Morgunblaðið - 31.01.1950, Blaðsíða 5

‘ Þriðjudagur 31. janúar 1950
MORGUNBLAÐIÐ

:>
í Svíþjóð hefir kaup- og
verðfesting gefist vel
Eftir Thomas Harris,
frjettamann Reuters.
STOKKHÓLMI. — Sænska sós
íalistastjórnin, verkalýðsfjelög-
in og vinnuveitendafjelögin
hafa sæst á þá lausn vandamál-
anna, sem gera mun árið 1950
gott og friðsælt. Þessir aðilar
hafa setið á rökstólum mánuð-
um saman og sæst á ráðstafan-
jr til að halda kaupgjaldi og
verðlagi óbrevttu. Þannig hyggj
ast þeir færa þjóð sinni þá hag
sæld, sem var fyrir styrjöldina.
Festing kaupgjalds og
verðlags.
Verkalýðssambandið hefir
fallist á, að kaupgjald verði lög
fest allt þetta ár að því tilskildu
að verðlagi sje og haldið niðri.
Verkalýðsfjelögin, sem eru í
verkalýðssambandinu, hafa
hvert á fætur öðru aðhyllst
þessa stefnu. Samband skrif-
stofumanna (fastlaunamanna)
hefir gert svipaða ályktun.
Loks er vinnuveitendasam-
bandið ásátt um þessa stefnu.
Þó að einkennilegt kunni að
virðast, hafa sumir verka-
mannanna verið þessara þriggja
aðila tregastir til að samþykkja
kaupfestinguna. Ýmsir verka-
mannanna hjeldu því fram að
foest væri. uð allir hefði óbundn
ar hendur, þannig að hver og
einn gæti keppst eftir sem best
um kjörum. jafnvel þótt það
kynni að enda með verðbólgu.
Verkamenn hafa sagt sem svo,
að svo kynni að fara, að stjórn-
inni reyndist ókleift að efna
sinn hluta samninganna og verð
iag hækkaði. Ef svo færi, eru
þeir uggandi um sinn hag, þar
sem laun þeirra eru fest.
Verkalýðssambandið og vinnu
veitendurnir hafa afráðið, að
laun skuli hækka um 10 aura
til jafnaðar á klukkustund, ef
vísitalan fer yfir 169 stig. Ef
atvinnurekendunum sýnist þeir
hafi ekki bolmagn til að greiða
þessi laun, þá hefjast nýjar
samningsumleitanir með þeim
og verkalýðsfjelögunum. Vísi-
talan er nú 167 stig, svo að
þarna er mjótt á mununum.
Hafa enda blöð íhaldsmanna,
í'rjálslynda og óháðra varað
stjórnina við öllum gönuskeið-
um og bent henni á að hún
verði að vera varkár til að kom
ast hjá verðbólgunni.
Enn hefir samband fastlauna
manna ekki samið um, hvernig
f jelögum þess verði bættur skað
ínn, ef vísitálan kemst yfir 169
stig. Skrifstofustarfsmenn hafa
fengið minnst allra af launa-
hækkununum í stríðinu og eft
ir það.
Frjáls ínnflutningur.
f verkalýðssambanúinu og
starfsmannasambandinu eru
nálægt 1.500,000 manns eða um
fjórðungur sænsku þjóðarinn-
ar. Það er því Ijóst, að stjórn
hægfara sósíalista í Svíþjóð get
ur horft björtum augum til
þessa árs, þar sem þessir aðil-
&r báðir styðja stefnu hennar
um festingu kaupgjaldsins.
Þessarar bjartsýni verður og
sumstaðar vart. Svíþjóð er að-
lli að samkomulagi, sem náðist
Samkomulag vinnu-
veitenda og verkþega
í efnahagssamvinnustofnun Ev-
rópu í París um að gefa frjálsan
helming innflutningsins frá
Marshalllöndunum nema
Belgíu, Sviss og V.-Þýskalandi.
En Svíþjóð hefir gert betur og
gefið 60% þessa innflutnings
frjálsan. Nú hefir stjórnin á
prjónunum ráðagerðir um að
gefa allan inr.futnings frá Mars
halllöndunum frjálsan eftir 1.
júlí. Sjerfræðingum í verslunar
ráðuneytinu telst svo til, að land
ið standist við að auka innflutn
ing frá þessum löndum um
1.000,000,000 króna En stjórn-
in telur, að hámarksinnflutning
ur Marshalllandanna hjeðan
mundi verða minni en allt það
vörumagn, sem þau eru fær um
að selja Svíþjóð.
Bætir viðskipta-
jöfnuðinn.
Á hinn bóginn verður stjórn-
in að ganga úr skugga um, að
landið geti aflað sjer nægra
gjaldeyristekna með útflutn-
ingi sínum til að greiða þessa
væntanlegu innflutningsaukn-
ingu. Til þess að svo geti orðið
verður framleiðslan að vaxa, en
stjórnin vonar einmitt, að samn
ingarnir um kaupfestingu og
verðlags muni stuðla að því.
Sams konar samningar voru í
gildi í fyrra og gáfust vel. Þeir
gerðu* Svíþjóð ekki einungis
kleift að binda endi á óhag-
stæðan verslunarjöfnuð, heldur
var meira að segja flutt meira
út en inn. Verðmæti jnnfluttr
ar vöru var nálægt 160,000,000
sænskra króna fram yfir út-
flutninginn. En tekjur af versl-
unarflotanum urðu um 500,000,
000 kr. í erlendum gjaldeyri,
svo að verslunariöfnuðurinn
var hagstæður um 340,0000,00
kr., vegna þessa .ósýnilega“ út
flutnings. Gjaldeyrisforði lands
ins jókst -um rúmlega 500,000,
000 króna í fyrra, en minnkaði
um 120 000.000 króna arið 1948
Þjóðartekjurnar jukust um
rúmlega 500.000 000 króna.
Allar iðngreinar juku afköst
sín nema trjákvoðu- og pappírs
iðnaðurinn. Framleiðsla þeirra
greina minnkaði. þar eð meira
timbur var selt óunnið úr landi.
Timburútflutningurinn jókst
um 100,000,000 króna í fvrra
j en alls jóks útflutningur Svía
um 200,000 000 krcna það ár.
Enn má gera ráð fyrir vexti í
flestum greinum á þessu ári.
Afnám haftanna veldur hrá-
efnaaukningu har.da útflutn-,
ingsiðnaðinum, sem mjög var
hart leikinn vegna skorts fyrst
eftir stríðið.
Hagkvæm innkaup.
Sú, áætlun að gefa allan inn-
flutnings frá Marshalllöndun-
um frjálsan, leiðir til þess, að
innflytjendurnir geta keypt
vörur sínar þar sem markaðs-
verð er lægst í stað þess að
kaupa þær, þar sem þeim er
skipað og þá oft við hærra verði
Þetta ætti að vera stjórninni
stoð, er hún forðast hækkun
vísitölunnar.
Hins vegar telja skipaeigend
ur, að þeir muni ekki hafa eins
miklar tekjur og í fyrra. Kem-
ur þar einkum til vaxandi sam
keppni Þjóðverja. Aðrir fje-
sýslumenn segja sem svo, að
þarna sje ekki nema um venju-
lega varkárni og svartsýni í
hópi skipaeigenda að ræða.
Telja þeir, að hagnaðurinn geti
eins orðið 500,000,000 á þessu
ári og í fyrra.
Bandaríkjasniðið
ekki í liávegum.
Allt að einu er þessi vaxandi
hagsæld Svíþjóðar ekki alger.
Dollaravandamálið er óleyst,
enda þótt Marshallhjálpin hafi
gert það ljettbærara.
Vandamenn stjórr.arinnar sjá
ekki fram á verulega útflutn-
ingsaukningu til Norður- eða
Suður-Ameríku á þessu ári.
Dollaratekjurnar verða þá engu
meiri en 1949. Þetta orkar svo
á daglegt líf manna, að þeir
eru ekki eins miklir Banda-
ríkjasinnar og þeir voru. Til að
mynda eru þeir hættir við
hina löngu og lágu vagna með
straumlínusniðinu. Þeir taka
þess í stað upp evrópskar gerð-
ir, sem mjög gott orð fer af
hjer í landi, vegna endingar og
traustleika. Iðnrekendur eru nú
að venjast á að kaupa stórar
orkuvjelar frá Bretlandi og meg
inlandinu í stað þess, að þau
viðskipti áttu þeir við Banda-
ríkin 1945 og 1946. Húsmóður-
inni einni er ekki unnt að laga
sig eftir dollaraskorti lands
síns. Kaffi. sem er þjóðardrykk
ur og öll fjölskyldan gengur
eftir, verður aðeins kevpt við
dölum. Samt hafa indverskar
tegundir verið reyndar, en þær
fást fyrir pund. Og stjórnin hef
ir svo sem ekki verið að ljetta
undir með húsfreyjunni, því að
hún hefir dregið úr skammtin-
um, svo að hann er nú ekki
nema hálfpund á sex vikna
fresti eða rjett svo, að hægt
er að renna á könnuna einu
sinni á dag'
En það er þó ein stjett, sem
hyggur gott til þessa árs. Hvað
sem kaup- og verðfestingti líð-
ur, þá hefir prestastjettinni,
sem löngum hefir borið skarð-
an hlut frá borði/ lánast að
telja stjórnina á aukið framlag
til launagreiðslna, sem nemur
10,000,000 króna á ári. Þingið
hefir þó lokaorðið um það mál.
| S.l. föstudag tapaðist
brúnf seðiaveski
mað peningum, fjelagsskirteini,
skömmtunarseðlum o. fl. sennil.
inn hj V Ási eða frá Ingólfsstr.
að Amtmannsstig. Fir.nandi yin
saml. skili þvi í brauðgerð Mjólk
ursamsoiunnar, Laugaveg 162
eða í sima 7485,kl. 12—1.
aiiitiitiiiiiiitimiiiuiiiimvtiiiitiiiiiitiiitiiiiiiiiiimitiiii
Hesfðmannafjelögin í landinu.
sfofnð meS sjer samfök i
Alisherjar hesfamannadagur á bingvölíum.
STOFNAÐ hefur verið Landssamband hestamgnna. —- M. nu
standa að sambandi þessu öll þau hestamannafjelög sem nú
eru starfandi hjer á landi. Á stofnfundinum var að lok ; m
ákveðið að hestamannamót skyldi háð á Þingvöllum á surari.
komanda, ef fært þætti.
Stofnfundur Landssambands-*1
ins var haldinn dagana 18. og
19. des. síðastl. Voru þar mætt-
ir um 20 fulltrúar hestamanna-
fjelaganna sem að stofnun
Landssambandsins standa.
Sjerstök undirbúningsnefnd
hafði starfað og undirbúið stofn
fund þenna. Var Gunnar Bjarna
son ráðunautur formaður henn-
ar, og í upphafi fundarins bauð
hann fulltrúa velkomna og
skýrði síðan frá aðdraganda að
stofnun Landssambandsins.
Á þessum fundi voru sett lög
fyrir sambandið, en um tilgang
þess segir m. a. svo:
Markmið sambandsins er að
vinna að bættri meðferð hésta,
sjerræktun íslensks reiðhesta-
kyns og framgangi reiðhesta-
íþrótta. Þessu markmiði vill
sambandið ná meðal annars
með því:
a) að samræma starfsemi hesta
mannafjelaganna þannig, að
þau vinni öll sameiginlega
að framgangi þeirra mála,
er lög þessi og reglugerðir
ákveða, svo og samþykktir
þær, sem löglega verða gerð-
ar á aðalfundum sambands-
ins, er nefndir verða Árs-
þing hestamannaf jelaga.
b) að beita sjer fyrir því, að
hreinræktað verði í landinu
sjerstakt valið reiðhestakyn,
er búið sje öllum þeim bestu
reiðhestakostum, sem til eru
í íslenska hestakyninu.
Þessir menn hlutu kosningu
í fyrstu stjórn Landssambands
hestamanna:
Formaður, H. J. Hólmjárn,
forstj., Reykjavík. Ritari, Ari
Guðmundsson, verkstj., Borg-
arnesi. Gjaldkeri, Pálmi Jóns-
son, bókari, Reykjavík. Með-
stjórnendur, Hermann Þórarins
son, Blönduósi og Steinþór
Gestsson, Hæli. Endurskoðend-
ur, Lúðvík C. Magnússon skrif-
stofustjóri og Sólm. Einarsson,
Reykjavík.
Hjer á eftir fara nöfn þeirra
manna, er sátu stofnfundinn
sem fulltrúar hinna ýmsu
hestamannafjelaga:
Þorlákur Björnsson bóndi í
Eyjarhólum, frá fjel. Sindra,
Vestur Skaftafellssýslu. Ólafur
Jónsson frá Austvaðsholti, frá
fjel. Geysir Rangárvallasýslu.
Steinþór Gestsson bóndi Hæli,
frá fjel. Smári, Hreppum, Ár-
nessýslu. Jón Pálsson dýra-
læknir Selfossi, frá fjel. Sleipn-
ir, Flóa, Árnessýslu. Björn
Bjarnason málaram. og Krist-
inn Hákonarson lögrþj. frá fjel.
Sörla, Hafnarfivði. Bogi Egg-
ertsson, Laugalandi, H. J. Hólm
járn forstj.. Þorlákur Ottesen
verkst., Ingólfur Guðmundsson
afgrm., Björn Gunnlaugsson
innheimtum. og Sólmundur
Einarsson frá fjel. Fákur,
Reykjavík. Sigurdór Sigurðs-
son frá fjel. Neista, Akranesi.
Ari Guðmundsson verkst. Borg
arnesi. Gunnar Bjarnason hesta
ræktarráðunautur Hvannéyri
og Sigursteinn Þórðarson, Borg
arnesi frá fjel. Faxi, Borgar-
firði. Hermann Þórarinsson, -
Blönduósi, frá fjel. Neisti Aust-
ur Húnavatnssýslu. Ólafur
Sveinsson kaupin. í Reykjav ík
frá fjel. Stígandi. Skagafjarð-
arsýslu. Pálmi Jónsson bókari
í Reykjavík frá fjel. Ljett:> ti
Sauðárkróki, Skagafirði. Fjei
Ljettir Akureyri, sendi ekki
fulltrúa, en hafði spurr.ir f
gjörðum fundarins og sam-
þykkti sambandsstofnunina
með símskeyti.
Þar voru einnig mættir á-
hugamenn, sem áheyrendur,
Benjamín Á Sigvaldason, Gils-
bakka, Axarfirði og Einar E.
Sæmundsen, Reykjavik.
Stjórnarmeðlimir '
harma klofning
FríkirkjusafnaSaríns
Fjórir menn úr stjórn Frí-
kirkjusafnaðarins hafa beoið
blaðið að birta eftirfarandi:
ÚT AF frjettatilkynningu
Ríkisútvarpsins í gærkvöldi,
þar sem skýrt var frá stofnun
nýs fríkirkjusafnaðar hjer i bæ>
og mönnum þeim, er kesnir
hafa verið í stjórn hans, viljuiú
við undirritaðar stjórnarmeð-
limir Fríkirkjusafnaðarins íaka
eftirfarandi fram:
Undirritaðir stjórnarmeðrm-
ir Fríkirkjusafnaðarins í. Rvík,
harma það, að nokkrir meðlim-
ir safnaðarins hafa nTi sagt skil-
ið við hann og stofnað vísi afJ
nýjum söfnuði, sem auðvifað
mun, þegav tími er tilkominn,
tilkynna undir hvaða naí nú
hann muni starfa. Við undirrit-
uð viljum hinsvegar taka þíið
skýrt fram, að framkvæmdir
þessar eru gerðar mót vilja
okkar og vitund og sýnilega
til þess eins að vekja glunáro'ða
meðal safnaðarmeðlima.
Viljurn við því mælast fast-
lega til þess við meðlimi safn-
aðarins, að standa saman wn
heill og hamingju kirkju sinn-
ar, og láta ekki óánægju nokk-
urra meðlima safnaðarins veið^
til þess að glepja þeim sýn á
þeim grundvelli, og hugsjónuni,
sem söfnuðurinn var stoínaður
á. En hann var meðal annar's
sá, að vinna með samhug og
einingu að f’.’jálsum flutningi
hins Heilaga Orðs, trúarlífi Frí-
kirkjusafnaðarins til heiíla og
blessunar
Rej’kjavík, 28. jan. 1950.
Magnús Jón Brynjólísson.
Kristján Siggeirsson.
Ingibjövg Ste:ngrimsdóttir. j
Þorsteinn J. Sigurðsson.