Morgunblaðið - 30.03.1949, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 30. mars 1940.
Dylgjur um uð dómurur lundsins
þuggi niður verðlugsbrot
Gervifrumvðrp frá Herrsianni
verdlagseftirlif
Hinning Ingigerðar
Jónsdótiur
FRAMSÓKNARMENN hafa
lagt fyrir Alþingi frumvarp um
verðlag, verðlagseftirlit og verð
lagsdómstól. Er frumvarp þetta
eins konar viðbót við frumvarp
þgirra um seðlakapphlaupið og
bcirið fram í líkum tilgangi.
jEitt meginatriði frumvarps-
ins er um skipun verðlagsstjóra.
Kvarta flutningsmenn undan
því í greinargerð frumvarpsins,
að verðlag sje of hátt, en lands-
mýnn verði að fá tryggingu
fyyir „rjettlátara verðlagi en nú
er'f‘. Ríkisstjórnin skipar nú
verðlagsstjóra eftir að fjárhags-
ráð hefur gert tilnefningu um
mann í stöðuna, en það þykir
flutningsmönnum ótryggt.
í grg. segir svo:
;„En meðan það eru ekki um-
boðsmenn neytendanna í land-
inu, sem ráða skipun verðlags-
stjóra og hverjir eru eftirlits-
menn hans, er það undir hæl-
inn lagt, hvort verðlagsstjóri
velst þannig og starfslið hans,
þannig að hann sje umboðsmað-
ur neytendanna í landinu.“
í framhaldi af þessu eru
flutningsmenn með miklar
vangaveltur um hvaða neyt-
endur eigi að fá valdið til að
velja verðlagsstjóra og starfs-
menn hans og eftir nokkra erf-
iðleika út af því er komist að
þeirri niðurstöðu, að Stjettar-
samband bænda, Alþýðusam-
band íslands, Bandalag starfs-
manna ríkis og bæja og Kven-
fjelagasamband íslands eigi að
ráða verðlagsstjórann.
Pólitísk blekkingaveifa
í greinargerðinni, sem að
rnestu leyti er samin í þeim til-
gangi að gera verðlagsstjórann
og starfsmenn hans tortryggi-
lega, er þó hvergi tekið fram
hvað þeim sje eiginlega geíið
að sök. Tæplega er ætlandi, að
flutningsmenn hugsi sjer, að
nokkur fáist til að trúa því, að
verðbólgan í landinu sje á nokk
urn hátt að kenna verðlags-
stjóra og starfsliði hans, en þó
má vera, að tilgangurinn sje sá.
Þeir Tímamenn eru nefnilega
algerlega óútreiknanlegir í öll-
um sínum vitleysum, þegar
verslunarmálin eru annars veg-
ar. Sú staðreynd, að ekki skuli
á nokkurn hátt vera færðar
fram líkur, hvað þá rök, fyrir
því, í greinargerðinni, að nú-
gildandi reglur um- verðlags-
eftirlit sjeu í sjálfu sjer ófull-
nægjandi og þeir, sem reglurn-
ar framkvæma óhæfir, bendir
til þess, að hjer sje einungis
um að ræða venjulegt pólitískt
blekkingaflagg, enda er Her-
rnann Jónasson annar flutnings
maður frumvarpsins, en hann
hefur áður borið fram sams
kyns tillögur varðandi viðskipta
mál. Þetta frv. virðist fram
komið sjerstakiega í þeirri von,
að það láti vel í eyrum, að
neytendur eigi að tilnefna verð-
lagsstjóra og starfsmenn hans
og því slegið föstu um leið, að
með öðru móti sje ekki hægt að
treysta verðlagseftirlitinu.
Hjer við er að athuga, að
verðlagsstjóri er skipaður á
sama hátt og aðrir embættis-
menn. Ríkisstjórnin ,sem nýt-
ur trausts meirihluta Alþingis,
sem kosið er af almenningi í
landinu, skipar 1 embættið. Ef
farið væri út á þá braut, að
tilteknir hópar manna, svo sem
stjettarsamtök og kvenfjelög,
ráði embættisveitingum með
beinum tilnefningum, er fanð
út á braut, þar sem ekki verður
auðvelt að draga takmörkin. —
Það væri þá líka mjög ósann-
gjarnt að viðurkenna ekki slík-
an rjett neytendanna á fjölda-
mörgum öðrum sviðum. Til
dæmis mætti taka verðlagningu
landbúnaðarafurða. Eftir þeirri
hugsun, sem fram kemur í frv.
ætti því að vera eðlilegast, að
neytendurnir hefðu einkaum-
ráð yfir verðlagningu slíkra
vara. En í þessu sambandi er á
það að líta, að ekki er um hags-
muni neytenda einna að ræða,
þegar verið er að ákveða verð-
lag, hagsmunir seljendanna
koma þar líka við sögu, hvort
sem þeir selja landbúnaðarvöru
eða almennan varning. Þegar
um er að ræða verðlagningu
vara, koma til greina almanna-
hagsmunir, en ekki hagur til-
tekins hóps manna og er þá
auðvitað ástæðulaust að víkja
frá venjulegum reglum um
embættisveitingar.
Vantraust á dómarana
Það er ymprað á því í grein-
argerðinni, að almenningur telji
að „furðu hljótt“ sje um mála-
rekstur út af verðlagsbrotum.
Þó eru þetta einustu dómar og
sektir, sem alltaf eru birtar í
blöðunum jafnharðan, sam-
kvæmt sjerstökum tilkynning-
um frá yfirvöldunum, og er
ekkert á móti því fyrirkomu-
lagi. Hitt er svo aftur vand-
skilið hvað fyrir flutnings-
mönnum vakir, er þeir telja, að
„furðu hljótt“ sje farið með
þessi mál, þótt úrslit þeirra sjeu
ætíð send blöðunum sjerstak-
lega til birtingar. í grg. er tal-
að um, að „til þess að lands-
menn fái tækifæri til að fylgj-
ast með rekstri þessara mála,
þyki rjett, að málsmeðferð öll
sje fyrir opnum dyrum, nema
dómurinn ákveði annað“. Með
þessu á víst að telja almenningi
trú um, að einhver leynd sje
yfir rekstri þessara mála, áður
en úrslit eru birt í blöðunum,
en það er síður en svo. Með
þessi mál fara dómarar alveg
eins og með önnur venjuleg op-
inber mál og hvílir ekki yfir
þeim nokkur minnsta hula. —
Þetta veit Hermann Jónasson,
fyrrv. dómsmálaráðherra, ofur-
vel. Það, sem stendur í grg. um,
að óeðlileg leynd hvíli yfir þess-.
um málum er greinilega sett
fram gegn betri vitund.
Þá eru í frv. ákvæði um, að
í verðlagsmálum skuli vera eins
konar kviðdómur. Meðdóms-
menn á að skipa með dómar-
anum, og er ástæðan sú, að
flutningsmenn þessara tillagna
telja, að hinum reglulegu dóm-
urum sje ekki treystandi. —
þessu sambandi er óhætt að slá
því föstu, að sje dómurum
landsins ekki treystandi til þ^ss
að dæma eftir lögunum í verð-
lagsmálum, þá er þeim heldur
ekki treystandi til fjölda
margra annara dómsstarfa, sem
þeir hafa nú með höndum.
Þetta vantraust á dómurum
landsins, sem hjer kemur frá
fyrrverandi dómsmálaráðherra,
er algerlega órökstutt, og hef-
ur heldur ekki við hið minnsta
að styðjast. a
Hermann Jónasson ritar í
greinargerðinni, að hann vilji
með frv. „gjörbreyta til bóta
á stuttum tíma því ömurlega
ástandi, er ríkir í verðlagsmái-
um íslendinga á tuttugustu öld-
inni.“
Tuttugustu aldar maðurinn
Hermann Jónasson hefur verið
umsvifamikill bílasölumaður og
veit víst mjög vel hver pottúr
hefur verið brotinn í þeim efn-
um á þeirri öld, sem hann prýð-
ir með tilveru sinni. Hitt er
svo aftur óviðkunnanlegt, svo
ekki sje meira sagt, að þessi
maður skuli bera fram gervi-
frumvarp um verðlagseftirlit,
þar sem ráðist er að dómara-
stjett landsins með dylgjum um
að hún þaggi niður brot þeirra
manna, sem kunna að selja vör-
ur með of háu verði.
Slíkt og annað eins sýnir, að
það er ömurlegt ástand á fleiri
sviðum „á tuttugustu öldinni"
heldur en í verðlagsmálum. Það
gæti virst svo, að ekki væri
vanþörf á að betrumbæta vel-
sæmistilfinningu tuttugustu-
aldar manna, sem standa á svip-
uðu stigi og Hermann Jónasson.
Ekki vísað úr landi
1
WASHINGTON, 29. mars —
Bandaríska utanríkisráðuneyt-
ið hefir gert sendiráðum Rússa,
Tjekka, Pólverja og Júgóslava
aðvart um, að fulltrúar þessara
landa, er undanfarið hafa setið
hjer „friðarráðstefnu“ myndu
dvelja lengur í Bandaríkjunum,
en landvistarleyfi þeirra heim-
ilaði, ef þeir ætuðu sjer að sitja
fleiri ráðstefnur, en bahdarísk
blöð hafa undanfarið skýrt frá
því, að þeir hefðu í hyggju að
ferðast til ýmissa stærstu borga
Bandaríkjanna og halda þar
fyrirlestra. Var tekið fram í
yfirlýsingu utanríkisráðuneytis
ins, að ekki bæri samt að líta
svo á, að verið væri að vísa
nefndum fulltrúum úr landi.
—Reuter.
Állar vildu eiga hann
NEW YORK — 66 ára gamall
bóndi í Suður-Karolina, Banda
ríkjunum, fjekk nýlega 50 hjú-
skapartilboð, er hann auglýsti
eftir konu.
Sá gamli valdi eina rúmlega
tvítuga. — Reuter.
í DAG verður til moldar bor-
in Ingigerður Jónsdóttir, Hverf-
isgötu 80. Hún var fædd 16. des.
1865 að Hrafntóftum í Holtum
og ólst þar upp hjá foreldrum
sínum. Milli tvítugs og þrítugs
fór hún ráðskona að Vatnsleysu
í Biskupstungum og dvaldi þar
um tólf ára^ skeið, eða þar íil
hún gekk að eiga mann sinn,
Helga Jósefsson trjesmið, og
flutti með honum til Reykja-
víkur árið 1904 og bjó þar síðan.
Þau eignuðust 2 börn, frú Sig-
ríði og Jón verkstjóra í Land-
smiðjunni. Þau eru bæði á lífi.
Helgi var mesti dugnaðar- og
fyrirhyggjumaður og þau bæði,
svo að þeim búnaðist vel og
urðu sæmilega efnuð á þeirra
tíma mælikvarða. Helgi andað-
ist 1937.
Ingigerður var álitin mjög
glæsileg stúlka á yngri árum
og var alltaf gerðarleg kona
meðan hún hjelt óskertum kröft
um. Greind var hún í besta lagi,
ljóðelsk og kunni feiknin öll
af ljóðum. Hafði mikla tilfinn-
ingu fyrir íslensku máli og
hefði áreiðanlega orðið góð í
tungumálum, hefði hún fengið
að læra þau. Söngelsk var hún
með afbrigðum og hafði fallega
söngrödd. Flestum, sem kyntust
henni, mun hún þó vera minnis
stæðust fyrir sitt elskulega við-
mót og ljúfmenskuna, er skein
út úr hverjum andlitsdrætti
hennar.
Hún hafði mjög gott vald
yfir skapsmunum sínum og
reyndi ávalt að jafna deilur
milli fólks, og öllu slúðri hafði
hún andstygð á,
Þó að hún byggi yfir fjöru
tíu ár í kaupstað, var hún alla
ævi nátengdari sveitinni, en
kaupstaðnum, enda fór hún um
margra ára skeið í sveit á
hverju sumri og vann í kaupa-
vinnu ásamt manni sínum. og
mun útivinna hafa átt best við
hana'af allri vinnu.
Ingigerður var ein af þeim
fáu, sem ljet aldrei hversdags-
legt dægurþras gera sjer lífið
leitt, heldur fann ánægju í
mörgu fallegu, sem hún sá í
krinffum sig, í náttúrunni, fall-
egu lagi eða ljóði, eða vel gerð-
um hlut. G.
ánfony Eden í Róm
RÓM, 29. mars — Antony
Eden, fyrv. utanríkisráðherra
Breta, gekk í dag á fund páfa.
Ennfremur rædái hann við
Alcide de Gasperi, forsætisráð-
herra Ítalíu. Eden tjáði blaða-
mönnum, að full ástæða væri
til þess að óska de Gasperi til
hamingju með það, hve ítalska
þingið hefði samþykkt með mikl
Um yfirgnæfandi meirihluta at-
kvæða, að Ítalía gerðist aðili að
Atlantshafsbandalaginu.
—Reuter.
Minningargjöf um
Ólaf Ragnarsson frá
Hrafnabjörgum
SLYSAVARNAFJELAGI ís-
lands hefur borist kr. 1.000.00
minningargjöf frá hjónunum
Kristínu Sveinbjarnardóttur Qg
Ragnari Guðmundssyni áð
Ilrafnabjörgum, Arnarfirði, en
gjöfin er til minningar um son
þeirra Ólaf sem druknaði fyrir
rjettu ári síðan 29. mars 1948,
með þeim hætti að hann tók út,
af togaranum Kára.
Hugmynd þeirra hjóna er að
mynda sjerstakan. sjóð, sem
beri nafnið „Minningarsjóður
Ólafs Ragnarssonar frá Hrafna-
björgum“.
Tilgangur sjóðsins er sá, að
veita viðurkenningu fyrir
björgun frá druknun, þegar
menn falla útbyrðis af skipum,
eða fyrir að koma í veg fyrir,
að dauðaslys verði með. slíkum
hætti, svo sem1 með því að finna
upp tæki til að ná í menn með,
sem fallið hafa útbyrðis og
fljóta meðvitundarlausir um
stund í nánd við skipið eða skýt
ur upp sem snöggvast. Þyrftu
menn þá ekki að kasta sjer til
sunds í tvísýnu til að reyna að
bjarga þeim er fallið hafa út.
Einnig mætti verðlauna þá
skipstjóra, sem sjerstaka ár-
vekni sýna um líf manna sinna.
I fyrsta sinn verður veitt úr
sjóðnum 17. sept 1957 á 30 ára
afmæli Ólafs.
Hjónin hugsa sjer að bæta ár-
lega kr. 100.00 við sjóðinn með-
an þeirra nýtur við, en síðar
vænta þau að börn sín taki við
og barnabörn svo sjóðurinn
mætti sívaxa til blessunar
þessu málefni.
Þau hjón telja að þessi teg-
und slysa þurfi nú sjerstakrar
athugunar við, þegar skipin
stækka og verða öruggari að
öllum útbúnaði og þannig minni
hætta á að skipskaðar vei'ði
með öllu. Telja þau áberandi
hvað .nýliða á togurum hefur
oft hent þessi slys, en Ragnar
Guðmundsson segir þessi slys
sjer hugstæðust fyrir þá sök, að
faðir hans drukknaði á þennan
hátt og nú síðast Ólafur sonur
hans í fyrra.
Ragnar Guðmundsson bóndi'
á Hrafnabjörgum er formaður
hinnar nýstofnuðu ag fjöl-
mennu slysavarnardeild.ar .,Vin
arbandið“ og þykir honum æski
legt að sjóður þessi verði á ein-
hvern hátt tengdur þeirri deild,
t. d. þannig, að form. hennar
hefði íhlutunarrjett úr sjóðnum
eða ef til kæmi að breytingar
yrðu gerðar á skipulagi hahs.
Gjafir til kaupa á
helicopterflugvjel.
Frú Jódís Sigmundsdóttir
hefur gefið kr, 500.00 til kaupa
á helieopterflugvjel. Kristín og
Gísli Ásgeirs, Hafnarf. hafa gef
ið kr. 100.00. Kvennad. Slysa-
varnafjelagsins á Siglufirði hef
ur afhent kr. 10.000.00 til flug-
vjelakaupa. Kvennad. Slysa-
varnafjelagsins í Neskaupstað
hefur einnig afhent kr. 10.000,
þá hafa kvennadeildar konur
í Garðinum afhent kr. 2.500.00
í sama skyni í tilefni 15 ára
afmæli deildarinnar nú fyrir
skömmu.