Lesbók Morgunblaðsins - 15.04.2000, Side 9
Yfir altarinu í Tungufellskirkju er altaristafla sem Brynjólfur Þórðarson málaði og utan um hana
er vegleg umgjörð, útskorin og máluð, að öllum líkindum handarverk Ófeigs frá Heiðarbæ.
Predikunarstóll í Tungufellskirkju. Líklegast er talið að Ófeigur Jónsson frá Heiðarbæ hafi smíð-
að hann og skreytt.
áður var í kirkjunni og þá í stað altaristöflu allt
til 1915. Þá eignaðist Þjóðminjasafnið krossinn.
Ein og sér er mynd Brynjólfs ekki ýkja merki-
leg, en umgjörðin, jafn breið altarinu, er svo
glæsileg og íburðarmikil að leita verður í gaml-
ar og stórar kirkjur til að finna eitthvað sem
tekur þessu fram.
Tungufellskirkja á fleiri góða gripi; þar á
meðal tvær fornai- kirkjuklukkur með svo-
nefndu býkúpulagi. Þær eni taldar vera frá því
fyrir 1200 og eru með elztu kirkjuklukkum í
kirkjum á Islandi.
SVIPMYND
A MALAR-
KAMBINUM
EFTIR
RÚNAR KRISTJÁNSSON
amli maðurinn sat á malarkambinum
ásamt vinnufélögum sínum og beið
eftir næsta bfl.
Hann var sveittur eftir mokstur-
inn, enda hafði hann ekki dregið af sér þó elstur
væri.
Félagar hans kölluðu hann „gamla manninn “
, en honum var alveg sama um það.
Hann hélt fast um skófluna og var ákveðinn í
því að sýna yngri mönnunum að hann væri ekki
eftirbátur þeirra. Hann skyldi sýna þeim að
hann hefði enn krafta í kögglum.
Þær hendur sem vanist höfðu við árarnar svo
að segja frá blautu bai'nsbeini voru enn sterkar
og stóðu fyrir sínu . Hann sat og hugsaði þetta
meðan hann hlustaði með öðru eyranu á gaspur
vinnufélaganna. Það var erfitt að moka mölinni
á bílana, þeir voru þrír í förum og um tíu mínút-
ur í hvfld á mflli. Þeir mokuðu sex á og það var
gert í einni logandi lotu. Þannig gekk það dag-
inn út, frá klukkan sjö á morgnana til klukkan
sjö á kvöldin.
Það gekk líka hratt að koma verksmiðjunni
upp, það var hrært og steypt og steypt og hrært
alla daga. Allt var á fljúgandi ferð við þetta
mikla verkefni. Sérfræðingai' að sunnan gengu
um með spekingssvip og spáðu í teikningar og
nógir peningar virtust til.
Gamli maðurinn hafði fylgst með þessum
hamfórum hins nýja tíma. Hann var ekki allt of
sáttur við íyrirganginn, en það var gott að fá
vinnuna. Hann horfði á ungu mennina og and-
varpaði lágt, þeh’ voru allir innan við þrítugt,
hraustir og hressir strákar, hann var hálfsext-
ugur og gamall miðað við þá. Samt fannst hon-
um svo stutt síðan hann var á þeirra aldri, ungur
ogfærtilalls.
Hann hafði boðist til þess að vera með í því að
moka á bflana, hann hafði aldrei verið sérhlífmn
og hann var skóflunni vanur, grafari til fjölda
ára. Aldrei hafði hann haft neitt á móti því að
strita, ekki áttu kraftamir að fara ónotaðir í
gröfina. Hann skyldi sýna að hann gæti enn
unnið á við hvem annan. Sigurlína hans var að
vísu oft að tala um að hann þyrfti að fara að
slaka á, en hann var ekki tilbúinn til þess - ekki
meðan hann gat mokað á við hálfþrítuga menn.
Ekki var heldm- vanþörf á aurunum, þó aldrei
væri nú bruðlað með þá. Það var annars skrítið
með þessa peninga, hvað mikið þurfti oft til að
afla þefl'ra og lítið til að þeir færu. Gamli maður-
inn andvarpaði aftur og strauk vinstri hönd yfir
ennið svo að svitinn lá í lófa hans. Svo horfði
hann enn á ungu mennina, þeir hefðu átt að róa í
gamla daga, hefðu átt að kynnast því hvernig
það vai’ að spenna árina. Hann mundi margan
langan róðurinn, þegai' sigggrónai' hendur
gripu fast um árar og lagst var á með fullum
þunga, spymt í og jafnvel tekin bakfóll. Hann
vissi hvað það var að berjast gegn mætti Ægis í
smáskel úti á reginhafi, hann hafði fengið að
súpa hregg i kulda og vosbúð.
Ungu mennirnir - jú, þeir gátu mokað, en
hvað hefði orðið úr þeim ef þeir hefðu þurft að
róa, róa langt og mikið, út á Sporðagrunn og
heim aftur ?
Gamli maðurinn leit á skófluna sína og hug-
leiddi hvað hann væri búinn að moka mikið um
dagana. Það yrði efni í dálaglegan haug ef það
væri allt komið saman í einn stað.
Hann leit á hendur sínar og sá að æðarnar í
handarbökunum voru eins og gildir, bláir
strengir. Jú, þetta var erfitt, en hann gat enn
mokað, hann var enn jafnoki annarra í önn dags-
ins, hann vissi enn hvernig halda átti á skóflu.
En nú var bíllinn að koma, næsti bfll, hann
heyrði hljóðið í honum og brátt myndi hann birt-
ast í beygjunni og sveigja að malarkambinum.
Ósjálfrátt greip gamli maðurinn fastar um
skófluna, enn leit hann á ungu mennina og þeir
höfðu greinilega líka heyrt í bflnum.
Hann sá eða fann öllu heldur að það vakti
þeim litla ánægju, þeir sátu kyirir og nú sögðu
þeir ekki mai'gt. Það var eins og vélai'hljóðið í
bflnum hefði haft lamandi áhrif á þá. GamU mað-
urinn hugleiddi þessi viðbrögð ekki frekar, hann
stóð upp og beið bflsins, tilbúinn að moka. Ungu
mennimir litu til hans og það brá fyrir í svip
þeirra undarlegu samblandi af andúð og virð-
ingu. Nýi tíminn var að sönnu genginn í garð á
þessum vinnustað, en gamU tíminn átti þó sinn
fulltrúa á staðnum.
Bfllinn var nú kominn og bakkaði að og gamli
maðurinn hóf moksturinn fyrstur. Hann óskaði
þess að Sigurlina gæti séð til hans, þá sæi hún að
hann hefði enn krafta í kögglum, að hann gæti
enn mokað á við hvern sem væri. Það var þjóð-
legt og heilbrigt að moka, ekkert yrði byggt upp
í þjóðfélaginu nema með hjálp skóflunnar.
Gunnar hafði atgeirinn og Skarphéðinn öxina,
en hann hafði skófluna - hún var hans vopn í
baráttunni.
Með henni sannaði hann manngildi sitt og
dug. Aldurinn skipti minnstu meðan heilsan
leyfði daglangan mokstur. Gamla manninum
varð svo glatt í geði við þessar hugsanir að hann
skóflaði mölinni upp á bflpallinn eins og honum
væri borgað almennilega fjrir það. En hann var
ekki að hugsa um það, hann var að hugsa um
hana Sigurlínu, sem var enn svo gæfusöm að
eiga hraustan og heilsugóðan mann sem kunni
að halda á skóflu.
Höfundurinn býr á Skagaströnd.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 15. APRÍL 2000 9