Úrval - 01.06.1942, Blaðsíða 92

so
ÚRVAL
gang reikistjarnanna kringum
sólu. Það segir einnig hverjar
eru orsakir flóðs og f jöru. Það
segir ennfremur, að þegar við
göngum, séum við í rauninni allt-
af að detta, og að við komum í
veg fyrir fallið með því að bera
fyrir oss fæturna á víxl. Athug-
ið, hvernig fer, ef þið eruð á
hraðri göngu, og hættið snögg-
lega við að bera annanhvorn
fótinn fram.
Lögmál Newtons skýrir ekki
einasta hreyfingar hluta hér á
jörðu niðri, heldur og einnig
hreyfingar himinhnattanna. Við
getum reiknað út með mjög
mikilli nákvæmni, hve langt
skjóta má fallbyssukúlu, þunga
jarðar, sólar, reikistjarnanna og
margra fastastjarna. Lögmálið
segir oss, að jörðin sé áttatíu
sinnum þyngri en tunglið, og að
sólin sé þrjúhundruð og þrjátíu
þúsund sinnum þyngri en
jörðin.
Við getum sagt með vissu, að
ef við værum stödd á tunglinu,
þá myndum við ekki vega nema
10 kg., og að þar gætum við
stokkið 30 fet í loft upp,
þ. e. a. s. ef við gerum ráð fyrir,
-að á tunglinu sé loft og að við
getum lifað þar, sem þó vissu-
lega ekki er. Á sama hátt vitum
við, að á sólinni myndum við
vega 1500 kg. Segja má með
sanni, að lögmál Newtons hafa
opnað fyrir oss marga huliðs-
heima.
En ekki útskýrir lögmálið þó,
hvað aðdráttaraflinu valdi.
Hvorki Newton né eftirmenn
hans hafa getað svarað þeirri
spurningu.
Enginn má ætla, að Newton
hafi „fundið upp“ aðdráttarafl-
ið. Frá ómunatíð hafa menn séð
epli detta, og réttilega skýrt það
með hinu dularfulla aðdráttar-
afli jarðar. Sigur Newtons er í
því fólginn, að hann benti fyrst-
ur manna á, að það væru eigin-
leikar alls efnis að leitast við að
draga annað efni að sér, ekki
aðeins á jörðu hér, heldur og
einnig t. d. á tunglinu og á sól-
inni. Og að aðdráttaraflið sé
þess valdandi, að jörðin og reiki-
stjörnurnar gangi í kringum
sólu.
Þegar við tölum um. aðdrátt-
araflið, þá er það mikilvægt
atriði með hvaða hraða það
berst frá einum hlut til annars.
En ekki hefir tekizt að mæla
það. Sumir halda því fram, að
það berist um óravíddir himin-
geimsins á engum tíma, en harla
ótrúlegt verður það að teljast.