Morgunblaðið - 10.08.1969, Qupperneq 8

Leningrad — hlið móti vestri—borg hinna Ijósu nátta
EFTIR SIGURÐ
BJARNASON
LENINGRAD hefur veriö
kölluð borg hinna ljósu nátta,
glæsilegu halla og fögru bygg
inga. Hún er nyrzta borg í
heimi, sem hefur yfir eina
milljón íbúa. í dag eru íbúar
hennar rúmlega 3,6 millj.
Hún er því önnur stærsta
borg Sovétríkjanna.
Pétur mikli hófst handa um
byggingu „heilagrar“ Péturs-
borgar árið 1703. Borgin er
því aðeins rúmlega 260 ára
gömul og telst þess vegna með
al yngri stórborga Evrópu.
Hinn framfarasinnaði keisari
ætlaði sér að byggja hlið móti
vestri, hafnarborg og menn-
ingarsetur. Að því verki gekk
hann með oddi og egg. Hann
byrjaði á því að byggja kast-
ala og flotastöðvar til varnar
og sóknar. Síðan komu skipa
smíðastöðvar, skrauthallir og
kirkjur. Pétursborg var frá
upphafi skipulögð af fram-
sýni og stórhug. Ber hún þess
menjar enn þann dag í dag.
Þa'ð var kald'hæðni örlaganna
að einmitt þetta vígi og höfuð-
ból zardómsins skyldi síðar
verða vagga byltingarinnar. En
að því leyti náði Pétur mikli
tilgangi sínum með stofnun Pét
ursborgar að hún varð fljótlega
og er að surau leyti enn þann
dag í dag, hlið móti vestri. Þessi
fagra borg á bökkum Nevufljóts
við botn Finnska-flóa er sam-
göngu- og siglingamiðstöð, þar
sem austur og vestur mætist með
ýmsiim hætti. En hún er jafn-
framt orðin ein af mestu iðn-
aðarborgum Sovétríkjanna. Og
þótt hún sé talin háborg bylting
arinnar og Lenin standi þar víða
við stræti og torg gnæfa minn-
ismerki Péturs mikla þar einn-
ig við himin. Hafa Leningrad-
búar minningu hans mjög í
heiðri. Verður ennþá vart nokk
urs metings milli þeirra og
Moskvubúa um forustuhlutverk
og forna frægð. En Pétursborg
var eins og kunnugt er höfuð-
borg Rússaveldis fram til 1918,
eða í rúm 200 ár.
SUNNUDAGUR A
NEVUBÖKKUM
Kl. hálftólf á sunnudags-
morgni er lent á Leningradflug
velli eftir tæplega klukkustund-
ar þotuflug frá Moskvu. Það er
sólakinslítið en hæfilega heitt í
veðri. Nálægðin við bafið segir
til sín. Hægan andvara leggur
inn yfir ströndina. Eftir um-
fangsmikinn miðdegisverð á
Hótel „Sputnik" er áformað að
skoða haUir og listasöfn.
Hér má gjarnan geta þess að
máltíðir þœr, sem Rússar fram-
reiða gestum sínum eru inni-
haldsríkar í meira lagi. Morg-
unverðurinn, sem snæddur er
árla morguns gefur þeim brezka
ekkert eftir. Fyrst koma að jafn
aði gúrkur og tómatar með
brauði, þá síld eða eitthvert ann
að fiskmeti, síðan kjötmeti, jafn
vel heilar steikur, og lofcs kaffi
eða te með brauði. Ef vill fylgir
í upphafi morgunmáltíðar með
miðlunigsflaska af vodka og
armenískt koníafc með kaffi-
inu. Er það engum heiglum hent
að mæta slífcum morgunverði.
Miðdegisverður er svo venju-
lega meðtekinn á tímabilinu frá

■

v ■ *
Einn fjölmgrgra kanala i Leningrad.
>• tejþat

"

ý-./WW' •:•:;/ :: •'. ^

Vetrarhöllin, byggð á árunum 1754—1762.
kl. 1 til 3 síðdegis. Er hann einn
ig mikill að vöxtum. Þá koma
til viðbótar hinar fræigu rúss-
nesku súpur, sem eru einhverj-
ar þær innih'aldsríkuistu, sem ég
2
hefi kynnzt. Fela þær oft i sér
ríflegan skarnmt af kjúklingi,
nautakjöt eða jafnvel lamtba-
kjöti. Kvöldverðurinn virðiet
mér einna léttastur og viðráðan-
legastur.
Þegar spurt er að því, hvort
svo fátæfc heknili finnist í Sovét
ríkjunum að skortur sé þar mat
faruga er því tefcið víðsfjarri.
Það fyrsta, sem athygli vek-
ur á ferð um Leningrad eru hin-
ir fjölmörgu kanalar, sem liggja
vítt og breitt um borgina. Sjálf
Neva er drottning þeirra. Hún
liðast lygn og breið milli stein-
lagðra bakka sinna og gefur
borginni lifrænan og léttan svip.
Yfir kvislar hennar liggur fjöldi
brúa, margar fagrar og skreytt-
ar listrænu flúri. Skipta þessar
brýr hundruðum. Saigt er að
Leningrad standi á 101 hókna í
Nevuósum.
Vetrárhöll keisaranna eru ein
mikilfenglegasta bygging borgar
innar. Þessi mifcla höll í hjarta
Leningrad var byggð á árunum
1754-1762 til íbúðar fyrir zar-
inn og hirð hans. Með faili henn
ar árið 1917 féll háborg zar-
dómsins í Rússlandi.
MIKIÐ LISTASAFN
VetrarhiöQfliiin igeymár nú eitt
stænsta iiistasatfin Evinópu. Þar
getur að iíta iistiaverfc etftir fflestia
mieistara Eivrápu, þeinra á mieð-
al Leonardo da Vinci og Titian
Reinnbr'amidit oig Rlulbelnls,, Riíbera og
Mlurillllo, Matiss oig Piccaisso, svo
mclklkrir séu n'etfnidlir.
Þegar igenlgiið -er um sal'arfcynni
þessarar tröllauknu hallar verð-
ur ekki annað séð en að hún sé
full af list, ekki aðeins rússn-
eSkri hieWur mdlkfliu tfnemiur
vestur-evróipslkrii.
Milkiili fjöldi höggmiynidla og
minmismieirfcja Skreytir fftræti ag
tomg Lenímigraidlboirgar. Lemfln 'eru
■að sjálfsögðu gerð þar igóð sfcil.
Fögur stytta er aif Pulsfcin fyrir
framian Rússnesfcia satfnflð, er
geymiir sögu nússnieðkrair lisflar.
En hanin var einn ia(f önidvagi's-
rilthöfumdium Riússa á 19. öflid, Er
hann tallinn hatfa fliaiglt 'gruinidivöll
að niúitknia ritmáíli Rússa. örfllög
þessa mierflca rithölBuinidar urðu
þau að faiia í eiinivígi út úr
Ikveniniamiálum fyrir Fralkfca eim-
uim.
Allur sunnudagurinn fer í að
Skoða halflir og fllistasöfh. Er þó
tflálu eimiu ihiægit að gema tedjiamidi
iSki/1. Bftir fyrstu yifirferð igrópast
þó í Ihfugiann myinid, að vásu yfir-
booðlsflleg, atf óvenijiu sltílllhreinmi
og fagumi ibomg.
ÞJÓNAÐI RASPUTIN
TIL BORÐS
Síðlia dags er liltið inn á edltlt
elzlta og virðuilegasta igistilhiús
■borgarinmar, Hlótiel Astoria. Á-
Minnismerki Péturs mikla.
stœða þesis var edinlgömgu sú, að
ég hafði fyrir afllkniöirgluim áriuim
kyninzt veditiinigaimamni í Lomdlon,
sem hafði vierið þjónn á þeissu
hóteflfl á ánunium fyrir byitimg-
'Uinia. Var sá umigiverSkrair æfbar og
hatfði víða tfamið. Hammi hafði m.a.
gegnt þjónsstörflum á þekktu
hóteflii í Rerlíni, á Ítalllílu og víðar.
Þagar ég flcynmltist honium átti
bamm veiiltimgalbúsdið ,,Kumigaria“ í
Lomidloini, aem miargir ísiemidtiinigar
kairmast vafal'auist við.
Þessi miaiðiur hiafðii slkrifað æivii-
Sögu sínia. Bófc þesisa gatf hanm
mér. En í henmi lýsti hairun m. a.
Störfluim sínium á Hótel Astioria
í Pðtiuirábartg. Þar hafði hainn
Ocynnzit fljölda mianma, m. a. sjáflf-
ium Raspuitin.
Hatfði hamm niclkfcrum siinmiuim
séð um veizfllur fyrir þenmiam
heimsfræga svilkahrapp og ævin-
týraimann. Dregur hann upp lif-
arudji rnyinid af ófaótfi og Skaimis-
flnætti þesis'a dlæmafliausa fflaigara,
sem hafði rússnesku keisara-
fjölskylduna að leiksoppi og
átti dirjúgain þátt í iánflieysi 'hemm
ar á örflagastutndlu.
Það var ómialksirus vemt að
heimisæflojia þetta gamflia og sögu-
lega hóltel og sjiá m'eð edigin aiuig-
um það uimhverfi, þar sem gamfli
Umgverjinn st'arfaði í æsku
simni, og lýsti svo sfciemimrtliliega
•liifamidii í bófc simrni. Hanin var
áreiðamfliaga miilkillll maimniþelklkj'ani
eins oig rauimair miairigiir aðrir
starflslbræðuir hams.
HINN MIKLI
MINNINGALUNDUR
Daginm eftir heimseekjum við
m. >a. iháinm mJkflia miinmimigaflúimd
Leniinigmadlboirgar. Þar liiggja
igirafnúr tæplaga 590 þús. bomgar-
ar, siem létust, 'ammaðhvoirlt tfyrir
voprauim Þjóiðiv'erjia eða af huimgri
í 900 daga umsátri herskara Hitl
ers uim borgina. Varla nokfcur
rússnesk l>org varð eins hroða-
lega úti og Leningrad í síðari
heimisstyrjöldinni. Hitler hafði á-
kveðið að Lemingrad skyldi bekin
í síðasta lagi í nóvember 1941.
Haran fyirárSkipaði hwerjia stór-
sólkniinia á fætur anmiarri igegn
'borgiinirai. Sivo visis var hamin um
faflll hemniar, að hianm hafði láttið
seradia út 'boðSkort til veizfci er
hafldiiin Skyldij að Hiótel Astoria
Framhald á bls. 27
gradbúa, er féllu í síðari heims-
styrjöldinni.