Lesbók Morgunblaðsins - 18.12.1999, Blaðsíða 12

Safnkirkjan, sem byggð var eftir teikningum Hjörleifs Stefánssonar arkitekts. Allt innan í henni
er úr gömlum kirkjum en ytra er hún nýsmíði.
Safnkirkjan að innan. Hún er í hinum forna kirkjustíl með kórgrindum og kórdyrum, en merkasti
gripurinn er altaristaflan.
í nýju álmunni í Byggðasafninu á Skógum er stolt safnsins: Áraskipið Pétursey sem smíðað var
með brimsandalagi 1855.
Safnbærinn: Dyrnar á fjósinu frá Húsum í
Holtum. Yfir dyrum er drangsteinn.
Gestastofan í sýslumannshúsinu frá Holti með
þiljum úr möstrum spítalaskipsins St.Pauli.
Teigi í Fljótshlíð. í borðstofunni er stofuborð
séra Skúla Skúlasonar í Odda, en stofuborðið
í gestastofunni er frá Skarðshlíð undir Eyja-
fjöllum, smíðað úr mahogny af Skógafjöru.
Það gerði Hjörleifur Jónsson, snikkari í
Skarðshlíð. Sófinn í gestastofunni er hinsveg-
ar úr búi Halldórs Þorsteinssonar á Berg-
þórshvoli; einnig hann er gömul Landeyja-
smíði, úr rekaviði.
Safnkirkja í hinum forna kirkjustí!
Lítið eitt austar í túninu og neðan við
Holtshúsið er lítil og látlaus kirkja; engu síð-
ur er þar kannski skrautfjöður safnsins, eftir-
minnilega fallegt hús og garðurínn umhverfis
hlaðinn af snilld. Þetta er safnkirkja; allt í
henni er úr gömlum kirkjum, en ytra er hún
nýsmíði, byggð eftir teikningum Hjörleifs
Stefánssonar arkitekts. Þær innréttingar sem
til voru réðu forminu, en kirkjan er af sömu
stærð og síðasta kirkjan í Skógum sem rifin
var 1890.
Safnkirkjan í Skógum er byggð í hinum
forna kirkjustíl; hún er dæmigerð fyrir alda-
langa hefð sveitakirkna á Islandi, með kórgr-
indum og kórdyrum. Kórgrindurnar eru
smíðaðar eftir fyrinnynd úr síðustu toríkir-
kjunni á Kálfafelli í Fljótshverfi, en gotneski
boginn í kórdyrunum er úr Stóra-Dalskirkju
undir Eyjafjöllum. Utsagað skraut í kórdyr-
um og ofan á kórbita á sér fyrirmyndir úr
Eyvindarhólakirkju undir Eyjafjöllum, sem
rifin var 1963; að nokkru leyti er það upp-
runalegt. Himinn yfir predikunarstóli er
einnig þaðan. Skrautmálning er verk Guð-
laugs Þórðarsonar, málarameistara, en hann
er einn af fáum sem kann þetta gamla hand-
verk. Liti sótti hann í umgjörð altaristöflu
kirkjunnar.
Kirkjubekkir eru úr Kálfholtskirkju frá
1879 og kirkjuþiljur sömuleiðis. Gluggar eru
úr Grafarkirkju í Skaftártungu frá 1898, en
grátur úr Stóra-Dalskirkju frá 1895. Altarið
er úr Sigluvíkurkirkju í Landeyjum frá miðri
19. öld og predikunarstóll úr Hábæjarkh-kju í
Þykkvabæ, áður í Háfskirkju í Holtum.
Höfuðgersemi kirkjunnar er altaristaflan,
fengin til Holtskirkju undir Eyjafjöllum af
séra Sigurði Jónssyni 1768; dönsk vængja-
brík, vel varðveitt. Hún var í Holti til 1888,
en síðar í Asólfsskálakirkju. Arkitekt sá sem
teiknaði nýja Ásólfsskálakirkju, þá sem vígð
var 1954, tók ekkert mið af gömlu altaris-
töflunni og var henni komið fyrir uppi í turni
sem hverju öðru geymslufé.
Tveir forkunnar góðii' ljósahjálmar eru í
kirkjunni: Ljósahjálmur Steinakirkju undir
Eyjafjöllum í kór, en í framkirkju er hang:
andi hjálmur Skógakirkju frá um 1600. í
klukknaporti hanga tvær klukkur; önnur frá
Ásum í Skaftártungu, talin frá 1742, hin frá
um 1600 úr Höfðabrekkukirkju í Mýrdal.
Henni var bjargað undan Kötlugosi 1660.
Eldhúsið í sýslumannshúsinu frá Holti. Lengst til hægri er
moðsuðukassi. Sjá nánar í grein.
Fjósbaðstofan frá Skál. Breiðar þiljur í súð eru unnar úr rekaviði af Skálarfjöru. Rúmin eru frá Ár-
bæjarhelli í Holtum og í fullu samræmi við það sem tíðkaðist í byrjun 20. aldar.
Gestastofan í Skálarbænum. Stofuborðið er úr þýzkum togara sem
strandaði á Skógafjöru 1910.
1 2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 18. DESEMBER 1999