Morgunblaðið - 17.04.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. APRÍL 1973
17
Litla gula hænan
í nýrri útgáf u
— eda grunnskólafrumvarpið
og miðstjórnarvaldið
LITLA gula hænan er 5 ára. Húft
þekkir alla stafina og mörg smáu
orðin og hana langar til þess að fara
i skólann. Hún fór til kennara og
spurði, hvort hún mætti fara í skóla.
Kennarinn sagði við litlu gulu hæn
una. ,,Þú ert svo ung, ég þarf að
spyrj a skólastjórann."
Litla gula hænan spurði kennarann
og kennarinn spurði skólastjórann.
Skólastjórmn lagði málið fyrir nem-
endaráð og síðan fyrir kennararáð
og sagði: „Litla gula hænan er svo
ung, að ég þarí að spyrja skólafull-
trúann."
Litla gula hænan spurði kennar-
ann, kennarinn spurði skólastjórann,
skólastjórinn spurði skólafulltrúann
og skólafulltrúinn sagði: „Litla gula
hænan er svo ung, að ég þarf að
spyrja skólanefndina.“
Litla gula hænan spurði kennar-
ann, kennarinin spurði skólastjórann,
skólastjórinn spurði skólafulltrúann
og skólafulitrúinn spurði skólanefnd-
ina. Skólanefndin hélt fund, þar sem
kennarafuiltrúinn mætti, og sagði:
„Litla gula hænan er svo ung, að við
þurfum að spyrja fræðslustjórann."
Litla gula hænan spurði kennar-
ann, kennarinn spurði skólastjórann,
skólastjórinn spurði skóiaf ulltrúann,
skólafulltrúinn spurði skólanefndina
og skólanefndin spurði fræðslustjór-
ann. Fræöslustjórinn ræddi málið við
sálfræðiþj ónustuna, félagsráðgjafann
og skólaráðgjafann og sagði:
„Litla gula hænan er svo ung, ég
þarf að spyrja fræðsluráðið."
Litla gula hænan spurði kennar-
ann, kennarinn spurði skólastjórann,
skólastjórinn spurði skóiafulltrúann,
skólafulltrúinn spurði skólanefndina,
skólanefndin spurði fræðslustjórann
og fræðslustjórinn spurði fræðslu-
ráðið.
Fræðsluráðið hélt fund og ræddi
auk þess við fulltrúa kennarasamtaka
og framkvæmdastjóra landshlutasam
taka og sagði:
„Litla gula hænan er svo ung, að
við þurfum að spyrja ráðuneytið."
Litla gula hænan spurði kennar-
ann, kennarinn spurði skólastjórann,
skólastjórinn spurði skólafulltrúann,
skólafulltrúinn spurði skólanefndina,
skólanefndin spurði fræðslustjórann
og fræðslustjórinn spurði ráðuneytið.
Ráðuneytið tók málið til meðferðar
og ræddi það bæði við samstarfs-
nefnd og grunnskólaráð og sagði:
„Litla gula hænan er svo ung, að
nauðsynlegt er að spyrja ráðherr-
ann.“
Litla gula hænan spurði kennar-
ann, kennarinn spurði skólastjórann,
skólastjórinn spurði skólafulltrúann,
skólafulltrúinn spurði skólanefndina,
skólanefndin spurði fræðslustjórann,
fræðslústjórinn spurði fræðsluráðið,
fræðsluráðið spurði ráðuneytið og
ráðuneytið spurði ráðherrann.
Ráðherrann taldi mál þetta merki-
legt rannsóknarefni og lét skólarann-
sóknir athuga það vandiega, Að lok-
um komst hann að þeirri niðurstöðu,
að litla gula hænan væri svo ung, að
hún mætti ekki fara í skóla.
Og ráðherrann sagði ráðuneytinu
það, ráðuneytið sagði fræðsluráði
það, fræðsluráðið sagði fræðslustjór-
anum það, fræðslustjórinn sagði
skólanefndinni það, skólanefndin
sagði skólafulltrúanum það, skóia-
fulltrúinn sagði skólastjóranum það,
skólastjórinn sagði kennaranum það
og kennarinn sagði litlu gulu hæn-
unni það. — En litla gula hænan
varð ekkert hrygg, því nú var hún
orðin átta ára og búin að vera eitt
ár i skólanum.
Páll Daníelsson.
Baldur Guðlaugsson; Gerðardómssamningarnir 1930:
„Landráðasamingar“ hinir meiri
ÞEIR eru ósparir á stóru orðin,
stjómarliðarnir, þegar landhelgis-
samninga Islendinga við Rreta og
Vestur-Þjóðverja frá árinu 1961 ber
á góma. Er að skilja, sem aldrei hafi
nokkur ríkisstjórn eða alþingismenn
svikið þjóð sina svo í tryggðum sem
þeir mienn, er stóðu að lausn þorska-
striðsins. Samningurinn, sem Bjami
Benediktsson sagði að væri „einhver
stærsti stjórnmálasigur, sem íslend-
ingar hafa fyrr eða síðar unnið“, er
nú kallaður „landráðasamningur",
,,nauðun.garsamningur“ og „óheilla-
samningur". Það eru ákvæði samn-
ingins um, að ágreiningi um áfram-
haldandi útfærslu íslenzku fiskveiði-
lögsögunnar skuli skotið til alþjóða-
dómstólsins í Haag, sem er helzta
tilefni gífuryrða af fyrrgreindu tæi.
Það er sagt einsdæmd, að riki skuld-
bindi sig til þess að leggja slik
ágreinr.ngsmál fyrir alþjóðadómstól-
inn. í því sambandi gleymist, að fjöl-
margar þjóðir hafa skuldbundið sig
til þess, annað hvort með gagnkvæm-
um samninguim eða einhliða yfirlýs-
ingum, að leggja deilumál sín fyrir
alþjóðadómstólinn. En það skyldi nú
samt aldrei vera, að ekki þurfi
að ieita erlendra hliðstæðna við
samningana frá 1961. Það kynni þó
ekki vera, að „landráðamenn" hefðu
áður haft sig í frammi á íslenzka
stjómmálasviðinu og skuldtoundið
þjóðina til að hlíta dómi alþjóðadóm-
stólsins í milliríkjadeilum um al-
þjóðalög, og þótzt menn at meiri?
Sú er reyndar raunin á og skal það
nú skýrt ögn nánar.
Þegar minnzt var 1000 ára afmælis
Alþingis árið 1930 þótti hlýða, að Al-
þingi sjálft gerði það með eftirminni-
legum hætti á hátiðarfuindi á Þing-
völlum. Valin var nefnd manna úr
ölluim stjómmálaflokkum til að at-
huga hvaða mál skyldi taka til með-
ferðar og afgreiða á þessum fundi
Baldur Guðlaugsson
Alþingis. Niðurstaðan varð sú, að af-
gre ða skyldi tillögu ti'l þingsálykt-
unar um staðfestingu gerðardóms-
saminingta milli Islands og hinna
Norðurlandaþjóðanna um lausn deiliu
mála með friðsamlegum hætti. Hinn
27. júní 1930 voru gerðardómssamn-
ingarnir undirritaðir v:ð hátíðlega
athöfn á þingpalli i Almannagjá af
Tryggva Þórhallssyni, forsætisráð-
herra og fulltrúum annárra Norður-
landaþjóða, þeirra á meðal Stauning
farsaatisráðherra Dana. Á fundi í
Sameinuðu Alþingi þá síðdegis var
þingsályktunartillagan svo samþykkt
með 41 samhljóða atkvæðl.
Hér er um að ræða fjóra tvíhliða
samninga, þ.e. Islands og hvers hinna
Norðurlandanna. í 1. grein þeirra seg
ir: Réttardeilum, sem kunna að rísa
milli Islands og Nonegs (Danmerbur,
Finnlands og Svíþjóðair) sem hægt er
he.mfæra undir einhverja þá tegund,
sem- nefndar eru í 36. gr. 2. máls-
greán í reglugjörð fasta alþjóðadóm-
stólsins, skal, svo framarlega sem
ekki hefur tekizt að jafna deilumar
milli stjórnarfulltrúa ríkjanna, visað
til úrlausnar fyrmefnds dómstóls í
samræmi við ákvæði reglugjörðar-
innar. í 2. <gr. segir, að sammingsaðil-
amir skuldbindi sig til að bera undir
gjörðardóm allar aðrar deilur en
þær, sem nefndar séu í 1. grein. f 9.
grein segir: Meðan að stendur á
dóms- og gjörðardómsmeðferð skuld-
binda samnángsaðilar sig til þess að
leiða hjá sér, svo sem frekast er
umnt, hvers konar ráðstöfun, sem get-
ur orðið til tálmunar fulinæigju
dómsins og gjörðarinnar. Aðilarnir
skulu, að viðlögðum drengskap, hlíta
dóms- og gjörðardómsniðurstöðunni.
Og í 12. grein segir: Samn.'ngurinn
gildír í 20 ár frá gildistöku. Ef hon-
um verður ekki sagt upp minnst
tveimur árum fyrir lok þessa tíma-
bils, gildir hann í önnur 20 ár, og
skal framvegás áliítast gildandi fyrir
20 ára tímabil, svo framarlega sem
honum verður ekki sagt upp minnst
2 árum fyrir lok líðandi 20 ára tíma-
bils.
1 framsöguræðu með þingsáiyktun
artillögunni sagði Tryggvi Þórhalls-
son, forsætisráðherra, meðal ann-
ars: „Það mun engum blandast hug-
ur um, að vel fari á því á þúsund ára
afmæli íslenzka ríkisins að umdirrita
samninga um gerðardóm og ævinleg
friðsamleg úrSlit mála milli okkar
og frændþjóðanna .... Það er kunn-
ugt, að Norðurlandaþjóðimar hafa á
ýmsan hátt haft forgöngu um að
stuðla að friðsamlegum viðskiptum
þjóðanna. í milli. Ég er viss um, að
síðar á öldum verður Norðurlanda-
þjóiðunum reiknað það til mikils
hróss, eins og margt annað. Við vilj-
uim gjaman vera í þessum hópi Is-
lendingair og er okkur sérstök ánægja
að taka þátt i þessu sem jafnrétthár
aðili.“
Alþjóðadómstóllánn í Haag, sem
starfar innan vébanda Sameinuðu
þjóðanna, er beinn arftaki fasta al-
þjóðadómstólsins, sem vísað er til í
gerðardómssaminingunum.
Samningarnir vísa tii 2, málsgnein-
ar 36. greinar samþykkta alþjóða-
dómstólsins. Þar segir: Ríki, sem að-
ilar eru að samþykktum þesisum,
geta hvenær sem er lýst yfir því, að
þau skuldbindi sig ipso facto og án
sérstaks samkomulags gagnvart
hverj u öðru ríki, er gengst undir
sömu skuldbindingu til þess að hlíta
lögsögu dómstólsins um allam laga-
legan ágreining varðandi: a) Túlk-
un samninga. b) Hvert vafamál um
milliríkjarétt.
Hér þarf ekki frekar vitnanna við.
Það er auðséð, að íslendinga.r væru
skuldbundnir til að vísa öllum ágrein-
ingi við Norðurlandaþjóðirnar um
milliríkjarétt, jafnt réttinn til út-
færslu fiskveiðilandhelginnar sem
annað, til alþjóðadómstólsins í
Haag, og ti.l að hlita úrskurði dóm-
stólsins. I því sambandi skiptir ekki
miáli, þótt Norðurlandaþjóðimair
hafi ekki lagzt gegn útfærslu land-
helginnar að þessu sinni. Slikur
ágreinimgur eða annar áþekkur gæti
komið upp síðar, því eins og segir á
vísum stað, þá eiga þjóðir ekki vini,
aðeins hagsmuni. Og þá væru íslend-
ingar toundnir af samningnum, sem
eru langtum víðtækari en „landráða-
samningamir“ frá 1961.
Ég fæ þvl ekki betur séð en held-
ur betur hafi hlauplð á snærið hjá
helztu orðhákum stjómarflokkanna.
Nú geta þeír bætt mönnum eins og
Tryggva Þórhallssyni, Jónasi frá
Hriflu, Héðni Va’ldimarssyni, Erltagi
Friðjónssynii og Bernharð Stefáns-
synii á lista sinn um „landráða- og
landsölumenn".