erfiðara um vik.“
Áður en lyfin komu til sögunnar
var ýmsum aðferðum beitt til að
fella saman lungu, svo berklabakt-
Þannig lítur hugmynd Gylfa Guðjónssonar arkitekts að nýrri ísaQarðarkirkju út. Hrafii Snorrason, ljós-
myndari á ísafirði, felldi líkanið að þessari mynd.
ísafjörður:
Isfirðingar deila um kirkju
MIKILL ágreiniijgur er nú um
byggingpi nýrrar kirkju, sem
teiknuð hefur verið á lóð framan
við nýja sjúkrahúsið á mótum
Hafiiarstrætis og Skutulsfjarðar-
brautar á ísafirði.
Ákvörðun um að láta teikna
kirkju þama var tekin á aðalsafnað-
arfundi í fyrra þegar safnaðarstjóm
hafði kannað hugsanlega kosti eftir
að Ísaíjarðarkirkja brann í júlí
1987. Sýndar vom teikningar og
líkan var lagt fram af nýju kirkj-
unni í haust og hófust þá undir-
skriftasafnanir á ísafirði og víðar
til að mótmæla framkvæmdinni.
Á aðalsafnaðarfundi, sem hald-
inn var sunnudaginn 10. apríl, lagði
sóknamefndin fram tillögu um að
fram færi atkvæðagreiðsla um það
hvort halda ætti áfram með fyrir-
huguð byggingaráform eða ekki.
Var samþykkt á fundinum að at-
kvæðagreiðslan færi fram þann 29.
apríl og að aðalsafnaðarfundi yrði
frestað þar til úrslit atkvæða-
greiðslunnar lægju fyrir. Bæjar-
stjóm hefur ákveðið að láta niður-
stöður atkvæðagreiðslunnar gilda
um hvort lóðarumsókn verði sam-
þykkt eða ekki.
Ýmsar hugmyndir em uppi um
staðsetningu og gerð kirkjunnar.
Vilja sumir að henni verði valinn
staður nálægt þéttbýlinu á fjarðar-
svæðinu, aðrir að hún verði færð
til á þeirri lóð, sem búið er að velja,
eða að. ný kirkja verði hyggð á
gmnni þeirrar gömlu. Þá er lagt
til að gamla kirkjan verði endur-
byggð í þeirri mynd, sem hún var
fyrir bmnann, og hefur reyndar
verið stofnað sérstakt félag til varð-
veislu gamalla húsa með aðalá-
herslu á verndun kirkjunnar sem
brann. Þá em uppi hugmyndir um
að stækka gömlu kirkjuna og end-
urbæta hana eða að byggja utan
um hana nýja kirkju í sömu mynd.
Áætlað hafði verið að hefja bygg-
ingarframkvæmdir við nýja kirkju
nú með vorinu, en ólíklegt má nú
teljast að niðurstaða um gerð kirkju
eða staðarval náist á þessu ári, ef
falla verður frá núverandi bygging-
aráætlun.
- Úlfar