Morgunblaðið - 31.05.1961, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 31. maí 1961
Mmt^nspiAfíifí
3
FYRIR tæpum 58 árum, þann 2.
jú)lí 1903 fseddist drengur á aðals
setrinu Appelton House í austur-
hluta Englands.
Barnið var aif þeim aettum,
sem þá voru tignastar taldar í
Evrópu ,sonur Karls Dianiaprins
og Maud Bretaprinsessu. Þegar
!hann fæddist var langafi hans
Kristján 9. Danakonungur enn á
lífi, en langamma hans Viktoría
Bretadrottning viar dáin fyrir
tveim áruim.
Drengurinn var skírður Alex-
ander Játvarður Kristján Frið-
rik og komst á þeim árum með
öllum sínum nöfnium inn í þjóð-
vinfélags almanakið, þar sem sið
ur var að telja upp alla fjöl-
skyldumeðlimi Danakonungs.
En tveimur árum síðar var
honum gefið nafn að nýju og
íhann kal'laður bl'áibt á'fram
Ólafur eða Olav í nýju heima-
landi síniiim.
Hann er nú konungur Noregs,
sá fimmti í röðinni í konungatali
Noregs, sem ber nafnið Ólafur
og bjóðum við hann velkominn
í dag, fyrsta Noregskonung sem
heimsækir ísland.
Fimm Ólafar
Þeir fjórir Ólafarnir sem á und
an eru gengnir eru ökkur ísilend
ingum gagnkunnugir. Þeir hafa
verið kunningjar okkar í alda-
raðir í Noregskonungasögum
sem íslenzkir sagnaritarar skráðu
endur fyrir löngu. Sögur þeirra
standa enn í bókahillum á flest-
um íslenzkum heimilum og við
getum því enn farið til fundar
við þá og 'kynnzt lífi þeirra Og
'baráttu betur en lífi nokkurra
annarra höfðingja og afreks-
manna Evrópu.
Við getum rifjað hér upp
stutta kaília úr miannlýsingum
Heimskringlu.
Fyrsitur þeirra var Ólafur
Tryggvason. — Hann var allra
manna fríðastur og mestur, sterk
astur og um fram alla menn að
íþróttum . . . bann var ör við
sína menn og varð af því vin
sæll.
Næstur kemur Ólafur Haraldis
son hinn helgi. — Hann var ekki
hár, meðalmaður og allþrekleg-
nr, sterkur að afli, ljósjarpur á
hár, breiðleitur, ljós og rjóður í
andliti, eygður forkunnar vel . . .
var hann djiarfur og snjall í máli,
bráðger að öllum þroska.
Þriðji konungurinn í þessari
röð var Ólafur kyrri sonur Har-
alds harðráða. — Hann var mað-
Ur mikill á allan vöxt og vel vax-
inn . . . enginn hafði séð fegri
rnann eða tígulegri sýnum. Hann
hafði gult hár sem silki og fór
afar vel, fámálugur oftast og
ekki talaður á þingum, glaður
við öl, drykkjiumaður mikill,
blíðmæltur og friðsamur meðan
hans rí'ki stóð.
Sá fjórði var Óláfur konungur
Magnússon. — Hann var hár mað
ur og mjór, fríður sýnum, glað-
ur, lítillátur og vinsæll.
Hinn fimrnti Ólafu-r er núver-
andi konungur Noregs. Hann er
okkur íslenzkum almenningi í
rauninni miklu minna kunnur
en hinir eldri Ólafar. Og þó hef-
ur hann einu sinni áður heim-
sótt fsland, á Snorrahátíðinni í
Reykholti 1947. Munurinn er sá
að hin gamla íslenzka sagnrit-
un er nú niður lögð.
En einkennilega mörg orð úr
mannlýsingum hinnia eldri góð-
konunga Norðmanna virðast eiga
við, þegar lýsa skal Ólafi fimmta.
— Hann er allra manna fríð-
astur, umfrarn aðra menn að
íþróttum, þreklegur, siterkur að
afli, ljósjarpur á hár, breíðleit-
ur, Ijós og rjóður í andliti, eygð-
ur forkunnar vel, djarfur og
snjall í máli, glaður, lítillátur
og vinsæll. Hann er og frið-
samiur maður, en varð þó eins
og hinir nafnar hans að flýja
land um skeið • í harðri baráttu
við hin verstu öfl.
Elskaður konungur
Aðstaða konungsins er að vísu
mikið breytt frá því sem áður
var. Hann er ekki lengur hinn
pólitísiki forustumaður og ein-
vaildi, fremur gegnir hann hlut-
verki sem sameiningartákn þjóð
ar sinnar og fyrirmynd hennar í
lífsháttum. Nú er aðsbaða hans
slík að hann verður að forðast
að blanda sér í innanlandsdeilur,
en geitur þó haft talsverð áhrif
með persónuleika sínum.
íslendingar eru engir konungs
sinnar. En þegar þeir hafa 'heim-
sótt Noreg á undainförnum árum,
hafa þeir ekki komizt hjá því
að veita athygli þeirri óskertu
virðingu og ást sem Norðmenn
hafa borið til tveggja nútíma
konuniga sinna feðganna Hákon-
ar og Ólafs.
Enn er ekki um að villast að
norska þjóðin elskar og dáir nú-
verandi þjóðhöfðingja sinn.
Framkoma bans og hæfileikar
hafa áunnið honum slíka hylli
að einstakt er jafnvel í þeim fáu
konungsrikjum sem eftir eru í
heiminium.
Litli prinsinn siglir um
Það má segja að það halfi orðið
ást við fyrstu sýn, þegar norska
þjóðin sá hann í fyrsta skipti.
Konungsfjölskyldan kom sigl-
andi inn Oslófjörðinn einn hríð-
ardag í nóvember 1905 og hið
nýja land þeirra og þegnarnir
sem höfðu valið sér konung ein-
róma við þjóðaratkvæðagreiðslu
tóku á móti þeim. Konungur
lyfti krónprinsinum, tveggja
ára syni sínum dúðuðum í hlý
ullarföt á handlegg sér upp fyrir
borðstokkinn í augsýn tugþús-
unda norskra áhorfenida. Og
litli prinsinn veifaði til fólksins
með norskum fána.
Frá þeirri stund óx hann upp
á norskri grund við norska bungu
og norska þjóðsiði. Hann hefur
orðið glæsileg fyrirmynd alls
bess sem norskt er os sýnt bað
jafnt í stríði sem friði, að hann
elskar þetta föðurland sitt og
setur það ofar öllu öðru í lífi
sínu.
Það m.á rifja upp atburði frá
glöðurn uppvaxtarárum, þegar
Ólafur var kallaður vinsælasti
krónprins í heiminum. Hann
viar ekki hár í lofti, er hann.
byrjaði að renna sér á skíðum
í hallargarðinum í Osló. Þar var
jafnvel byggður fyrir hann lítill
skíðastökkpallur.
Fyrirmynd ungra manrra
Ólafur varð fyrirmynd jafn-
aldra sinna um íþróttir og líkam
legt atgervi. Fagnaðarlátunum
ætlaði aldrei að linna, þegar
hann tók í fyrsta sinn þátt
í Holmenkollen-skíðastökksmót-
inu og sveif glæsilega yfir brekk
unni í fallegu og stílhreinu
stökki. Þá var hver einasti Norð
rnaður hreykinn af að eiga slík-
an prins.
Síðar urðu kappsiglingar eftir
lætis íþrótt hans og voru afrek
hans ekki siðri á því sviði. Hann
varð oftsinnis sigurvegari á sigl-
ingamótum bæði heima og er-
lendis. Ólafur var fjölhæfur
íþróttamaður og kom mönnum 1
hug hinn frækni íþróttagarpur
Ólafur Tryggvason, er hann
sýndi leikni sina. Þátttaka hans
og áhugi hefur haft geysimikla
þýðingu fyrir norsku íþrótta-
hreyfinguna og stuðlað að því
að gera norska æsku heilbrigð-
ari og frískari en í öðrum lönd-
um.
Ólafur fékk hina beztu mennt-
un. Hann varð stúdent 1921 frá
hinum svonefnda Hallings-skóla
í Osló og tók virkan þátt í fé-
lagslífi nemendanna. Síðar
gegndi hann herskyldu og kaus
að taka hana út norður í Finn-
mörk. Þar vandist hann við úti-
vist í misjafnri veðráttu og
hrjóstrugu lamdi. Sem kodungs-
efni fékk hann ýtarlega tilsögn
í 'herfræðum og var síðar sæmd-
ur nafnbót hershöfðingja og
flotaforingja. Ennfremur stund-
aði hann nám við hinn fræga
Balliol-háskólia í Oxford og lauk
þaðan prófi í félags og stjórn-
málafræði.
Alþýðlegur og glaðvær
Norska þjóðin dáir Ólaf kon
ung mest fyrir það hve alþýð-
legur og ástúðlegur hann er í
öllu viðmóiti sínu. Fólkið geymir
nú áratuga minningar um kynni
af honum i daglegri önn, ferða-
lögum hans og framgöngu við
ýmiskonar hátíðlega viðburði.
Það var engu minna átak í
Noregi en á íslandi að leggja
þjóðvegi um allar byggðir, því
Xandið er sérstaklega fjöllótt og
sundurskorið af fjörðum. Þá
fann Ólafur krónprins upp víg-
orðið: — Með vegum skal land
byggja — um leið og hann stuðl
aði að auknu átaki á þessu sviði.
--------------------------------•]
Margir muna enn eftir ’honum,
þegar hamn varð lögráða og bif-
reiðaeigendasamband Noregs gaf
homum splúnku-nýja Fiat bifreið.
— Síðan sást hann aka henni um
götur Osló-borgar. Fólkið mau
eftir honoom á þjóðhátíðardögum
landsins, minnist glaðværra,
hressilegra orða hans og djarf
manmlegnar framkomu.
Fjölskyldan á Skaugum
Meðal norsku þjóðarinnar em
e. t. v. sérsitaklega sterkár minn-
ingarnar um hina hamingjusömu
krónprinsfjölskyldu á Skaugum.
f ársbyrjun 1929 var tilkynnt
trúlofun Ólafs krónprins og
Mörtu Svíaprimsessu.
Þær voru tvær dætur Karls
Svíaprims sem urðu víðkunnar
fyrir fegurð, gáfur og ljúf-
mennsku. Önnur þeirra var Ást-
ríður sem giftist Leopold Belgíu-
'konungi, lifði aðeins skamma
stund eiftir það en varð belgísku
þjóðinni þó ástfólgin og ógleym-
anleg.
Hin var Marta sem giftist
Óiafi Noregsprinsi. Þau voru
amnars sjálf náskyld, — sysitkina
böm, því að Ingibjöng móðir
Mörtu var systir Hákonar kon-
ungs.
Brúðkaup þeirra fór fram í
marz 1929. Það er óhætt að full-
yrða að enginm viðburður í
Noregi á síðustu árum, nema
e. t. v. friðaihátíðin eftir síðustiu
styrjöld, 'hefur hrifið norskan al-
menning meira en þessi brúð-
kaupshátíð. Þá rífcti hátíð um
allt land og höfuðborgin Osló
var í eimum hátíðarskrúða.
í fyrsbu virtist það ætla að
vera nokkrum vanda bundið,
hvar ætti að fá þessum ungu
hjónum bústað við þeirra hæfi.
Var m. a. rætt um að tafca
gamla og þungbúna en virðulega
höll í Osiló og dubba hana upp
sem krónprinsbústað.
— Æ, það vil ég ekki, sagði
Ólafur með sinni venjulegu góð-
látu glettni. — Þá held ég, að ég
leigi mér heldur tveggja her-
bergja íbúð í góðu timburhúsi
útí bæ.
Málið leystist, er hin kunni
norski sitjórnmálamaður Wedel
Jarlsberg gaf þeim brúðhjónun-
um í brúðkaupsgjöf sveitasetrið
Skaugum skammt fyrir utan
Osló. Að vísu skeði það óhapp
skömmu síðar, að eldur kom upp
í húsinu og það brann til grunna
á skammri stund en það var
fljótlega upp aftur.
Skugga ber yfir
Nú hefjast endurminningarn
ar um fjölskylduna á Skaugum,
fæðingu og uppvöxt þriggja
barna. Elzt þeirra var Ragnhild-
ur fædd 1930 og skírð eftir Ragn
hildi drottninigu Haralds hár-
fagra. Þá fæddist Ástríður 1932
og loks Haraldur, sem fæddist
1937 og var skírður eftir sjálfum
Haraldi hárfagra, fyrsta konungi
Noregs.
Framh. á bls. 9.
Ölafur konungur, þá krónprins, kemur heim til Noregs að stríðinu loknu.
¥
Chr. Michel-
sen, forsætis-
ráðherra, býð
ur Hákon kon-
ung og Ólaf
krónprins vel-
komna 1905.