Morgunblaðið - 31.01.1950, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 31. janúar 1950
MORGUIVBLAÐIÐ
9
EFTIRMIIMNILEGUR SIGUR SJÁLF-
STÆÐISFLOKKSINS í REYKJAVÍK
VIÐ kosningar til bæjar- og
sveitarstjórna á sunnudaginn
var, vöktu úrslitin hjer í
Reykjavík að sjálfsögðu mesta
athygli. Hjer er kjósendafjöld-
inn mestur. Og hjer var um það
að ræða, hvort Sjálfstæðisflokk
urinn hjeldi meirihluta sínum
eður eigi.
Merkilegur þáttur í sögu
flokksins
Við allar bæjarstjórnarkosn-
íngar síðustu tvo áratugi hafa
andstæðingaflokkar Sjálfstæð-
ísmanna gert sjer vonir um, að
Jhrinda meirihlutavaldi Sjálf-
stæðismanna í bæjarmálefn-
sim Reykjavíkur. Þetta hefir
ekki tekist áður, og þetta tókst
ekki enn.
Sigur Sjálfstæðisflokksins
við nýafstaðnar bæjarstjórnar-
kosningar er merkur þáttur í
sögu flokksins og um Ieið í
stjórnmálasögu landsins.
Andstöðuflokkar Sjálfstæðis-
tnanna drógu ekki af sjer í und
irbúningi þessara kosninga. —
Vonir þeirra um sigur að þessu
sinni virtust vera jafnvel meiri
en oft áður, þar sem þeir höfðu
fyrir augum kosningaúrslitin
við Alþingiskosningarnar í
október s.l.
Það mátti því segja, að enda
þótt hinir þrír andstöðuflokkar
Sjálfstæðismanna eigi erfitt,
með, að koma sjer saman um
eitt eða neitt voru þeir stæltir
og samstilltir í tilraun sinni til
að fella ,,íhaldið“ í Reykjavík.
Þessi viðleitni þeirra, eða
rjettara sagt, æðisgengni
bægslagangur, leiddi til þess, í
einu orði sagt, að allir þrír
andstöðuflokkar Sjálfstæðis-
manna, Alþýðuflokkur, Fram-
sóknarflokkur og Kommúnist-
ar töpuðu verulega fylgi frá
því sem þeir höfðu í haust-
kosningunum.
Fylgisauki
Sjálfstæðismanna
Þátttaka í kosningunum var
28614 eða um 400 atkvæðum
færri en við alþingiskosning-
arnar. En Sjálfstæðísflokkur-
inn fjekk að þessu sinni 1377
atkvæðum fleiri en þá. Al-
þýðuflokkurinn aftur á móti
380 atkvæðum færra, Fram-
sókn 620 atkvæðum færra og
kommúnistar 630 atkvæðum
færra en í október.
í stað þess, að Sjálfstæðis-
flokkurinn fjekk í október
45,5% greiddra atkvæða hjer
í bænum, hlaut hann yfir 50%
atkvæða. Meirihluti Sjálfstæð-
isflokksins í bæjarstjórn
Reykjavíkur hefir því að baki
sjer meirihluta kjósendanna í
bænum. En svo hefir ekki ver-
íð síðan á kjörtímabilinu 1938
•—1942.
Framsóknarfylgið hverfur
Framsóknarflokkurinn hefir
aftur á móti á bak að sjá um
fimmta hluta þeirra kjósenda
er fylgdi honum fyrir þrem
mánuðum síðan. Ef Framsókn-
arflokkurinn hjeldi áfram að
tapa fylgi sínu hjer í bænum
Hlaiit yiir 50% atkvæða
Svipmyndir af fáránlegum fullyrðingum andstæðingablaðanna undanfarna daga.
jafn ört og raun hefir á orðið
síðustu þrjá mánuði, þá ætti
hann að vera orðinn um það
bil að engu að ári liðnu hjer |
traust'meðal bæjarbúa, að þeir
óska þess, að Sjálfstæðismenn
hafi hjer meirihlutá vald.
En hinu er ekki að leyna, að
frá og atkv. lista hans nú hefði baráttuaðferð andstöðuflokk-
anna hefir verið með þeim
endemum, að hún hefir vafa-
laust fælt kjósendur frá því, að
greiða þessum flokkum at-
kvæði.
Er ekki ástæða til að orð-
lengja þetta hjer. Lesendur
ekki dugað til þess að hann
kæmi ungfrú Rannveigu sinni
á þing.
Út af fyrir sig sætir þetta
ekki miklum tíðindum, þar sem
vitað er, að öll afskipti þessa
flokks af bæjarmálefnum
Reykjavíkur hafa alltaf verið blaðsins er framkoma minni-
á þá lund, að hann er hjer ekki hlutaflokkanna í fersku minni.
annað en aðskotadýr.
Að sönnu verður að taka til-
lit til þess, að fylgistap flokks-
ins kann að vera óeðlilega mik
ið að þessu sinni vegna þess,
hve frámunalega flokkurinn
var óheppinn í vali sínu á fram
bjóðendum.
Fylgi kommúnista hrakar
í stjórnmálaþróuninni hjer á
landi eru hrakfarir kommún-
ista eftirtektarverðari, því
þetta er í fyrsta sinn, síðan
uppgangstímabil Fimmtu her-
deildarinnar hófst hjer á landi,
á styrjaldarárunum, að veru-
legur afturkippur er í fylgi
þeirra.
Er þar ekki um að ræða stað-
bundið fyrirbrigði fyrir Reykja
vík, því víðast hvar í kaupstöð-
um og kauptúnum landsins hef-
ir fylgi þeirra hrakað og þeir
mist fulltrúa hjer og þar. Nema
í höfuðvígi þeirra Neskaupstað,
þar sem hinir stjórnmálaflokk-
arnir þrír sameinuðust um lista,
er beiht var gegn kommúnist-
um, með þeim árangri að komm
únistar fengu 6 fulltrúa kjörna
en höfðu áður hreinan meiri-
hluta með 5 fulltrúum.
Gengi Sjálfstæðisflokksins
og aðferðir andstæðinganna
Gengi Sjálfstæðisflokksins
við þessar bæ^arstjórnarkosn-
ing’ár bvgÉjíst að sjálfsögðu fyrst
Og fremst á því. að réynsla und
anfarinna árg, á stjórn Sjálf-
stæðismanna á bæjarmálefn-
um Reykjavíkur hefir vakið það
En höfuðeinkenni baráttu
þeirra hafa verið frámunalega
svæsnar og óskammfeilnar á-
lygar og blekkingar um Sjálf-
stæðisflokkinn og stjórn hans
á bæjarmálúnum ásamt með
svo miklum skorti á allri hátt-
vísi að einstakt er í íslenskri
stjórnmálabaráttu Auk þess
hafa andstæðingablöð Sjálf-
stæðisflokksins keppst hvert
við annað í fáránlegum fullyrð-
ingum um ímyndað fylgi flokk-
anna.
Tíminn náði hámarki rudda-
menskunnar á sjálfan kosn-
ingadaginn með mynd er hann
birti af sorphaugunum vestan
við bæinn og afskornum höfð-
um helstu forvígismanna Sjálf-
stæðisflokksins.
Með öxugga og markvissa
framfarastefnu Sjálfstæðis-
flokksins annarsvegar og hins-
vegar frámunalegan málflutn-
ing andstöðuflokkanna höfðu
Sjálfstæðiskjósendur í Reykja-
vik, að sjálfsögðu ástæðu til að
ætla, að Sjálfstæðiáflokkurinn
hjeldi meirihluta sínum við
þessar bæjarstjornarkosningar.
En óhætt mun að fullyrða, að
alment bjuggust menn ekki við,
að Sjálfstæðismenn mvndu
safna fylgi frá öllum hinum
flokkunum í svo ríkum mæli,
eins og raun bar vitni um.
Kosningadagurinn
1 Þótt kjörsókn hjer innan
tiæjar i Reykjavík sje ólíkt auð-
sóktari en þar sem kjósendur
í dreifbýli verða að sækja að
kjörstað langan veg, er það vit-
að mál, að það er ljettir til
mikillar kjörsóknar ef vel viðr
ar.
En á þorra eru veður oft vá-
lynd á voru landi_ Undanfarna
viku hafa hjer verið veður
hörð og Vtðurspáin Jyrir sunnu-
daginn var alt annað en glæsi-
leg.
Reykvíkingar urðu því næsta
undrandi þegar þeir vöknuðu
á sunnudagsmorguninn þann
29. janúar og sáu að í staðinn
fyrir stoxm og rigningu, var
komið á hið besta veður, með
logni, hlýindum og sólskini
uppúr dagmálum.
Þennan dag var hið ákjósan-
legasta þorraveður er menn
geta hugsað sjer. Rjett eins og
hin íslenska vetrarveðrátta
hefði horfið frá öllum illveðra
ham í tilefni kjördagsins.
Kjörstöðum fjölgað
Sú nýlunda var tekin upp við
kosningarnar að þessu sinni, að
kjörstaðir voru þrír í bænum.
Auk hins f jórða á Elliheimilinu
flokkur aldrei látið sjer nægja
að auðkenna sig með íslenska
fánanum einum.
I
Litlir „marskálkar“
Alt frá því að kosningaathöfn
hófst bar á því, að erindrekar
og starfsmenn kommúnista-
flokksins voru aðsópsmeiri og
aðgangsfrekari við kjörstaði en
góðu hófi gegnir, rjett eins og
þeim fyndist að nú væri valda-
tími þeirra í bæjarmálefnum
Reykjavíkur að nálgast.
En flokksstjórnin hafði fyr-
irskipað þeim að bera flokks-
merki sitt á öxlunum, allstóra
rauða.bleðla er minti á einkenn
ismerki hermanna. Þessar axla-
svuntur fimtuherdeildarmanna
flöksuðust til, hvað litið sem
þeir hreyfðu sig.
Kosningaþátttaka var fremur
dræm framan af degi, enda þótt
blöð allra flokkanna hefðu
brýnt það fyrir kjósendum að
kjósa snemma. Veður hjelst
gott fram á kvöld, en skall þá
yfir hellirigning með sprettum.
Kjörsókn jókst mjög um mið-
aftansleytið, en varð þó ekki
eins mikil og í októberkosning-
unum, enda þótt 600—700 kjós-
endur hefðu bæst við síðan.
Bægslagangur
minnihlutaflokkanna
Alt frá því að kosningin hófst
var það gseinilegt, að fylgis-
menn Sjálfstæðisflokksins
gengu einbeittir til þessara
kosninga, ráðnir í því, að láta
hina þreföldu árás á stjórn bæj-
arins mistakast, sem hin fyrri
skiftin.
Morgunblaðinu er ekki kunn-
ugt um hvernig andstöðuflokk-
arnir hafa tekið ósigri sínum.
En líklegt er, -að forystumönn-
um þeirra finnist nú, að eitt og
annað, er þeir hafa látið frá
sjer fara í blöðum sínum, und-
anfarna daga hefði verið þeim
betra að láta ósagt.
Til gamans fylgir þessum
orðum mynd af nokkrum hlá-
legustu fyrirsögnum andstæð-
staður undanfarin ár fyrir vist-
menn.
Þessi tilhögun gafst að öllu
leyti vel. Svipur var annar á
umferðinni í bænum á þessum
kjördegi heldur en var meðan
kjörstaðir voru fyrir öll bæjar-
hverfi við sunnanverða Lækjar-
götu í Miðbæjarskóla og Iðn-
skóla.
Kosið var í Miðbæjarskóla,
Austurbæjarskóla og Laugar-
nesskóla. — Flokkarnir höfðu
bækistöðvar sínar að þéssu
sinni dreifðar um bæinn. En
svo einkennilega yildi til, að
Sjálfstæðisflokkúrinn og komm
únistar höfðu bækistöðvar í
sama húsi við Hraunteig. —
Kommúnisti er eigandi efri
hæðar hússins og leigði hana
flokksbræðrum sínum. En Sjálf
stæðísmaður neðri hæðina ög
leigði sínum flokki.
Út frá kommúnistahæðinni
blakti íslenski fáninn og hinn
rauði hlið við hlið. Því eins og
kunnugt er getur hinn erlendi
Grund, en þar hefur verið kjör- jingablaðanna, er þau birtu dag-
ana fyrir kosningar. Þar sem
meðal annars er frá því greint,
að flokkurinn sem misti 630 at-
kvæði frá því í október í haust,
sje einn fær um að fella „íhald-
ið“ hjer í Reykjavík. Að sókn
hins rýrnandi flokks sje „mark
viss“. Að Framsóknarflokkur-
inn, sem misti fimtung kjör-
íylgis síns sje „vaxandi flokk-
ur“ og „íhaldið" óttist Sigríði
Eiríksdóttur mest(!)
En Alþýðublaðsmönnum
heyrðist eitt sinn náklukkum
hringt yfir Sjálfstæðisflokkn-
um. Reyndist sú ,,heyrn“ vera,
eins og borgarstjóri hafði éftir
Mark Twain, er hann var sagð
ur dauður, að andlátsfrgenin
væri „mjög orðum aukin“.
TALMUNUM AFLJETT
BERLÍN, 30. jan. -— Umferð
milli Berlínar. og, V.-Þýskalanda
hefir nú kömist í nokkurnveg-
inn eðlilegt horf á ný eftir hálfs
mánaðer tálmanir.