Morgunblaðið - 10.09.1963, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 10. sept. 1963
vt&ori&Mbib
Otgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónssoa.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
CTtbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakxo.
VIÐEY - GRÆN VIN
Tlf'injar frá fornri tíð eru fá-
ar á íslandi. Þeim mun
meiri ástæða er til að varð-
veita hinar fáu, sem til eru.
Er raunar einkennilegt, hve
þessi mikla söguþjóð hefur
verið fáskiptin um gamla
helga dóma.
Skilningur á þessum efnum
hefur þó farið vaxandi og
margt verið vel gert á undan-
gengnum áratugum til að við-
halda fornum menjum og
byggja upp sögustaði.
Einn er þó sá staður, þar
sem lítiðohefur verið að gert,
en ætti þó að vera hvað mest
ástæða til að hefja til vegs og
virðingar að nýju. Það er sá
staður, sem á sínum tíma stóð
næst því að mega heita höf-
uðstaður íslands, Viðey.
Hlutverk Viðeyjar hefur
verið hið merkasta í aldarað-
ir. Af \ ^im sökum er bæði
rétt og skylt að halda stað-
inn þannig að til sæmdar sé.
Því miður skortir á að svo
sé.
Viðey þarf að reisa við. Það
er að sjálfsögðu ekki á færi
neins einstaklings, en samtök
manna eða ríkisvaldið þyrftu
að stuðla að framgangi þess
máls.
í nágrenni Viðeyjar er höf-
uðborgin, og í framtíðinni
mun mesta athafnasvæði
landsins teygja sig fram með
henni. Væri ekki vel til fallið
að Viðey yrði græn vin í stór-
höfn framtíðarinnar?
ÖRLÖG LAND-
RÁÐAMANNSINS
Fins og menn muna flýðu
fyrir nokkrum árum
tveir starfsmenn brezka utan-
ríkisráðuneytisins til Háð-
stjórnarríkjanna og upp
komst um víðtækar njósnir
þeirra í þágu heimskommún-
ismans. Menn þessir, Maclean
og Burgess, töldu sig vera
mikla hugsjónamenn, sem
væru að vinna í þágu mann-
kynsins.
Þeir sviku ættjörð sína og
hurfu síðan til fyrirmyndar-
ríkisins. Þegar þeir höfðu
dvalið þar um skeið munu
þeir hafa byrjað að gera sér
grein fyrir verknaði sínum.
Annar þessara manna er
nú látinn og hinn mun lítt
njóta lífsins. Þarna er dæmi
um ógæfumenn, sem brugðust
ættjörð sinni.
Reynsla þeirra Macleans og
Burgess gæti orðið mörgum
þeim lærdómsrík, sem gengið
hafa á mála erlends valds og
blindaðir eru af því, sem þeir
halda að séu háleitar hug-
sjónir, en er einhver versta
ofbeldis- og yfirgangsstefna,
sem heimsbyggðin hefur
kynnzt.
VERÐLAG
OG INNKAUP
Denedikt Gröndal, ritstjóri
® Alþýðublaðsins, víkur að
því í grein í blaði sínu sl.
sunnudag, að verulegur hag-
ur hafi verið af rekstri Inn-
kaupastofnunar ríkisins. Til-
efnið er það, að nokkrum dög-
um áður hafði birzt grein eft-
ir Pétur Pétursson, forstjóra
Innkai.^astofnunarinnar í Al-
þýðublaðinu.
Auðvitað eru skipuleg inn-
kaup ríkisins eðlileg, þótt
Morgunblaðið telji ekki eins
og Alþýðublaðið að allur
vandi sé leystur með inn-
kaupastofnunum. Þær hafa
sína galla eins og önnur mann
anna verk, og vel þarf eftir
að líta að réttra leikreglna sé
þar gætt.
En ritstjóri Alþýðublaðsins
tekur dæmi um ágæti þessa
reksturs. Hann segir:
„Þegar Innkaupastofnun
ríkisins gerði innkaupin á
einu bretti, var magnið svo
mikið, að söluaðilar erlendis
kepptust um það og verð
fékkst þegar lækkað um
15%.“
Þarna e komið að auð-
skildu en mikilvægu atriði,
þ.e.a.s. að oft er nauðsynlegt
að geta keypt mikið magn í
einu á erlendum mörkuðum
til að .geta fengið hagkvæm
kjör.
Sú staðreynd er ein af þeim,
sem leiðir til þess, að verð-
lagshöftin hafá oft og tíðum
stórskaðað íslenzku þjóðina,
svo að ómælt er hve háum
upphæðum það hefur numið.
Innflytjendur hafa oft viljað
kaupa mikið magn af ákveð-
inni vörutegund, og þá getað
fengið hana á lægra verði, en
verðlagsyfirvöld hafa í raun-
inni bannað þetta.
Þegar kaupa þarf mikið
magn, sem innflytjandinn
verður að liggja eitthvað með
og berjast fyrir að selja, þarf
hann eðlilega að fá hærri á-
lagningu, en þegar hann kaup
ir lítið magn, sem hann þegar
afgreiðir til kaupenda, sem
hann hefur fyrirfram á-
kveðna.
En innflytjendur hafa feng-
ið álagningu í hundraðshlut-
um, þannig að það gat aldrei
Góðir
vinir
Vel fer nú á með Adenauer
og Erhard, þrátt fyrir deilur
fyrr. — Myndin var tekin
fyrir 'skömmu.

Verður skattapara-
dísinni lokað?
Monaco úr sögunni-
FRAM TIIj þessa hefur Mona
co verið friðland þeirra, sem
vildu komast hjá að greiða
skatt af tekjum sínum og eign
um. En de Gaulle hótaði Rain
ier fursta öllu illu — jafnvel
að innlima Monaco í Frakk-
land — ef hann lögfesti ekki
líka reglur um skattgreiðslur
útlendra félaga og þær, sem
gilda í Frakklandi. Og Rainier
varð að beygja sig.
Annað dvergríki hefur veitt
útlendingum samskonar fríð-
indi, nefnilega Lichtenstein.
Þar eru skrá um 10.000 erlend
fyrirtæki, þar af 3000 vestur-
þýzk, en aðeins fá þeirra hafa
sjálfstæða skrifstofu eða rekst
ur í landinu. Það nægir ef
þau láta setja sig á firmaskrá,
fá sér innlendan umboðsmann
og setja nafnspjaldið sitt á
dyrnar hjá honum. Sami mað-
ur getur verið umboðsmaður
Lichtenstein næst
svo margra útlendra firma
sem hann vill. Skráningin
kostar í mesta lagi 7000 krón
ur á ári. Og síðan greiðir firm
að 12% í tekjuskatt. Aðrar
kvaðir hvíla ekki á fyrirtæk-
inu.
Franz Jósef n. hertogi í
Lichtenstein hefur lítið að.
gera við allar þessar skatta-
tekjur, því hertogadæmið er
„ódýrt í rekstri". Þar er eng-
inn her, en aðeins fámennt,
vopnað lögreglulið, og að-
eins eitt fangelsi, sem að jafn
aði er tómt. Velmegun er mik
il hjá landsbúum, sem lifa
einkum af sauðfjárrækt. Áður
en útlend firmu fóru að sækja
til Lichtenstein til þess að
spara sér skattgreiðslur, hafði
hertoginn drjúgar tekjur af
frímerkjasölu. Safnarar sótt-
ust mjög eftir Lichtenstein-
frímerkjum, því þau voru
sjaldgæf og yfirleitt mjög
smekkleg. En safnararnir
segja að þeim hafi hrakað síð
an hertoginn fór að vaða i
skattgróða útlendu fyrirtækj-
anna, sem hann veitir húsa-
skjól En nú getur farið svo,
að hann verði að úthýsa þeim.
Svisslendingar fara með utan
ríkismál, tollmál og sam-
göngumál hertogadæmisins, og
nú ætla þeir að fara að dæmi
de Gaulle og banna Lichten-
stein þessa leppmennsku og
láta þá taka upp svissneska
skattalöggjöf. Þó fallast þeir á
að útlend félög, sem raunveru
lega hafa framkvæmdastjórn
í Lichtenstein fái að sæta vild
arkjörum áfram, hvað skatt-
ana snertir.
Reyndar hefur Sviss sjálft
lengi verið Paradís útlendra
fjárplógsmanna. Bankarnir
þar eru með fleiru ekki skyld
ir að gefa upplýsingar um ráð
stafanir, sem eigendur inn-
stæðu gera viðvíkjandi fé
sínu. En það kemur sér vel
fyrir ýmsa, einkum þá, sem
vilja fela eignir sínar á örugg
um stað. Og aðrar þjóðir, eink
um Bandaríkj amenn hafa lagt
fast að svissnesku stjórninni
að nema þetta ákvæði úr lög-
um. Svissnesku bankarnir eru
sem sé fullir af útlendum pen
ingum, sem ekki sízt hafa kom
ið frá Bandaríkjunum.

:
S

A. - Þfóðverfar
skgófea flóttamenn
verið þeirra hagur að taka
neina áhættu af því að kaupa
inn í stórum stíl og tryggja
þannig hagkvæm innkaup.
Þeim hefur af yfirvöldunum
verið boðið að hafa þær starfs
aðferðir að kaupa lítið magn,
þótt á óhagkvæmari kjörum
væri.
Alþýðublaðið hefur öðru
hvoru verið að ympra á því,
að verðlagshöftin væri til
hagsbóta. Þó virðist ritstjóri
blaðsins gera sér grein fyrir
því, að meiriháttar innkaup
leiði oft til mikils sparnaðar.
Verðlagshöftin hafa oft
hindrað þau, og er það eitt
dæmið um það tjón, sem þau
hafa valdið.
Viðreisnarstjórnin hét því
að vinna að afnámi verðlags-
hafta og koma á eðlilegri sam
keppni. Á fjölmörgum svið-
um er nú þegar um að ræða
svo mikið vöruframboð að
heilbrigð samkeppni hlýtur
að tryggja lægst vöruverð,
Herlesausen, V-Þýzkalandi,
7. sept. — NTB - Reuter: —
Austur-þýzkir landamæraverðir
skutu á fjóra unga A-Þjóðverja
í nótt, er þeir reyndu að flýja til
Vestur-Þýzkalands, að því er v-
þýzku tollyfirvöldin í Herles-
hausen upplýstu í dag.
Piltarnir höfðu ekið í gegnum
vegartálma á landamærunum,
en óku þar á stóran vörubíl, sem
v-þýzkur bílstjóri hafði verið
neyddur til að leggja þvert yfir
þegar fram í sækir. Það sem
máli skiptir er auðvitað ekki
hundraðshlutinn, sem inn-
flytjandinn fær, heldur hið
endanlega verð, sem neytand-
inn þarf að greiða, og það er
lægst, þegar um frjálsa sam-
keppni er að ræða, en yfirleitt
hærra þegar verðlagshömlur
eru.
veginn. Landamæraverðirnir
hófu þegar skothríð á piltana og
særðu tvo þeirra. Voru piltarnir
fjórir síðan handteknir og leidd
ir á brott.
í dag skaut a-þýzkur landa-
mæravörður á mann einn, sem
reyndi að synda yfir á banda-
ríska hernámsvæðið í Berlín.
Lítið um ber hjá
Húsvíldngum
Húsavík, 6. september.
UNDANFARIÐ hefur verið
heldur leiðinlegt tíðarfar, þótt
veður hafi ekki verið hlæmt.
Þokur hafa verið og kuldi.
Aflabrögð til sjávarins hafa
verið heldur léleg í sumar og
munu vera fyrir neðan meðal-
lag.
Berjaspretta er mjög lítil og
með kartöfluuppskeru lítur
heldur illa út.
— Fréttaritari