Morgunblaðið - 20.11.1963, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 20. nóv. 1963
Að fortíð skal hyggja
Um mennfun rafvirkja — eftir Harald Eggertsson
Svo almennur og eld'legur á- . í meðferð þess tækis, annan en
hugi, er nú er vakinn á mennt- | þann, seim laert hefir sjálfur í 4
un rafvirkjastéttarinnar, að við
liggur, að óttast megi, ef marka
mé mál manna þar að lútandi, að
'kappið ætii að verða forsjáln-
inni yfirsterkara.
Hvort sem þessi áhugi er or-
sök eða afieiðin.g þess visis til
tækni eða iðnfræðaskóla, sem nú
er orðinn veruleiki, þá virðist
sú meindoka hafa að mönnum
hvarflað, að iðnfræðsluskóii geti
komið að einhverju leyti í stað
iðnskóla, sem í raun er hinn
iháskalegasti misskilningur. Sanni
nær er að iðxunenntunin sé sá
grundvöllur, sem iðnfræðanám-
ið byggist á, eins og sá verður
alfrei góíur skipstjóri, sem ekki
kann vel tiil allra almennra
verka á skipi sínu, þá verður sá
aldrei góður iðnfræðingur, sem
ekki kann til verka í iðninni.
Það er því bæði, og verður hlut-
verk iðnanna að leggja þennan
grundvöll. Hvernig erum við
nú undir þetta hlutverk búnir?
I öðru lagi: Hvaða möguleika
höfum við á að valda þvi? í
þriðja lagi: Hvernig höfum við
notað þá möguleika?
Fyrstu spurningunni er bezt að
Játa einn af framámönnum stétt-
arinnar svara, en hann sagði
orðrétt á aðadfundi rafvirkja-
meistarasambandsins í fyrra: „Ef
við viljum vera hreinskilnir, þá
er sannleikurinn þessi: Við vitum
bókstaflega ekki neitt og getum
ekki Ueitt”
Þó að ég viðurkenni, að mennt-
im stéttarinnar sé í lámarki, þá
má nú fyrr rota, en dauðrota, og
verð því ag segja það stétt minni
til málsbóta, að ég veit ekki bet-
ur, enda þótt þjóðin hafi ekki
fylgzt verr með nýjungum á sviði
rafvæðingar, en öðrum sviðum,
en rafvirkjastéttin hafi enn sem
komig er, skilað sínu verki, að
vísu stundum með aðstoð tækni-
fróðra manna, sem er hin rétta
og eðlilega verkaskipting.
Auðvitað kunna menn ekki og
geta ekki, vegna þess að þeim
hefir ekki verig kennt og það er
einmitt það og ekkert annað, sem
lámarksstöðunni veldur. Þetta
veit enginn betur, en rafvirkja-
meistarastéttin sjáffif, þó ekiki
verði sagt, að hún hafi jafn karl-
mannlega við vandanum brugðist
Þess í stað hefir stéttin fyllst
eins konar minnimáttarkennd,
sem lýsir sér í ýmiss konar til-
burðum og mannalátum, sem
helzt virðast til þess fallin að
leiða athygli almennings frá á-
standinu og rugla dómgreind
hans, saman ber stofnun Meistara
skóla, sem þó er ekki nema allt
gott um að segja, ef það væri
ekki fyrirsjáanlegt, að sá skóli
hlýtur að verða að eyða stórum
hluta tíma síns og krafta í það að
kenna nemendum sínum það, sem
þeir þurftu að kunna, áður en
þeir setjast í slíkan skóla. Enn-
fremur kennslu rafvirkjanema á
meðferð ýmissa tækja járniðnað
arins t.d. rennibekkja. Að kenna
meðferð er að vísu nokkuð teygj-
anlegt hugtak en til samanburðar
má geta þess, að járniðnaðar-
menn sjálfir telja engan þess um
kominn að veita öðrum kennslu
, ár og auk þess unnið undir stjorn
í 3 ár til viðbótar.
En máske á þetta að vera eins
konar mótleikur við járniðnaðau:-
menn á móti kroppi þeirra í okk-
ar garð, þegar vélstjórar hröktu
okkur árið 1937 frá töfluvöktun-
um í raforkuverunum em iðnráð
hafði þó úrskurðað okkar fag, en
ekki þeirra.
Með þessu ætlum vig sem sé
að sýna þekn hve liblir karlar
þeir éru og gera það, sem þeir
þurfa 7 ára undirbúning til, í
hjáverkum þess, að stútfylla nem
endur okkar af allskyns raf-
magnsfræðum og það án þess að
hafa rennibekk svo mikið sem í
sjónmáli vig okkur, því á para-
graff þeim, er inniheldur nöfn
þeirra hluta, sem eitt rafvirkja-
verkstæði skal búið vera, fyrir-
finnst ekki orðið „Rennibekkur”.
Á hinu leitinu virðist hluti
sbéttarinnar hafa fengið alvar-
lega aðkenningu af stórmennsku-
brjálsemi, byggðri á óskhyggju,
um það, sem þeir þyrftu að vera,
en eru því miður ekki ennþá, og
Guð má vita, nema þessi ósk-
hyggja sé orðin mörgum þeirra
blákaldur veruleiki, a.m.k. tala
þeir um það, að manni virðist í
fúiustu alvöru, að við eigum að
losa okkur úr öllum tengslum
við alla aðra iðnaðarmenn, því
okkar fag sé ekki iðngrein heldur
eins konar tækni eða tæknimenn-
ska og eigi því enga samleið
með iðnum.
Að vísu er það rétt, að raf-
virkjaiðnin krefst talsvert meiri
tækniþekkingar, en flestar aðr-
ar iðngreinar, en við komumst
aldrei framhjá þeirri staðreynd,
að leiðin til tækniþekikingar ligg-
ur gegn um iðnþekkinguna.
Annarri spurningu svara ég
' þannig: Við höfum allan ytri bú-
nað til þess að valda því, ef vjð
aðeins notum hann rétt, ágætt
iðnskólahús, velfæra kennara, og
aldgóða iðnfræðslulöggjöf. Síðast
en ekki sízt iðnfræðsluráð til að
sjá um framikvæmd þeirrar lög-
gjafar, sem ag ýmissrar leiðbein-
ingastarfsemi þar að lútandi.
• Réttasta nafnið
á eynni?
Örnefnanefnd ætti að taka
til athugunar eftirfarandi, sem
fram kemur í bréfi frá Ó. E.:
„Mér finnst miklu einfaldara
og réttara að nefna hina nýju
eyju Hólinn. Svo hafa sjó-
menn áratugum saman nefnt
staðinn, þar sem gosið er nú.
Enn fremur tel ég, að margir
íslendingar myndu ekki kunna
að stafsetja Séstey rétt. Því ein
faldara nafn, því betra í þessu
efni sem öðru“.
Velvakanda hefur nú aldrei
dottið í hug, að nafnið Séstey
Kemur þá að þriðju, spurn-
ingu, meinsemdinni sjálfri.
Um kennslu iðnskólans er það
að segja, ag hefði rafvirkjanemi
sofnag í miðri kennslusfund ár-
ið 1930, en vafcnað aftur í ár, í
miðri kennslustund, þá gæti hann
alveg tekið upp þráðinn, þar sem
hann sofnaði frá fyrir rúmum 30
árum, án þess að verða var við að
neitt hafi gerzit. Svo algjör kyrr-
staða hefir þar ríkt. Ein breyting
hefir þó orðið á síðan, svo engu
sé gleymt.
Nú er skólinn dagsfcóli, rekinn
af ríkinu í höll. Áður var hann
kvöldskóli, rekinn í hreysi mið-
ag við það, sem nú er, rekinn af
iðnaðarmönnum af mifclum dug-
naði, en því meira allsleysi, hvað
allan búnað snertir, sem vonlegt
var. Fyrir nokkrum árum gáfu
rafvirkjameistarar skólanum hin
ágæbustu kennslutækL Þessi tæki
hafa ennþá ekki verið tekin í
notkun við kennslu í skólanum
og verður þag að teljast í litlu
samræmi við það, sem fram kom
í blaðaviðtölum, þegar gjöfin var
afhent, né tilgangi hennar.
Eitt abvik er mér sérstakilega
minnisstæbt frá veru minni í
iðnskólanum, en það var, þegar
íslenzkukennarinn, Sigurður
Skúlason, snaraðist inn í kennslu
sbofuna, án þess svo mikið sem
að bjóða gott kvöld, sem hans
var annars ekki vani að gleyma,
og fleygir stíla'bókabúnkanum á
ikennara'borðið o(g segir: „Það
skal ég ábyrgast, að mér myndi
takast ag gera 10% af ykkur
sendibréfsfæra, ef ég mætti
kenna yfcfcur þau ti'Jtöilu'legu fáu
orð í málinu utan að, eins og
páfaigaukum, sem skrifuð eru
með upsíloni, í stað þess að verða
að eyða 3/4 hlubum þess stutta
tíma, sem til íslenzkukennslu er
ætlaður, í vonlausa baráttu við
þennan eina bókstaí.”
Þarna held ég að Sigurður
hafi hitt naglann á höfuðið, að
skólar yfirleitt glírni of mikið
við bókstafinn, en taki efcki nóg
tillit til óumfilýjanlegra aðstæðna
sem fyrir hendi eru á hverjum
tírna. Það verður að leggja
áherzlu á að kenna það, sem lífs-
yrði fyrir valinu; til þess er
það allt of kjánalegt, þótt það
sé sæmilega frambærileg
fyndni fyrst í stað. Önnur nöfn,
sem Velvakandi man, að stung
ið hafi verið upp á, eru: Ólafs-
ey, Óley, Vestmann, Kokksey,
ísleifsey, Gosey, Erey — Var-
ey (sbr. Séstey — Séstei), SV-
ey (= Suðvestey), Nýey,
Bjarnaey, Suðurey. Síðasta
nafnið sýnir fávizku nafngef-
andans og ófrumleika, því að
ein Vestmannaeyja heitir svo
fyrir. Ólafseyjar og Bjarneyj-
ar eru til á Breiðafirði.
Að sjá á korti, virðist eld-
staðurinn vera á Hraununum,
nauðsyn er að vita, þó það verði
að einhverju leyti á kostnað þess
sem hægt er að skrimta af án
þess að vita. Þess vegna held ég,
að iðnskólinn ætti að gera meira
af því, svo dæmi sé nefnt, að
kenna meðferð ýmisa mælitækja
þó það yrði að mesbu eða öllu
leiti á fcostnað fræðslunnar um
innri gerð þeirra a.m.k., þegar
um þag tvennt er að velja. Ég
er sannfærður um, að árangur
kennslunnair í sfcólanum myndi
stóraukast, ef kennslutækin væru
tekin í nobkun, og kennslan að
sama skapi auðveldast.
Iðnnámslögunum höfum við
framfylgt á þeim sviðum einum,
sem viðkomandi lærimeistari hef
ir talið sér mestan fjárhag í, öðr-
um ekfci, með þeirn afleiðingum,
að iðnin hefir verið að molna í
sundur í höndunum á okkur,
leysast upp í einingar og við höf-
um skilað þjóðinni einbverjum
iðnverkamönnum í stað iðnaðar-
manna.
Iðnfræðsluráð er opinber fasta-
nefnd, svo menn hafa máske ekki
vænzt mikils af þvi, enda hefir
það farið langt fram úr ölilum
vonum rnanna í því efni. En
það, sem nokkra furðu vekur,
er, að þeir sem skærast brenna í
andanum um menntun stéttar-
innar, hafa efcki séð ástæðu til
að gera sér neina rellu út af því.
Kemur þá að því, hvort skipting
iðninnar sé ekki það eina
rétta á þessum verkaskipta tím-
um. Jú frá beiníhörðu „business”
sjónarmiðinu er hún meira að
segja hin eina rétta, en ekki öðr-
um sjónarmiðum. Töskumeistara-
fyrirbrigðið er sýnishorn af því
en á þag fyrirbrigði verður efckl
minnzt, án þess að minnast for-
eldri þess og uppruna, sem er
skiptig iðninnar í rafvirkja
og rafvélavirkja, sem nefnast
verður náttúrufyrirbrigði, vegna
þess hve aðsfciljanlegar náttúrur
það hefir, því út eggi rafvirkjans
er eins víst, að út skríði ungi,
sem aðeins getur það eitt að
vefja upp yfirbrenda móbora, og
fcallast því rafvélavirki, en úr
eggi hins kemur sá, sem aðeins
vill fást við leiðsluir og pípur, og
nefnist því bara rafvirki. Þessi
víxlfrjóvgun er þeim einum lög-
málum háð, hvernig fcaupin gerð-
ust á Eyrinni meðan á meðgöngu
tímanum stóð. En þó að við gæt-
um haldið flestum ónáttúrum
skiptingarinnar í skefjum, má þó
búast við, ag sú sem öðrum, hefir
reynzt örðug viðfangs, rnuni ekki
síður reynast okfcur þung í skauti.
eða á Skerleir milli Útsuður-
Hrauns og Stóra-Hrauns.
• Tugakerfið
H. Ó. V. skrifar:
„Kæri VelvakandL
Þakka yður fyrir birtingu á at-
hugasemdum mínum um mæl
ingakerfið hér á landi. Ýmsum
kann að hafa fundizt, að hér
hafi verið tekið nokkuð djúpt
á árinni, því að víðar eru enn
þá kílógrömm, kílómetrar og
litrar í notkun.
Mönnum finnst nógu rugl-
ingslegt að verða að kaupa er-
lendar vörur mældar í únzum
en það er bil eða sprunga, sem
oftast viill myndast á milli sér-
fræðinganna, sem hver um sig
æblar hinum að fylla, en aldrei er
fyllt og verður því að fúameini
sem skemmir frá sér á báða vegu.
Ekki væri það hagfcvæmara neyt-
andanum að þurfa að fá 2—3
menn til þess, sem aldrei var
nema eins manns verk. Þannig
mætti endalaust telja og komast
þó alltaf ag sömu niðurstögu.
En getur þá nofckur innbyrt
allan þennan vísdóm, sem þarf
til að halda iðninni saman?
Firmað „Bræðurnir Ormson” er
sbafnað og starfrækt á þeim
grundivelli að veita a'lhliða þjón-
ustu til lands og sjávar, sveita og
kaupstaða í rafmagnsiðninni.
Það hefir því haft hin ágætustu
skilyrði til að veita nemendum
sínum allhliða menntun á því
sviði, sem það hefir láka gert.
Ég veit ekki til, að nein kvörtun
'hafi um það heyrzt, að þag hafi
of gert námsgetu sinna nemenda,
hinsvegar er það táknrænt fyrir
þebta fyrirtæki, að hvert einasta
rafmagnsverkstæði í bænum, sem
veitt getur alhliða þjónustu, svo
heitið geti, eru rekin í eigin
húsnæði og án aðildar utanstéttar
manna, eru í eigu og rekstri
gamalla nemenda þessa fyrir-
tækis, auk þess, sem margir
þeirra eru í fremstu röð leið-
andi manna í félagsmálum stétt-
ar sinnar. Detbur nú nokkrum 1
hug, að hér sé um eintóma til-
viljun að ræða?
Það skal fúslega játað, að þetta
geta ekki aðrir, en þeir, sem
ekki níðast á því, sem þeim er til
trúað, eins og hr. raflvirkja-
meistari Eíríkur Ormsson hefir
með fordæmi sínu sýnt
Ég held meira að segja, að það
sé einmitt þetta, sem við ailir
meinum, þegar við erum að tala
um, að við þunfum að hefja
stéttina upp, þó að tilburðirnir
hafi frekar hneigzt í þá átt að
geta veitt henni verðugar við-
bökur, þegar því takmarki er náð
en aðeins sést y'fir ráðið til þess,
vegna þess 'bversu einfal't þag er
og nærri okkur það lá. En ráðið
er þetta: Við þurfuim að fram-
fylgja iðnnámslögunum tmdan-
bragðalaust, og veita iðnfræðsilu-
ráði hvffld frá hvildinni, svo það
geti fylgzt með því, að engin
brögð séu í tafli.
Haraldur Eggertsson
og libsum. En við því er víst
ekkert að gera, á meðan Bret-
ar og Ameríkanar nota mið-
aldakerfið til ársins 1870, að
því er sagt er. En nú hefur ís-
lenzk verksmiðja, sem selur
eingöngu íslendingum vörur
og merkir umbúðir sínar greini
lega íslenzkum texta, tekið upp
á því, að mæla innihaldið í
flibsum. Sem saglt, íislenzkar
húsmæður neyðast til að læra
á nýjan leik brezka kerfið 1
þann mund, sem Bretar sjálfir
eru að leggja það niður og taka
upp tugmælingarkerfið. Hvað
á slíkt uppátæki eiginlega að
þýða? Er þetta löglegt? Vill
ekki viðkomandi verksmiðja
vera svo skynsamleg og vin-
samleg, að leggja niður þenn-
an ósið?
Læt ég bréfi þessu fylgja
slíkar umbúðir.
H. Ó. V “.
ÞURRHlðDUR
ERC ENDINGARBEZIAB
BRÆÐURNIR ORMSSON b(.
Vesturgötu 3.
Simi 11467.