Morgunblaðið - 31.01.1950, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 31. januar 1950
MORGUNBLAÐIÐ
11'
307 þús. dollara Marshall
Um leikstarísemi í sveitum
jT
aðsloð III Islands í desember
i
í DESEMBERMÁNUÐI <;. 1.
fjekk ísland vörur fyrir 307,000
öali á vegum Marshallhjálpar-
innar. Stærsti liðurinn var fóð-
iirvörur eða fyrir 212.000 dali
alls.
Fraralag til kaupa á vörum
til viðreisnar á vegum Mars-
hall-hjálparinnar til handa
V-Evrópu var að upphæð 413,
800,000 dalir í desembermán-
Uði. Var fje þessu varið svo:
Iðnaðarvörur 204,700.000 dalir,
inatvæli og lartdbúnaðarvörur
174,000,000 dalir, tæknileg að-
Bretland ............
frakkland ...........
Ítalía ..............
Vestur-þýska lýðveldið
Holland ..............
Belgía og Luxemburg .
Austurríki ..........
Grikkland ...........
Danmörk .............
Noregur .............
írland ..............
Svíþjóð .............
Tyrkland ............
Trieste .............
ísland ..............
stoð 10,600,000 dalir og farm-
gjald 24,500,000 dalir.
Helstu vörutegundirnar, sem
V-Evrópulöndin keyptu í des-
ember voru vjelar og vjelahlut-
ar fyrir 95,3 milljónir, baðmull
fyrir 85 milljónir, olíur fyrir
37 milljónir og kornvörur fyrir
28,6 milljónir.
Hjer verður gefið yfirlit yfir
framlag til einstakra landa i des
ember s. 1., svo og frá 3. apríl
1948 til 31. des. 1949, taiið í
öölum.
Desember 1949 3. apríl 1948
— 31. des. 1949.
40.600.000 226.400.000
01.700.000 697.400.000
97.000.000 883.400.000
75.400.000 801.900.000
28.500.000 713.600.000
15.900.000 445.800.000
33.500.000 367.800.000
23.400.000 273.200.000
7.000.000 169.000.000
17.300.000 157.600.000
5.300.000 111.600.000
1.600.000 74.600.000
3.200.000 66.000.000
3.100.000 23.200.000
300.000 11.100.000
ÞAÐ er ekki nema rjett og mak
legt að hverrar leiksýningar,
sem fram fer í Reykjavík og
öðrum stáerri bæjum, sje getið
og frá þeim sagt bæð^ í útvarpi
og blöðum. — Þökk’sje þeim,
sem það gera og gefa þar með
þeim, sem fjarri búa, kost á að
heyra frá þessum sýningum,
sem því miður er oft það eina,
sem þeir hafa af þeim að segja.
En hversu margir skyldu
þeir vera, t.d. í Reykjavík og
öðrum stærri kaupstöðum, sem
hafa nokkuð af því að segja, að
í sveitum þessa lands fer líka
fram leikstarfsemi, sem oft á
tíðum verðskuldaði að henni
væri meiri gaumur gefin, en
gert er.
Mig skortir kunnugleika til
að geta sagt um í hvaða hjer-
uðum á landinu leikstarfsemin
standi með mestum blóma. En
jeg hygg þó að óhætt megi full-
yrða, að ekki standi önnur hjer-
uð framar, í þessum efnum, en
Árnessýsla. í sumumm sveitum
Árnessýslu hefir verið haldið
uppi leikstarfsemi áratugum
saman, t. d. á Eyrarbakka og
Hrunam.hr. .— Oft hefir þetta
tekist ágætlega, en stundum
líka, — það skal viðurkent, •—
stundum líka ver en æskilegt
hefði verið. En sem heild, hefir
þessi þáttur í starfi ungmenna-
fjelaganna sett skemtilegan og
hressandi svip á skemtanalífið
í Árnessýslu á veturna, og ver-
ið að þvi tvímælalaust menn-
ingarauki.
Og miklar þakkir eiga þeir
menn skilið, sem forystu hafa
í þessum málum, því engin
skyldi halda að það sje auðvelt
verk eða fjrrirhafnarlítið, að
setja á svið stóran sjónleik við
frumstæð skilyrði í strjálbýlli
sveit. En það hafa sum ung-
mennafjelög í Árnessýslu gert,
og gert það vel. — Má þar t. d.
nefna að Ungmennafjelag
Hrunmanna ljek Ljenharð fó-
geta fyrir 10—12 árum og gerði
það með þeim ágætum að vafa-
samt er, hvort sumum hlutverk
um þessa leiks hafi í annan
tíma verið gerð betri skil. Um
sama leyti ljek Ungm.fjel.
Gnúpv., Skuggasvein og gerði
það að sögn með miklum mynd
arbrag. Og ungmennaf jelagið
á Eyrarbakka hefir tekist á
hendur mörg og stór verkefni,
eins og t.d. Æfintýri og göngu-
för, Ljenharð fógeta o. fl. En
það trúi jeg að megi fullyrða,
að þessi þrjú ungmennafjelög
hafi haldið best á lofti merki
leiklistarinnar nú hin síðustu
20 ár. Enda hafa þau öll haft
á að skipa ágætum rrjönnum til
forystu um þessi mál.
En úr því að tilefnið til þess
að jeg tók mjer penna í hönd,
til að skrifa um leikstarfsemi,
var fyrst og fremst leiksýning
hjá ungm.fjel. Hrunamanna, í
gærkveldi, þá vil jeg líka segja
það, að einmitt umf. Hrunam.
hefir borið hæst í þessum efn-
um síðustu tvo áratugina, a.m.k.
undir forystu Emils Ásgeirs-
sonar í Gröf. En þá, Kristján
Guðmúndssori á Eyrarbakka,
Steinþór Gestsson á Hæli og
Emil í Gröf, má tvímælalaust
telja mesta afreksmenn um
Afmælissýning á nýrri
íslenskri kvikmynd
í TILEFNI af fimm ára starfsafmæli sem ,,ekki ljósmyndari“
Eetlar Kjartan Ó. Bjarnason að sýna hjer í Reykjavík nýja kvik
mynd. Hefur þessi mynd ekki verið sýnd opinberlega áður, en
hún samanstendur af fjórum myndum, sem hver er annari
fallegri og betur gerð. Má til dæmis nefna stórkostlega Vest-
tnannaeyjamynd og blómamynd. Myndasafnið sem tekið er á
mjófilmu, verður sýnt í Nýja Bíó í þar til gerðri mjófilmu-
jsýningarvjel.
Kjartan Ó. Bjarnason skýrði
folaðamönnum frá þessari mynd
í gær og bauð þeim þá að sjá
kafla úr myndinni.
Myndin hefst á þættinum
„Blessuð sjertu sveitin mín“
í þessari mynd er lögð á-
hersla á að draga fram skemti-
legustu hliðar íslensks sveita-
Jífs. T. d. er sýnt þegar kúnum
er hleypt út á vorin, kálfunum
(Dg heimaalningunum er gefið
og ýmsir þættir úr daglegum
störfum á íslenskum sveintabæ.
■— Myndin endar á göngum og
rjettum. Sýnd er smalamennska
frá Þórsmörk, þar sem reka
þarf fjeð yfir straumharðar og
ferýttar jökulár. Síðan sjást
söfnin úr Eystri-hrepp og
Bkeiðasafnið og rjettirnar í
Hreppunum og Vatnsdalnum
ásamt hinu fjölbreytta rjettar-
lífi og loks rjettarballinu.
Þættir af Vestfjörðum.
Þetta er fyrri hluti af kvik-
snynd af Vestfjörðum. Þar eru
VÍða sjerkennilegir og fagrir
IStaðir. Þættir þessir sýna m. a.
merkilegan þátt úr íslensku
Sveitalífi, sem ekki mátti seinna
Vera að kvikmynda, það er
kvíaær að Kirkjubóli í Bjarn-
srdal í Önundarfirði. Það muri
vera eini staðurinn á öllu land-
Snu, sem ennþá færir, frá, og
margir munu þeir vera nú orð-
ið, sem aldrei hafa sjeð mjólk-
aðar kvíaær.
,,Blómmóðir besta.“
Er sjerlega falleg blómamynd.
Sýnir mikinn fjölda af blóm
um í ýmiskonar umhverfi. —
Myndin er tekin í ýmsum görð-
um í Reykjavík, Hellisgerði í
Hafnarfirði, Akureyri og víð-
ar. Litirnir í þessari mynd
munu vera með þeim eðlileg-
ustu, sem hjer hafa sjest á
kvikmynd. Þetta er ákaflega
falleg mynd.
Vestmannaeyjar.
Þetta er óvenjuleg mynd og
hreinasta snilld. Myndin sýnir
m. a. fjölbreytt fuglalíf, þar á
meðal merkilegan þátt af lífi og
starfi súlunnar. Ennfremur er
lundaveiði, eggjataka og bjarg-
sig o. fl. Sjerstaka athygli mun
seinasti kafli myndarinnar
vekja, en hann sýnir fiskibáta
í stórsjó sigla inn í höfnina í
Vestmannaeyjum.
Þá skýrði Kjartan Ó. Bjarna-
son frá því, að hann væri nú
að vinna að stórri kvikmynd,
er hann ætlar að nefna: Landið
vort fagra. Eins og nafnið bend-
ir til, þá er þetta landslags-
mynd og jafnframt á hún að
sýna liínaðarhætti þjóðarinnar.
Þá vinnur Kjartan einnig að
Sjerstakri; barhamynd: „íslénsk
Framh. á bls. 12
leikstarfsemi austur hjer, og þó í þeirra leik var hvergi dauður
víðar væri leitað. ! punktur, hvergi hik, eða ráða-
Kristján Guðmundsson mun 1 leysi, altaf fljúgandi hraði. —•
vera þeirra elstur og reyndast- Ljósmyndarinn Ormonroyd var
ur leikari, og ef til vill f jölhæf- j líka ágætur, lifandi og eðlileg-
astur, og hefir gert ógleyman- lur, og aldrei utanveltu.
leg skil hlutverkum eins og t.d. | Það er ekki hægt að telja upp
Krans í Æfintýri og gönguför, ' hvern einstakan leikanda, ’ en
Torfa í Klofa o. fl. ! sýningin var þeim öllum til
Steinþór Gestsson er ef til vill sóma. Heildarsvipurinn er jafn
þeirra mestur „humoristi“ og og snurðulaus og hraðin yfir-
hefir leikið með ágætum Arg- leitt ágætur. Málfæri leikar-
an í ímyndunarveikinni, frænd anna flestra er skýrt, en ein-
ann í Frænku Charless og Jake staka má þó gæta sín að talði
í Grænu lyftunni. — Það leik- ekki of ótt. Þeir, sem hafa ekk4
rit tókst þó ekki vel. — En þó gott vald á tungunni mega ekb*
mun mega fullyrða að Emil Ás- tala ótt eða hratt. Þennan sjón-
geirsson verði yfirleitt óglevm- leik má hiklaust telja mcð
anlegastur þeim, sem sækja bestu gamanleikjum sem hjer
leiksýningar hjer niðri í þorp- hafa verið sýndir og engina
unum í Árnessýslu. j mun sjá eftir þeirri kvöldstund,
Mjer koma í hug hlutverk .sem hann ver til að njóta hans.
eins og Gleiðgosinn í samn. tLeikritið sjálft hefir meira inni
leikriti eftir Arnold og Bach,
Formaðurinn í Brimhljóði eftir
Loft Guðmundsson, og síðast
en ekki síst Eystein í Ljenharð
fógeta. Allar þessar rullur er
hver annari eftirminnilegri, en
hin síðasttalda þó mest. — Og
kemur þar hvorttveggja til:
smekkvís og þróttmikil túlkun
á hlutverkinu og afburða karl-
mannleg glæsimennska leikar-
ans.
Og ef þjóðleikhúsið skyldi
taka Ljenharð fógeta til sýning
ar á næstunni, þá held jeg
að það væri athugandi að fá
Emil í Gröf til að leika hlutverk
Eysteins. Aðrir myndu varla
leika betur, og fallegri mann
er ekki hægt að fá.
Það stóð nú aldrei til að þessi
grein yrði nein lofgjörð um
þessa þrjá menn eða aðra. En
úr því að út á þessa braut er
komið, þá vil jeg benda rjettum
aðilum á, t.d. Menningarsjóði,
hvort ekki væri rjett að sína
þeim aðilum, sem að þessari
starfsemi standa, einhverja við-
urkenningu. Jeg hygg að mörg
starfsemi í þessu landi njóti
styrks, úr Menningarsjóði eða
annarsstaðar frá, þó hún hafi
minna listrænt gildi en leik-
starfsemi ungmennafjelaganna,
þar sem hún er best rekin und-
ir stjórn hæfra manna.
En í gærkveldi hafði Ung-
mennafjelag Hrunamanna frum
sýningu á leikritinu Gift eða
ógift, eftir J. B. Príestley, í Sel-
fossbíó.'
Þetta er stórt leikrit og erfitt
við að fást. En það er fljót sagt,
að verkefnið var leyst með á-
gætum, og mun þar vafalaust
hafa gætt áhrifa leikstjórans, þó
hvergi væri hann nefndur. —
Þarna teflir ein sveit fram stór-
um hópi af ungu og myndarlegu
fólki, 15 mönnum alls, sem allt
leikur sínar rullur vel, og sumt
ágætlega. Má þar t.d. nefna
brúðhjónin þrenn, sem eru að
halda upp á giftingarafmælið.
að halda en flestir þeir gaman-
leikir, sem sýndir eru, og á jeg
þar einkum við „farsana“. Og
jdirleitt mega ungmennf jel. dá-
lítið vara sig á því að bjóða alt-
af upp á innihaldslausa grín-
leiki, eins og sum þeirra gera.
Jeg þakka svo Ungmennafjel.
Hrunamanna fyrir sýninguna,
og óska öllum ungm.fjel. góðs
gengis við leikstarf á nýbyrj-
uðu ári.
Selfossi 19. jan.
Sigrún Pjetursdóttir.
SKiPAttTGCRf)
RÍKISINS .
„HEKLA“
austur um land til Siglufjarðar hinn
3. febr. TekiS á móti flutningi tit
áætlunarhafna milli Djiipavogs og
Húsavíkur i dag og árdegis á morg-
un. Pantaðir farseðlar óskast sóttir á
miðvikudaginn.
Tekið á móti flutningi i Skaftfell-
ing til Vestmannaeyja alla virka daga
! AÐALFLNDUR
; Styrktar- og sjúkrasjóðs verslunarmanna í Reykjavík •
: verður haldinn í kvöld í Tjarnarkaffi og hefst kl. 20,30. :
; Dagskrá samkvæmc 5. gr. laganna. :
; Stjórnin leggur til,• að árgjald þessa árs verði hið •
: sama og liðið ár. •
Kjartan O. Bjarnason sýnir íslenskar kvikmyndir. :
; Stjórnin. :
................................