Morgunblaðið - 31.05.1961, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
5
( MiðviRujJagur 31. maí 1961
-i->A
Þáttur Norðmanna í
skdgrækt á íslandi
eftir Hakon Bjarnason, skógræktarstjóra
r JÓNAS Hallgrímsson getur þessFinnmörku. Með því að kynna
í skrifum sinum, þegar hann
Ihafði ekoðað trjáræktina á
Skriðu í Hörgárdal, að vilji
íslendingar rækta skóga sér til
nytja, eigi þeir að sækja fræ til
Norður-Noregs, því að þar séu lífs
skilyrði skóganna sízt betri en hér
sér sitarf þeirra ag fara í svipuð
spor og þeir, hefur íslenzkum
skógræktarmönnum tekizt að
sneiða hjá margri torfærunni,
sem annars hefði orðið á vegi
þeirra.
undir stjóm fslendings, Helga
Valtýssonar kenniara. Frá blautu
barnsbeini var honum Ijóst,
'hverja þýðingu skógurinn hefur
fyrir heill almennings, en eink-
um þeim, sem byggja norðlæg
lönd. Eftir að haun fluttist hing-
lað ti'l lanids og hafði Ikynnzt
hrjóstrum þess og berangri sá
Norskur hópur plantar.
Eru það einkum þrír menn,
sem hafa unnið þau störf, er
skógrækt á íslandi byggir mikið
á. Þeir eru Anton Smitt, fyrrum
forstöðumaður skógræktartil-
rauna á Vesturlandi Noregs,
prófessor Oscar Hagen í Bergen
og Reidar Bathen fyrrum fylkis
stjóri í Troms fylki. Er mér
Óhætt að 'fullyrða, að stefna okk-
ar í skógræktarmálum byggist
að verulegu leyfi á verkurn
þeirra og mun gera það, unz
okkar eigin tilraunir eru nógu
langt á veg komnar. „ ___
hann gleggra en margur íslend-
ingurinn, hvaða nauðsyn væri á
að rækta hér skóg.
Fyrir mörgum árum héit hann
eina af sínum ágætu ræðum um
samskipti íslands og Noregs.
Hann minntist þess fyrst, hvílík
stoð það hefði verið Norðmönn-
um að eiga fyrri tíma sögu sína
skrifaða af Snorra Sturlusyni og
hvílík ítök ísland á í hugum
margra Norðmannia vegna Heims
kringlu. Þeim fyndist sem þeir
stæðu ávalt í þakkarskuld við
gleymdu að tafca norska skóginn
með sér. Nú væri það einlæg
ósk hians og fjölda Norðmanna,
að gjalda þakkarskuld sína til
íslands með því að stuðlia að
því, að flytja skóginn frá Noregi
til íslands.
Andersen-Rysst Iét ekki sitja
við orðin tóm. Fyrir atbeina hans
og Reidars Bathens og í sam-
vinnu við stjóm Skógræktarfé-
lags íslands hófust gagnkvæmar
Torgeir Anderssen-Rysst
á landi. Einn eða tveir aðrir
fyrri tíðar menn hafa bent á
þetta sama.
Oft er ótrúlega langt á milli
hugsana og verka. Margt getur
staðið í vegi fyrir góðum viljia
svo sem fátækt, úrræðaleysi,
fjarlægðir eða eitthvað annað.
ís'lands álar hafa reynzt fleirum
óvæðir en skessunni. Eftir að
Danir náðu Noregi undir krúnu
sína breifckaði og dýpkaði bilið
milli íslands og Noregs, sem
fyrrum var aðeins fárna dægra
Bigling.
1 Á síðustu ára'tugum hafa þð
orðið meiri samskipti milli þess-
lara gömlu tfrændþjóða en um
langan tíma. Eru þau sam-skipti
af ýmsum rótum runnin, en á
einu sviði — skógræktar, munu
þau sennilega vera langmest.
Frá þvi skömmu eftir aldamót
hafa Norðmenn lagt mikið starf
í það að kanna á vísindalegan
hátt, hver væru lífsskilyrði skóg-
jnna á vesturströnd Noregs og
allar götur norður í Troms og
Fyrsta norska gróðursetningarfólkið á íslandi 1949 á tröppum Akureyrarkirkju.
En það er líka á annan hátt að
skógræktin á íslandi hefur notið
góðs af verkum Norðmanna. Á
árunurn 1945 til 1958 var Tor-
geir Andersen-Rysst sendiherra
Norðmanna hér á landi. Hann
var uppalinn í Álasundi á Mæri.
Þar hafði hann ungur kynnzt
skógræktaxstarfi, meðal annars
fsland. Svo vék hann að því,
hvað landnámsmenn hefðu haft
með sér heiman frá Noregi, þjóð
félagshætti og tungu, handiðnir
og skip, silfur og búfé, en því
miður gleymdu þeir að taka það
með sér, sem hefði getað orðið
til mestrar farsældar fyrir hina
nýju þjóð og niðja hennar. Þeir
ferðir skógræktarfólks milili fs-
lands og Noregs. Fyrsta ferðin
var vorið 1949, en síðan hafa
þær verið farnar reglulega þriðja
hvert ár. Stendur nú fimmta
ferðin fyrir dyrum. Að henni
lokinni hiafa 280 ungir íslend-
ingar gist Noreg á 13 árum, en
hingað hafa komið um 260 Norð-
menn.
Ludvig Braathen (t.h.).
Af ferðum þessum íeiðir marg
víslegt gagn, sem brátt skal að
vikið. Óhætt mun að segja full-
um fetum, að þetta er einhver
hin bezta land- og þjóðarkynn-
ing, er gerð hefur verið. Ungt
fólk af fslandi kemst til Noregs
fyrir lágt fargjald, og það vinnur
fyrir daglegu brauði sínu með
að planta trjám ásamt Norð-
mönnum. Það kynnist þjóðinni
í önn dagsins en ekki í veizlum
og við glasaglaum. Að vísu kom-
ast menn ekki hjá því að hlusta
á háfleygar ræður, en þeir sjá
í gegnum orðskrúðið með því að
kynnast og þreitfa á hversu Norð-
menn búa, hve þeir eru iðju-
samir, nýta vel það sem þeir eiga
og gæta meiri sparnaðar en ís-
lendingar eiga að venjast. Enn-
fremur kynnast þeir nytsemi
skóganna og fegurð þeirra, og
það er ekki lítils virði. Fjöldi
þátttakendia hatfa síðar reynzt
ágætir stuðningsmenn skógrækt-
arinnar.
Norðmenn sem hingað koma,
kynnast allt öðruvísi landi en
þeir hafa séð fyrir hugskotssjón-
um sínum í hillingum sagnanna.
ísland er svo frábrugðið Noregi
sem mest getur verið. Þeir
furða sig á sléttlendinu og gras-
inu, en þeim stendur stuggur af
berangrinum, auðnunum, upp-
blæstrinum og skógleysinu. Hér
sjá þeir ýmsia staði, sem hafa
vakið forvitni þeirra í bernsku,
svo sem Reykholit, Haukadal og
Hlíðarenda. Hér sjá þeir þjóð,
sem byggir nýtízku hús úr stein-
steypu, ekur í fínum bílum og
er á sífeldum þeysingi. En þeir
kynnast líka fólki, sem talar mál
naúðialíkt nýnorsk-unni, og hver-
vetna mæta þeir vináttu og
hjartahlýju. Allir hafa farið héð-
an hinar ánægðustu með hlýhug
og þökk til þjóðarinnar.
Þetta, sem hér hefur verið
nefnt, lýtur að gagnkvæmum
kynnum milli þjóðanna. En hér
að auki koma nytjiarnar. Þær
haía reynat meiri en ætla mætti
að lítt athuguðu máli. Sérhver
þátttakandi leysir næga vinnu
af höndum til þess að unnt sé að
greiða fæði hans, ferðir um land-
ið og gistingu. Hinar beinu nyt}-
■ar eru því þær, að hér á landi
standa nú á annað hundrað þús-
und ung tré, sem Norðmenn
halfa igróðursett á nokkrum stöð-
um. Sumt af þessum gróðri er
svo afburða gott, að á betra
verður ekki kosið. Þar á meðal
er rauðgrenið í Haukadalshlíð-
um, sem sett viar niður í fyrstu
ferðinni.
En hér kemur fleira t-il, og
þar af hafa íslendingar koseyr-
in-n af skiptiferðunum. Sem bein
afleiðing ferðanna hafa skóg-
ræktarfélög landsins fengið
20.000 girðingastauria að gjöf frá
Noregi á undanförnum árum.
Ennfremur hafa einstaklingar og
félags9amtök sent nokkrar fjár-
hæðir til skógræktar á fslandi,
og befðu þær ekki lent hingað,
ef skiptiferðirnar hefðu ekki
vafcið athygli á skógrækt okkar.
Af þessurn gjöfum er sú lang-
stærst, sem Ludvig G. Braiathen
hefur innt af hendi, en hún er
samtals orðin 70.000 norskar
krónur. En sú gjöf hefur Ieitt af
sér aðrar stórgjafir til skógrækt-
ar.
Væri allt tínt til, sem leitt hef-
ur af þessum ferðum, yrði þaS
efni í snotra bók. Af henni mætti
læra, að gagnkvæm kynni á
milli þjóða verða að byggjast á
lífrænu starfi, þar sem allir þátt-
takendur verða að leggja nokk-
uð af mörkum. Ferðir einstakl-
inga eða hópa landa á milli, sem
hafa ekki annan tilgang en að
sýna sig og sjá aðra, hverfa
fljótt í móðu gleymskunnar og
verða oft að litlu gagni. Bn ís-
lendingateigarnir i Noregi og
norsku grenihlíðarnar á íslandi
lifa og vaxa með hverju ári og
minna menn á að halda samband-
inu á milli þjóðanna um langan
ókominn tíma.
u-ikon Bjarnason.