Morgunblaðið - 14.05.1972, Blaðsíða 2

2
MORGWHBLABIÐ, SUININUDAGUR 14, MAÍ 1972
sinnl, þeigiar hann f ja/llar um það
slceið, þegar StaMn var að brjóta
sér foraiut til valda og afla sér
álhrifa, löngu áöur en Lendn var
allur. Hann hefur undir hönd-
um upplýsingar um ágreining
sem reis milli þeirra Stalíns og
Lenins og hann skýrir frá ýms-
tim fölsunum, sem Stalín hafði í
frammi gagmvart verikuim Len-
iins fyrst eftir foyltinguna.
Medvedev bregzt ekki heldur
bogalistin, þegar hann freistar
þess að áætla heildartölu fóm-
arlamfoa Stalíns. Hann hefur
reiknað út að á árunurn
1937—38 hafi leynilögregian
drepið fleiri félaga í kommúnista
flokknum, en höfðu honfið spor
laust meðan bolsévikkar börðust
neðanjarðar á keisaratímabil-
inu.
Medvedev áætlar að tala horí-
inna sé milli 4—5 milljónir á árun
um 1936—1939 og telur að
minnsta kosti hálf milljón hafi
verið Mflátin (flestir voru háitt-
settir innan flokksins). Aftök-
ur í Moskvufoorg einni saman
náðu stundum að komast i þús-
und á dag, segir hann. „Það
voru ekki blóðtaumar, sem
runnu um götur Moskvu, heldur
stórfljót; stórfljót af blóði sov-
ézkra borgara, sem úthellt var.
Blákaldan sammleikann verður
að segja: enginn harðstjóri fyrr
eða síðar hefur ofsótt og tortímt
jafn mörgum löndum símum og
hann.“
Og hvers vegna? Þá er kom-
ið að því, sem óg áilit veikasta
hlekkinn í bók Medivedevs.
Hann álítur ekiki að Staliin hafi
verið vitskertur, að mmnsta
kosti ekki fyrr en undir lokin.
Hann sér hann eimfaldlega sem
valdasjiú'kán, rótsmogdnn mann,
sem einskis svifst, og víl-
ar ekki meitt fyrir sér til að
treysta sjálfan sig í sessi. En
svarið er ékki aðeins svona ein-
falt. Medvedev ályktar sjálfur
að vald Stadiíns hafi verið svo
óskorað á árumum upp úr 1930,
að óh'Ug.sandi hefði verið að
koma honum frá völdum. Engu
að síður hóf'ust ekki fjö’.damorð
og hreinsanir fyrr en EFTIR að
Stalín hefur treyst sig svona
rækilega í sessi. Þessi spuming
krefst svars og ég tel ekki að
það sé tæmandi í bók Medved-
evs.
Harrison-Salisbury víkur síð-
an að því, að Medivedev áliti að
meðan Lenin var við völd hafi
hreinsanir og ofsókmir ver-
ið mjög ofsalegar, ekfki síður en
á Stailínstimamum, andistætt þvi
sem ýmsir sagnfræðimgiar vilji
halda fram. Hins vegar hafi of-
sóknir Lemins kannski verið að
sumu leyti raunhæfari og beinzt
gegn raunvenulegri fjandmönn-
um en varð í ofsóiknum Stalíns.
Síðan segir: „Þegar við lesum
þessa bók erum við á ný stödd
í himum hryillilega heimi Staiims,
þar sem allt var faiskt, ósatt.
Það vekur eínkenmilega tiiifinn-
imgu að takast þessa ferð á hend
ur aftur í tímann, en kannski er
enn furðulegra að verða þess
áþreifanlega var að sýkingin í
sovézku þjóðféiaigi er enn við
lýði. Lamgit er fm því að henni
hafi verið eytt eða hún afmáð
enn þann dag í dag. Né neidur
er þessi heimur öruiggur am að
ekki verði endaniega horfið aft-
ur til Stalin.ils.ma — ekki endi
lega í óbreyttri mynd, heldur
einhvers amnars, stjómar, sem
dafnar á eiturrógi rússneskrar
pólitáskrar reynslu.
Medvedev leiðir rök að því að
það þjóðifélag sem Staddn stýrði
hafi áreiðanlega kostað skatt-
pínda bongara Sovétríkjanna
ekki siðri fúdgur en uinniir ksds-
arastjóm Nikuiáisar II. Innsýn
Alexanders Soizhenitsym í
hið fræga atriðd í „Fynsta
hrimgnium“ kann að vera rmjöig
nærri sanni. Þar lýsir hann ein-
ræðisherramum, hvar hann er að
huga að undirstiöðum ríkis sínis
og hann velitir fyrdr sér að hann
er að vísu Jósef I, em hver á að
verða arftaki hans. Þá vekur
Medvedev einnig athygli á því
ástfóstri sem Staiin tók við ýmsa
fræga stjórnendur landsins á
keilsamtimabilinu. Hann krafð-
ist þess meðal amnans að gerð-
ar yrðu kvikmymdir um Ivan
grimima, Pétur mifcia ocg Alex-
ander Nevisky og hann heimtaði
jafmframit að Ivan skyldi lýst
sem vitru stórmennd og glyngum
stjórmmáilamanni.
Það sem fyrir Medvedev vaik-
ir er augijóst: að hreimsa
kommúnismann, þvo út alit
saurugt og hann gerír
sér ljóst að því verki er langt
frá lokið, kannski er það ekki
einu simmi hafið fyrir alvöru.
Því verður ' að fylgja eftir.
Halda því til streitu. Medvedev
hefur byggt á ýmsum djarfleg-
um ákvörðunum og ráðstoflunuim
Nikita Krúsjeffs og með bók
sinni gefið samborgiurum siímim
tækifæri til að státga þýðingar-
miikið skref i áittina að hinu eflt-
irgóknarverða marki.
STJÖRNUSKÓBÚÐIN
LAUGAVEGI 96
ARMY
GULT OG
LILACH
2040.—
BLEIKT OG GRÁTT
1395.—
GULT OG LILLACH
1430.—
RÝMINGARSALA
HÚSMÆÐUR ATHUGIÐ! RÝMINGARSALA HEFST Á MÁNUDAGINN AÐ H VERFISGÖTU 44. STÓRGLÆSILEGT
ÚRVAL AF NÝJUM BARNAFATNAÐI, METRAVÖRU, KARLMANNAFATNAÐI O. FL. 50 — 80% AFSLÁTTUR.
LÍTIÐ INN OG GERIÐ HAGSTÆÐU STU KAUP ÁRSINS.