Morgunblaðið - 21.01.1969, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 1969
CAN*T you
THE RAY A NEW& 6TORV J—.
WIUL WAIT FOR A REPORTER,
I WON'T NEEP VOU FELLOWS.
NOW, WHBRBIN _______
^HANð XOUR COAT&
ON THE NEAREST
PLOC3R, A\EN ... X'LL.
ORDER SQV\E COFFEE
WAIT UNTIL
MORNINQ,
ÞRAOV ? NiY 4
. BOPY !£.
SCREAMIN6
FOR SLEEP'
U.ltfum/
■frz-vJi
Sjdmannasíðan
Ásgeir Jakobsson:
Sameinaðir stðndum vér
Ætlunin var að Sjómannasíð-
an leitaði eftir skýringu á mun-
inum á íslenzka fiskverðinu og
fiskverði í nágrannalöndunum á
fiski uppúr skipi. Þetta er meira
verkefni en svo, að því verði
gerð nokkur tæmandi skil nema
með ýtarlegri rannsókn. Hálfur
sannieikurinn eða sláandi dæmi
í áróðursskyni koma jafnharðan
f hausinn á þeim sem notar þau
og hann vinnur málstað sínum
tjón. Það þarf þó engrar rann-
sóknar við, að fiskimenn okkar
búa örugglega við talsvert lægra
fiskverð bæði á síld og botn-
fiski en brezkir eða norskir fiski
menn. Nú er hægt að benda á
margar augljósar orsakir sem
skýra muninn að nokkru leyti.
Fiskimenn nágrannaþjóðanna
búa við innlendan uppboðsmark
að, jafnvel Norðmenn styðjast
við all-stóran innlendan mark-
að og sænska markaðinn á næstu
grösum en megin orsökin til fisk
verðs munarins er sú, að hjá
nágrönnum okkar er sjávarút-
vegur hliðaratvinnuvegur, sem
hægt er að styrkja af öðrum at-
vinnuvegum, en hjá okkur er
þessu öfugt farið. Hér er sjáv-
arútvegurinn undirstöðuatvinnu
vegur, sem verður að bera
skatta og gjöld að sínum hluta,
flytja framleiðslu sína um lang-
an veg, borga tolla og vera þó
samkeppnisfær við heimamenn á
íhinum erlenda markaði. Auk
þessa hefur jafnan verið leitazt
við að efla aðra atvinnuvegi og
ha'lda uppi lífskjörum innanlands
á kostnað sjávarútvegsins með
því að skrá gengið hærra en
raunhæft hefur verið. Allar
aðrar stétrtir en útvegsmenn, það
er útgerðarmenn og sjómenn,
lifa innan hafta- og tollamúra á
heimatilbúnum tekjum, sem eng-
inn veit hverjar eru í raun, ef
þær væru gerðar upp með sömu
viðmiðun og sjávarútvegurinn.
Það má því heita svo að mestum
hluta þjóðarinnar sé það kapps
mál að kaupa þann gjaldeyri, sem
útvegurinn aflar sem ódýrast.
Það má nefna sem dæmi um mun
inn á aðstöðu stéttanna innan múr
anna og þessarar einu stéttar
utan þeirra og er þá rétt að
taka fram að tölumar eru dæmi
gerðar en þó ekki fjarri lagi —
að innan múranna kaupum við
kjötkílóið af bændum á 90 krón-
ur en markaðsverð ytra er
kannski 30 krónur, við kaupum
fötin af íslenzkum iðnaðarmanni
á 4500 krónur en markaðsverð
slíkra fata er kannski ytra 1500
krónur, hins vegar kaupum fisk
kílóið af fiskimanninum á 5 krón
ur en markaðsverð ytra er 10
krónur. Sem sagt meðan aðrar
stéttir skammta sér margfalt
markaðsverð fyrir framleiðslu
sína í skjó'li hafta og tolla og
ofgengis, ætlum við útvegnum að
selja okkur sína framleiðslu fyr
skráð árum saman á 18 krónur,
þegar það hefði kannski átt að
vera á 50 krónur og þessu var
ekki breytt fyrr en þjóðin var
svo kafsokkin í skuldir, að það
fannst ekki sjóður í gjörvöllum
heiminum sem vildi lána okkur
og íslenzkur gjaldmiðill var að-
hlátursefni útlendinga.
Það er rétt, að það var ógam-
an að lifa í landinu meðan þessi
veizla stóð. Nóg var gefið út af
'land undir fótum en mikill hluti
hennar hækkaði laun sín á einum
degi um 43 prs. Þá átti umsvifa-
laust að skrá gengið upp á nýtt
og útgerðamenn og sjómenn áttu
að krefjast þess, þegar þeir sáu
að þjóðin ætlaði enn einu sinni
að fara að efna til veizlu, sem
vitað var af reynslunni að yrði
á kostnað útflutningsatvinnuveg
anna.
Menn tala um að gengisfell-
ing komi ekki að notum. Það á
sér þær einföldu orsakir, að
gengisfelling er aldrei fram-
kvæmd fyrr en um seinan. Það
þorir engiin stjórn að fella geng
ið fyrr en skútan er strönduð
og þá fer allur ágóðinn í að
koma henni á flot aftur.
Það er fljótlegt að skelia
skuldinni á sitjórn, þegar vanda
ber að höndum. Stjórnin í lýð-
ræðislandi er valiin af meiri
hluta þjóðarinnar og hér vill nú
svo til að það er mikill minni
hlutinn, sem stundar útflutnings
atvinnuveginn og þess vegna hef
ur emgin stjórn sem hér hefur
setið bolmagn til að stjórna í sam
ræmi við vilja og þarfir útvegs
manna. Það myndi breyta
miklu fyrir útveginn, ef það risu
upp fleiri útflutningsatvinnuveg
ir, sem þyrfti að taka til'lit til,
og stærri hluti þjóðarinnar færð
ist út fyrir múrana.
Það var kuldalegt um að litast um borð í Akureyrartogaranum Svalbaki, þegar hann kom til
Reykjavíkur á dögunum klakabrynjaður. Stakkaklæddir sjómennimir voru drjúgan tíma að
berja klakann af skipinu. CLjósm.: S. N.)
ir hálft markaðsverð og höld-
um síðan í ofanálag uppi geng-
inu, eins lengi og stætt er á því
með nokkru móti. Þannig verður
útvagurinn hér að gjalda ann-
arra stéitta, en í nágrannalönd-
unum nýtur hann annarra stétta.
Þetta gerir meginmuninn á fisk
verðinu.
Þeir sem á útvegi lifa, eiga
því í höggi við mikinn hluta þjóð
arinnar, sem leiitast við að halda
niðri fiskverðinu, einkum með of
háu gengi.
Vandamál okkar nú stafa ekki
öll frá verðfalli síðustu ára,
heldur miklu fremur frá þeim
tíma að sterlingspundið var
peningum, gerviatvinna næg og
neyzluvörur ódýrar. Það var set
ið undir veizluborðum innan múr
anna þar til þau voru algehlega
hroðin, þá stóð veizlustjórinn
upp og tilkynniti að hann væri
farinn og hlutverki hans lokið,
sem veizlustjóra, þar sem ekk-
ert væri eftir til að éta og eng
in leið að „slá sér“ meira. Þá
tók þjóðin sig á, eins og hún ger
ir ævinlega, þegar í óefni er
komið. Réði sér nýja foryztu-
menn, lagfærði hið falska gengi
nokkuð, gerviatvinna minnkaði
en útflutningsframleiðsla jókst
og þjóðin reif sig uppúr feninu.
Ekki hafði hún þó fyrr þurrt
Þannig eiga sjómenn og út-
gerðarmenn við rammari reip að
draga en svo, að þessir aðilar
hafi efni á að liggja í illdeilum
innbyrðis. Orsökin til þess er sú,
að hvorir tveggja þessara aðila
lifa í 30 ára gamalli verkalýðs-
pólitík og horfnum stéttarsjón-
armiðum. Bændur hafa áttað sig
á hinum breyttu þjóðfélagshátt-
um og standa fast með kaupfé-
lögum sínum og kaupfélögin með
þeim gagnvart öðrum stéttum og
láta ekki innbyrðis deilur, sem
oft eiga sér stað á bak við tjöld-
in sundra fylkingum á meginor-
ustuvellinum. Það er einkennilegt
að heyra útgerðarmenn og sjó-
HÆTTA Á NÆSTA LEITI —<■— eftir John Saunders og Alden McWilliams
menn flytja mál sitt fyrir þjóð-
inni sem svarna fjandmenn. Út-
gerðarmenn virðast aldeilis hlessa
á því til dæmis, að skipstjóri
sem stjórnar 20 miLljón króna
skipi við mjög tækniþróaðar
veiðar og ber ábyrgð á lífi
fjölda manna skuli ekki sætta
sig við 18 þúsund króna mán-
aðarlaun.
Stairf islenzks fiskiskipstjóra
er áreiðanlega eitt Vctndasamasta
starfið í íslenzku þjóðlífi. Hanin
þarf ekki aðeins að stjóma skipi
sínu á siglingunni og gæta sín
fyrir veðrum heldur leita uppi
fisk um víðáttu mikið haf og
stunda veiðarnar síðan með
flóknum og vandmeðförnum og
dýrum tækjum sem krefjast mik-
illar kunnáttu og leikni, ef ár-
angur á að nást. Og útgerðar-
mennirnir vita eins vel og skip-
stjórarnir að ein til ein og hálf
milljón er algeng laun hjá skip-
stjórum í nágrannalöndunum. fs-
lenzkum skipstjórum dettur ekki
í hug að fara fram á slíkt. Þeir
vita að það hentar ekki þjóðlífi
okkar, en þeir vi'lja hafa lítið
eitt meira, en stúlkan á útgerð-
arskrifstofunni og það er varla
sanngjamt að lá þeim það.
Um hásetana er það að segja,
að þeir leggja á sig vosbúð og
verulegar slysahættur eins og
tölur sanna, og fyrir það ber að
umbuna þeim umfram aðra ófag-
lærða menn. Það er nú einn-
ig svo, að vanur háseti er fag-
maður, en launajafnrétti það sem
ríkir meðal háseta er ranglæti,
sem þjóðfélagið ber ekki ábyrgð
á heldur stéttarfélög sjómanna.
Það er réttlætiskrafa að laun
háseta séu stighækkandi. Það
veit enginn nema sá sem reyn-
ir hver reginmunur er á því að
vera með vana menn um borð
eða óvana.
Sjómenn hafa svo góðan mál-
stað og svo haldgóð rök, að þeir
eiga al'ls ekki að stofna til slags-
mála nema í algerri nauðvörn,
sem má nú kannski segja að hér
sé um að ræða vegna hallæris-
ástands í aflabrögðum. Eftir að
slagsmálin eru byrjuð hlustar
enginn á rök, og það að beita
andstæðinginn kröftum þýðir
ekki annað en það, að hann flýg
ur á mann strax og hann stend-
ur upp eða notar fyrsta tæki-
færi sem gefst til að koma aft-
an að manni. Það er mannlegt.
Við unnum sjálfstæðisbaráttu
okkar með rökum og aftur rök-
um. Það getur auðvitað verið
nauðsynlegt að sýna stöku sinn-
um að menn búi yfir kröftum
og það borgi sig ekki fyrir neinn
að ráðast á þá, ef menn á ann-
að borð eru sterkir, en heiðar-
legur málflutningur og rök er
það sem gildir meðal siðaðra
manna og ef útgerðarmenn og
sjómenn tú'lka mál sitt sameig-
inlega fyrir þjóðþinginu og
stjórninni, þá skilja þessir að-
ilar um síðir, að þjóðinni er það
fyrir beztu að búa vel að útveg-
inum í heild og þá fást varan-
legri kjarabætur heldur en þó
að hægt sé að kroppa nokkra
aura í mögnuðu verkfalli.
Það er búið að taka fjárráð-
in af útgerðarmönnunum og þeir
hljóta að fara að skllja að þeir
eru að falla einangraðir á víg-
vellinum og það getur ekkert
bjargað stéttinni frá því að gufa
upp nema samstaða með sjómönin
um um kröfur á hendur þjóð-
inni. Þjóðin má ekki missa út-
gerðarmannastéttina og það fram
tak og þann dug, sem með þeirri
stétt þarf að búa. Þegar útgerð-
armenndrnir eru orðnir forstjór-
ar, sem eyða lífi sínu í biðstof-
um bankanna í stað þess að vera
niðri á bryggjum að huga
að skipum sínum og rekstri
þeirra, þá er vá fyrir dyrum.
Hér hefur nú verið fjallað um
meginatriði og framtíðarverk-
efni fremur en vandamál stund-
arinnar. Á næstu Sjómannasíðu
„Takið af ykkur yfirhafnirnar. Ég ætla
að panta okkur kaffi.“
„Getur þetta ekki beðið til morguns,
Brody? Ég er að farast úr svefnleysi!"
„Þegar sá dagur kemur, að fréttir
liggja á lausu, hef ég enga þörf fyrir
ykkar líka. Hvar í fjáranum er þetta
nú aftur? ......
Hér er það! Hér er allt, sem vitað er
um ríkasta mann heims. Og satt að segja
er það ekki mikið!“
verður fjallað um nærtækari úr-
ræði til bjargar úr þeirri klípu,
sem útvegsmenn og sjómemn emi
nú L