Morgunblaðið - 08.03.1980, Blaðsíða 24

2 4 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1980
Jan Mayen kom að sjálfsögðu til umræðu á þingi
Norðurlandaráðs og í samtölum ráðherra utan þingsalar-
ins. Ákveðið hefur verið að efna til formlegra viðræðna
ríkisstjórna íslands og Noregs um málið í næsta mánuði. I
Noregi hefur málgagn ríkisstjórnarinnar gefið til kynna, að
hvort sem samningar takist eða ekki muni Norðmenn helga
sér lögsögu umhverfis eyjuna á sumri komanda. Fremur ber
að líta á slíkar blaðafréttir sem tilraun til að sætta
óþreyjufulla norska sjómenn við að ekki skuli strax gripið til
útfærslu en hótun í garð íslendinga.
Enginn þarf að fara í grafgötur um hver sé stefna
íslendinga í Jan Mayen-málinu. Þegar þing kom saman
haustið 1978 lagði Eyjólfur Konráð Jónsson fram tillögur til
þingsályktunar bæði um Jan Mayen og svæðið suður af
landinu. Við málatilbúnað af hálfu íslenskra stjórnvalda
hefur tillit verið tekið til þeirra stefnumiða, sem fram koma í
tillögu Eyjólfs um Jan Mayen, og á síðasta sumri beitti
Matthías Bjarnason sér fyrir samkomulagi allra þingflokka
um útfærslu þessarar stefnu.
Þeir tímabundnu hagsmunir, sem eru í húfi við Jan Mayen
tengjast loðnunni. í því sambandi verða Norðmenn að hafa í
huga, að loðnustofninn er þegar fullnýttur og þeir hafa sótt til
loðnuveiða á Jan Mayen-svæðinu í kjölfar íslenskra loðnu-
skipa. Vilji menn láta sanngirni ráða er ekki raunhæft að gera
ráð fyrir samdrætti í loðnuafla íslenskra skipa á þessum
slóðum vegna norskra hagsmuna.
Skipting landgrunnsins milli íslands og Jan Mayen er
framtíðarmálið eins og ákvörðunin um landgrunnsmörkin
suður af landinu og markalínu íslands, Færeyja, Bretlands og
írlands. í þeim viðræðum, sem framundan eru og á
hafréttarráðstefnu Sameinuðu þjóðanna, verður að gæta
íslenskra hagsmuna til hins ýtrasta varðandi landgrunnsrétt-
indin. Einnig í því efni marka tillögur Eyjólfs Konráðs
Jónssonar brautina.
Hitaveitan og
Reykjavíkurborg var um flest í fararbroddi íslenzkra
sveitarfélaga um þjónustu við íbúa sína. Hitaveita
Reykjavíkur er glöggt dæmi um framtak, sem kom íbúunum
til góða og varðaði veginn um nýtingu heits vatns til
húshitunar. Hitaveitan nær nú til nágrannabyggða og gegnir
veigamiklu hlutverki á höfuðborgarsvæðinu.
Húshitunarkostnaður í Reykjavík er með öðru lagður til
grundvallar í útreikningi kaupgjaldsvísitölu. Af þeim sökum
hafa stjórnvöld verið treg til að leyfa nauðsynlegar
gjaldskrárhækkanir einkum hin síðari misserin. Nauðsyn-
legar til þess að mæta kostnaðarhækkunum í rekstri, sem að
sjálfsögðu fylgja verðþróun í landinu og stánda undir
framkvæmdum, sem eftirspurn eftir heitu vatni á þjónustu-
svæðinu kallar á. Þannig vantar fyrirtækið um 1600 m. kr. til
nauðsynlegra framkvæmda í ár, að sögn Jóhannesar Zoéga,
hitaveitustjóra. „Við fáum ekki að selja vatnið á kostnaðar-
verði,“ sagði hitaveitustjóri í viðtali við Mbl., „og því kemur að
því fyrr en síðar, að ekki verður lagt í fleiri hús“.
Ef söluverði þjónustu af þessu tagi er haldið undir
kostnaðarverði og rekstrarhalla safnað í skuldalón kemur það
fyrst og fremst í koll viðskiptavina. Slík óráðsía eykur á
lánsfjárkostnað og þar með hallarekstur — og endar tíðast í
verðsprengingu, sem sízt er til góðs fyrir hinn almenna
borgara. I óðaverðbólgu, eins og hér ríkir, þýðir frestun
framkvæmda, sem eftirspurn kallar á, stórhækkun fram-
kvæmdakostnaðar. Og rekstrarhalli og kostnaðarauki, sem af
skammsýnni verðlagsákvörðun leiðir, greiðist endanlega og á
einhvern hátt af viðskiptavinum hitaveitunnar.
Þráhyggja stjórnvalda undanfarin misseri hefur skaðað
Hitaveitu Reykjavíkur um ómældar fjárhæðir og tafið
hitaveituframkvæmdir, sem höfuðborgarsvæðið var í brýnni
þörf fyrir. Stjórnsýsla af þessu tagi þarf að mæta
verðskulduðum andmælum almennings.
Kristilegir stjórn-
málaflokkar kynntir
Kristilegir stjórnmálaflokkar á Norðurlöndunum voru
kynntir á fundi. sem menntamálanefnd þjóðkirkjunnar efndi til í
Hallgrímskirkju fimmtudagskvöldið 6. mars. Framsöguræður fluttu
þingmenn úr þeim þremur kristilegu flokkum, frá Noregi,
Finnlandi og Danmörku, sem þingfulltrúa eiga í Norður-
landaráði, auk þess tók fulltrúi sænska flokksins einnig til máls.
Umræðum stjórnaði séra Ingólfur Guðmundsson.
Lars Korvald formaður
norska kristilega flokksins, sem
var forsætisráðherra Noregs
1972—73, rakti sögu flokks síns
og kom þar fram, að fyrsti
fulltrúi hans var kjörinn á
Stórþingið 1933 en nú á flokkur-
inn þar 22 þingmenn. Upphafleg
baráttumái flokksins voru eink-
um bindindismál og kristin-
fræðsla í skólum. Grunntónninn
í stefnu flokksins væri boðskap-
ur Biblíunnar um að maðurinn
væri skapaður í Guðs mynd, allir
menn væru jafnir og hefðu
jafnan rétt til góðra gjafa Guðs.
Mönnunum væri treyst fyrir því
að fara vel með þær gjafir, sem
Guð hefði gefið. Kristinn menn-
ingararfur og kristin lífsskoðun
væru þungamiðjan í stefnu
flokksins. Nú á tímum upplausn-
ar, þar sem stöðugt væri vegið
meira og meira gegn friðhelgi
fjölskyldulífsins væri nauðsyn-
legt að standa vörð um það á
grundvelli kristinnar trúar.
geðlæknisfræðum en á nú sæti á
finnska þinginu. Hann sagðist
vona, að íslendingar fyndu hjá
sér hvöt til að stofna kristilegan
flokk. I Finnlandi hefðu menn
gert það 1958 og einkum sótt
fyrirmyndina til Noregs. 1970
hefði fyrsti fulltrúi flokksins
verið kjörinn á þing og nú ætti
hann þar 10 fulltrúa. Upplausnin
í lok sjöunda áratugarins og
sífellt meiri umsvif vinstri sinna
í menningarmálum hefðu hvatt
menn til gagnráðstafana. Kristi-
legi flokkurinn hefði einkum
iátið þrjú meginmál tii sín taka:
fóstureyðingar, meðalsterkt öl
og klám. Þegar flokkurinn
stækkaði hefði orðið að taka
afstöðu til fleiri mála. Nú beindi
hann athygli sinni ekki síst að
ástandinu í skólunum og væri
þingflokkurinn með í bígerð
mikla sókn gegn ríkisstjórninni
vegna þess málaflokks í þinginu,
sem myndi beina alþjóðaraugum
að því, sem væri að gerast í
inn skyldi elska náunga sinn
eins og sjálfan sig og í því fælist,
að menn ættu að leggja sig fram
um að skapa samborgurum
sínum sem best lífskjör. Það
væri ekki unnt í þessum skiln-
ingi að draga mörk milli stjórn-
mála og kristni. Kristilegir
flokkar væru ólíkir öðrum að því
leyti, að þar réðist afstaða
manna frá kristilegum sjónar-
hóli, í þeim anda færu menn með
þær gjafir, sem þeim hefðu verið
gefnar. Þetta viðhorf réði ekki
ferðinni í öðrum stjórnmála-
flokkum, þótt það væri að sjálfs-
ögðu fyrir hendi hjá mörgum
þar. Danski flokkurinn legði
áherslu á þrjú meginatriði:
Heimilið, skólann og kirkjuna.
Mikilvægt væri að vernda hjóna-
bandið og koma í veg fyrir að
með löggjöf sé það sett skör
lægra en óvígð sambúð eins og
til dæmis væri í Danmörku um
rétt manna til námslána. Hann
lagði áherslu á baráttuna gegn
Ljósm.: Mbl. Emilia
Frá kynningarfundinum um kristilega stjórnmálaflokka í Hallgrimskirkju á fimmtudagskvöld.
Flokkurinn beitti sér því mjög
fyrir umbótum á sviði sifjalög-
gjafar með það fyrir augum að
tryggja virðingu manna fyrir
hjónabandinu og það væri ekki
látið bera lægri hlut fyrir
óvígðri sambúð. Þá berðist
flokkurinn eindregið gegn frjáls-
legri löggjöf um fóstureyðingar.
Hann vildi einnig stuðla að því,
að einkaskólar fengju að dafna,
það væri hluti af lýðræðislegum
rétti manna, að þeir fengju að
stofna skóla til að uppfræða
menn til dæmis á kristnum
grundvelli. Yrði ríkið að veita
slíkum skólum sama stuðning og
öðrum. Korvald sagði, að tilvist
flokksins hefði hvatt aðra flokka
til árvekni í afstöðu sinni til
kristninnar og leitt til þess að
viðurkenndir trúmenn hefðu
verið settir í örugg sæti á
framboðslistum þeirra. Taldi
hann áhrif kristilegra flokka
ekki sist • þau, að stuðla að
almennri árvekni manna í öllum
flokkum í kristilegum efnum.
Asser Stenbáck frá Finnlindi
hefur starfað sem prófessor í
skólum landsins ekki síst varð-
andi kristindómsfræðsluna. Til-
koma flokksins hefði haft sömu
áhrif og í Noregi, að kristin
viðhorf hefðu tekið að setja
meiri svip á framboð og stefnu
hinna flokkanna. Ekki mætti
gleyma því, að pólitíkusar teldu
sig ekki þurfa að óttast reiði
Guðs en hins vegar væru þeir
hræddir við kjósendur. Kristi-
legir flokkar væru baráttutæki
okkar tíma til að koma kristnum
boðskap sem víðast á framfæri.
Hann sagði, að flokkurinn styddi
mjög hvers konar smáatvinnu-
rekstur í samkeppni við stóriðju
og síðast en ekki síst væri það
ástin á landinu og umhyggja
fyrir framtíð þess, sem setti
sterkan svip á flokkinn.
Christian Christensen skóla-
maður frá Danmörku og þing-
maður kristilega flokksins þar,
sagði að á þessu ári væru 10 ár
frá því að flokkurinn var stofn-
aður en hann ætti nú 5 menn á
þingi. Fyrirmynda hefðu Danir
leitað til Noregs við flokksstofn-
unina. Jesús hafi sagt, að maður-
frjálsum fóstureyðingum, jafn-
ræði í skattamálum og styrka
fjármálastjórn.
Að loknum ræðum framsögu-
manna voru leyfðar fyrirspurnir
og tóku þá þessir til máls: séra
Bernharður Guðmundsson, séra
Kolbeinn Þorleifsson, Gunnlaug-
ur Stefánsson stud. theol., séra
Þorbergur Kristjánsson, Ottó
Michelsen forstjóri og Árni
Gunnlaugsson hrl. Töldu þeir
séra Þorbergur og Árni ýmislegt
mæla með því, að hér á landi
yrði stofnaður kristilegur
stjórnmálaflokkur. Þá talaði
einnig Sjögren frá sænska
flokknum, sem ekki á neinn
fulltrúa á þingi en fjölda manna
í sveitarstjórnum. Hefði flokk-
urinn verið stofnaður 1964 og
helst látið til sín taka kristin-
dómsfræðslu í skólum.
í svörum framsögumanna kom
fram, að flokkar þeirra spanna
allar kirkjudeildir, jafnt þjóð-
kirkju, fríkirkju og katólska
kirkju, og einnig taka Hvíta-
sunnumenn þátt í flokksstarf-
inu.
plnrgmii Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 230
kr. eintakið.