Morgunblaðið - 07.11.1964, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
l
Laugardagur 7. nóv. 1964
JRttgmtfrliifeifr
Útgefandi:
Framkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Auglýsingar:
Ú tbreiðslust j óri:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
I lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Sverrir Þórðarson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
VISINDIN, TÆKNIN
OG FRAMTÍÐIN
TTm allan hinn menntaða
^ heim, verður þáttur vís-
indalegrar rannsóknarstarf-
semi nú stöðugt ríkari og
áhrifameiri í atvinnumálum
þjóðanna. Tæknin og hin hag-
nýtu vísindi haldast í hendur
í baráttunni fyrir aukinni
framleiðslu, bættum vinnu-
brögðum og afkomuöryggi
fólksins.
Um það getur naumast
nokkrum hugsandi manni
blandazt hugur, að framtíð
mannkynsins og farsæld velt-
ur mjög á því að það beri
gæfu til þess að hagnýta í
senn andlega snilligáfu sína
og verklega tækni til upp-
byggingar og framfara, en
ekki til blóðugra hjaðninga-
víga og eyðileggingar. Frið-
samleg hagnýting vísinda og
tækni mun skapa nýtt og feg-
urra mannlíf á jörðinni. Beit-
ing atómorku í herpaðarátök-
um hefur í för með sér tor-
tímingu.
Þegar um þetta tvennt er
að velja getur niðurstaðan
naumast orðið önnur en sú,
að leið friðar og uppbygging-
ar verði valin. Þá munu stór-
felldar breytingar til góðs
verða í lífi þjóðanna. Maður-
inn gerir sér vélina, tæknina,
undirgefna í ennþá ríkara
mæli en í dag. Störfin verða
léttari, baráttan við náttúru-
öflin auðveldari. Andinn mun
vinna fleiri og fleiri sigra yf-
ir efninu. Nýir heimar munu
ljúkast upp. Mannleg þekk-
ingarsvið munu víkka og ým-
islegt það sem í dag er hulið
móðu og mistri í mannlegum
huga verður ljóst og greini-
legt
En jafnhliða því sem mað-
urinn sækir fram til nýrra
sigra á sviði vísinda og tækni,
verður honum að vera ljós
nauðsyn þess að þroska anda
sinn og efla réttlæti og mann-
úð í samfélagi sínu. Ábyrgð-
artilfinning og samábyrgð
einstaklinganna verður að
setja stöðugt vaxandi svip á
skipti þeirra og allt samlíf í
þjóðfélagi framtíðarinnar. —
Það er frumskilyrði þess, að
friður fái haldizt, ekki aðeins
innan einstakra þjóðfélaga,
heldur og meðal þjóða heims-
ins yfirleitt. Yfirgangs-
hneigðin og eigingirnin hafa
alltaf verið þröskuldar í vegi
heilbrigðrar þróunar og frið-
ar og farsældar í veröldinni.
Við íslendingar, sem erum
ein minnsta þjóð heimsins,
leggjum nú mikið kapp á að
efla vísindastarfsemi og
hverskonar rannsóknir í landi
okkar. Er það vissulega vel
farið. Forfeður okkar sögðu
að vísu, að bókvitið yrði ekki
látið í askana. En sú skoðun
er hér liðin undir lok. Fram-
tíð íslendinga eins og annarra
þjóða veltur á hagnýtingu vís
inda og tækni, og þroska
ábyrgðartilfinningu og mann-
dóm þess fólks sem landið
byggir.
ÚTGJÖLDIN
HÆKKA
f^kkert er eðlilegra en að al-
menningur hér á landi
eins og annars staðar vilji
helzt borga sem lægst opinber
gjöld. Hins vegar krefst þjóð-
in mikilla og skjótra fram-
kvæmda og framfara. Niður-
staðan verður svo sú, að fjár-
lög ríkisins og fjárhagsáætl-
anir bæjar- og sveitarfélaga
hækka stöðugt.
Frá því hefur verið skýrt,
að rekstrarútgjöld ríkissjóðs
á fjárlagafrumvarpi því sem
nú liggur fyrir Alþingi hækki
um tæplega 500 millj. kr.,
miðað við fjárlög yfirstand-
andi árs. Það er athyglisvert
að kynna sér, hvaða útgjalda-
liðir fjárlaganna það eru, sem
mest hafa hækkað. Útgjöld til
félagsmála hækka t.d. um 76
millj. kr. Gjöld samkvæmt
19. gr. hækka um 145 millj.
kr. Munar þar mest um nið-
urgreiðslur vöruverðs og út-
flutningsuppbætur. Framlög
til raforkumála hækka um
39,6 millj. ' kr. Framlög til
landbúnaðarmála um 55 millj.
kr. og til sjávarútvegsmála
um 93 millj. kr. Dómgæzla og
lögreglustjórn hækkar um 30
millj. kr. En þar munar mest
um aukið framlag til land-
helgisgæzlu. Framlög til heil-
brigðismála aukast um 37
millj. kr.
Þannig mætti halda áfram
að telja þá útgjaldaliði fjár-
laga sem mest hækka.
Vitanlega er þessu fé varið
til nauðsynlegra hluta og
framkvæmda. Sú staðreynd
verður þó trauðla sniðgeng-
in, að þessi litla þjóð getur
ekki í það óendanlega haldið
áfram að þenja út stjórnar-
kerfi sitt eða að hækka fjár-
lög sín um hundruð milljóna
króna árlega, þó til nauðsyn-
legra og aðkallandi umbóta
sé
segir Jón Helgason, prófessor
í viðtali við „Aktuelt44 uni
handritamálað
EFTIRFARANDI viðtal
við Jón Helgason prófessor,
forstöðumann Arnasafns,
birtist fyrir skömmu í
danska blaðinu „Aktuelt“.
Fréttamaður ræddi m.a.
við Jón um bandritamálið
og sjónvarpsþáttinn „Ten-
ingunum er kastað“, en
Jón er dómari þáttarins.
Fréttamaðurinn byrjaði á
því að spyrja hvernig inn-
siglisvörður háskóla og sjón-
varpsprófessor gætu átt eitt-
hvað sameiginlegt.
„Ekki annað en það“, svar-
aði Jón, „að þrátt fyrir allt,
er ég sami maðurinn. Þetta
með sjónvarpið kom mér á ó-
vart. Það var í sumar, sem
sænskur vinur minn sagði við
mig, að þar sem Finnland,
Danmörk, Noregur og Svíþjóð
tækju þátt í spurningakeppn-
inni í sjónvarpinu, væri ekki
nema eðlilegt, að íslendingur
væri dómari. Sagðist hann
halda, að það væri eitthvað
fyrir mig. Ég svaraði með því
að baða út handleggjunum og
segja, að ég myndi líta á það
sem hápunkt starfsferils míns,
en skopið missti marks.
Skömmu síðar var hrinet til
mín og ég var beðinn um það
hátíðlega, að gerast dómari.
Ég hugsaði með mér, að það
væri bezt að halda gríninu á-
fram, sérstaklega vegna þess
að ég er alls ekki eins alvit-
ur, eins og ég á að líta út fyr-
ir að vera“.
„Eins og þér vitið réttu
svörin fyrir fram?“
„Já. En það eru, sem betur
fer, sérfræðingar, sem hafa
tekið virkan þátt í undirbún-
ingsstarfinu, en það starf
finnst mér mjög athyglisvert.
Við getum sagt, að ég hafi
eitthvað að styðjast við, og
ég vona líka, að ég haldi mig
við það“.
„Með öðrum orðum, hafið
þér ekki orðið að ganga í
gegnum mikið tii þess að
verða frægur?"
„Nú! Er ég allt í einu orð-
inn frægur?"
„Já. Hafið þér ekki fengið
aðdáenda-bréf ? “
„Nei. Það held ég ekki ...
Ég er alls ekkert sérstaklega
skemmtilegur, ég tala ekki
mikið og er varla gott efni í
blaðaviðtal“.
„Þér segið að minnsta kosti
ekkert um hina alvarlegri
hlið starfs yðar, handritamál-
ið?“
" > • >
Prófessor Jón Helgason við dyr Arnasafns.
„Nei. Ég kýs að vera hlut-
laus. Það getur vel farið svo,
að ég verði gagnrýndur jafn
mikið fyrir það og þótt ég
hefði látið í ljós persónulega
skoðun. En ég er fulitrúi
Kaupmannahafnarháskóla og
sem slíkur reyni ég að þegja.
Svo er það líka gjöf til ís-
lands, sem um er rætt og mót-
takandinn á ekki að ræða
gjöfina við gefandann. . . .“
„En, ef af afhendingu verð-
ur, fylgið þér þá með í böggl-
inum?“
„Nei, Það er ekkert pláss
fyrir mig“.
„En viljið þér nú ekki segja
nokkur orð um starfið í safn-
inu? Þeir eru áreiðanlega
margir, sem lítið þekkja til
þess“.
„Ég er fús til þess. Fyrst og
fremst er unnið að vísindaleg-
um útgáfum á textunum, sem
fyrir hendi eru. Aðalatriðið
er að koma þeim á prent í
þágu alþjóðlegra vísinda. Ýms
is handrit hafa einnig verið
gefin út ljósprentuð, en þau
eru ekki öll til þess fallin, ef
gefa á út fagrar bækur. Það
er misskilningur, að öll hand-
ritin séu skinnblöð. Mestur
hluti af safninu samanstendur
af venjulegum pappírsafskrift
um, en mörg þeirra eru sjald-
gæf. Þar eru aðeins fá hand-
rit frá miðöldum. Unnið hef-
ur verið úr þessu efni í Kaup-
mannahöfn í 200 ár, en þó er
margt ógert ennþá. Það má
ekki gleyma því, að stofnunin
í núverandi mynd er ekki
eldri en frá 1957. Til þess að
gera nauðsynlegan vísindaleg-
an samanburð mögulegan, er
fyrst og fremst mikilvægt fyr
ir okkur að fá aðstöðu til að
taka myndir af þeim heimild-
um, er fyrir hendi eru er-
lendis. . . . “
„Er ekki einmitt unnt að
flytja slíkt efni heim í ljós-
myndaformi?"
„Jú, að vissu marki, eins
getum við fengið lánuð hand-
rit. En í því sambandi hef ég
oft átt í brösum við tollpóst-
inn. Starfsmenn þar vilja alls
ekki skilja, að sendingarnar,
sem tryggðar eru fyrir mjög
háar upphæðir, eigi að lána í
þágu vísindastarfa, en ekki að
selja. ... en hið síðarnefnda
kemur vísindamönnum aldrei
í hug“.
Að lokum spyr fréttamað-
urinn: „Hvort teljið þér að
skáld eða vísindamenn séu
færari um að þýða fornsög-
urnar?“
„Báðir. En ég tel, að skáld-
ið með máltilfinningu sína sé
færast um það, en það væri
mjög hagkvæmt, ef vísinda-
maður fengi tækifæri til þess
að fara yfir þýðinguna með
höfundinum".
„Þér hafið sjálfur ort?“
„Það er langt síðan og ég
hef ekki áhuga á því lengur.
Þegar ég lít til baka, lít ég
lengra, til skáldskapar, sem er
þess virði að fást við.... “

I
I I
, !
, I
I
, I
| |
, I
i I
\
, I
, |
;
i
i
i
!
1
!
!
I
i
I
|
1
i