Lesbók Morgunblaðsins - 15.05.1999, Blaðsíða 11

yngju. Dyngjufjöll eru fjær til hægri.
Ljósmynd/Tæknimyndir
JÐHÁLENDISLEIÐA
VEGUR norður Sprengisand, annarsvegar
norður og hinsvegar austur. Framtíðarsýn
greinarhöfundarins.
færðri slóð, yfír tvo læki með um eins kílómetra
millibili. Báðir eru með ósléttan en traustan
botn, sá fremri nefnist Háumýrarkvísl, en sá
innri Halldórskvísl, þar lýkur vegabótum. 12
km eru þaðan að Fjórðungakvísl um sanda og
misgreiðfæra mela, þar er komið að vegamót-
um austur í Nýjadal, 10 km greiðfær slóð er
þangað. 1 km norðar er traust vað á kvíslinni,
hún er í sýslumörkum milli Rangárvalla- og
Þingeyjarsýslu. Um 1 km vestar koma
Bergvatns og Fjórðungakvísl saman og falla þá
þeirra nöfn út en Þjórsámafnið tekur við. Gott
brúarstæði á Fjórðungakvíslina er um 300 m
ofan kvíslamótanna. Þá er haldið norður eftir
sandöldum austan Bergvatnskvíslar að Svein-
um (örnefni) en þar austur af, dálítið sunnan
Vegamótavatns skiljast leiðir í þrennt: 1. Til
Skagafjarðar og Eyjafjarðar, inn með kvíslinni
að núverandi vaði á henni. 2. Til Bárðardals,
beint áfram um Sprengisandsveg austan Vega-
mótavatns. 3. Til Mývatns um endurfundna
þjóðleið sem nefna má Eyvindargötu þar til
skilmerkilegra nafn finnst.
Forn fjallvegur endurfundinn
Sunnan Vegamótavatns á Sprengisandi er
stefnan tekin sunnan við Fjórðungsöldu en
vestan Steinfells eftir lágum greiðfærum sand-
öldum (skráð ferðalög árið 1772). Hjá vatni í
770 m hæð suðvestan Fjórðungsöldu er sveigt
lítillega til norðurs og stefnt á Dyngjufjöll ytri,
vel norðvestan Þríhyrnings eftir sléttum sönd-
um að Jökulfalli sem kemur úr norðurhlíðum
Tungnafellsjökuls. Það er vatnslítið en jökullit-
að, og ágætt vað er á því. Óbreyttri stefnu er
haldið yfir Tunguhraun sem er sandorpið og
bærilegt yfirferðar að Hraunkvísl, en sand-
bleytuhætta er í henni á eyrunum þar sem hún
fellur í Skjálfandafljótið. Vað er þama á Fljót-
inu og álitlegt brúarstæði skammt frá. Einnig
sýnast sambærilegar aðstæður ofan gljúfranna
þar sem Langadrag fellur í Fljótið. Dálítill
krókur er þangað og nokkur hækkun. Þegar
komið er norðaustur yfir fljótið, sem er ekki
vatnsmikið þarna, taka við greiðfærir sandar
að Laufrönd en norður með henni eru 3 km að
Hitalaug í 690 m hæð við Hitalaugardrag. Sein-
farið er um 2ja km svæði beggja vegna
Laufrandar, sem er óslétt og blaut á köflum.
Einstaka vörðubrot gefa vísbendingu um forn-
ar aðgerðir i samgöngumálum landsmanna.
Öskjugosið og Mývatnseldar 1875 ásamt upp-
blæstri þar á eftir hafa eflaust afmáð öll um-
merki um götuslóða á þessu svæði. Komið er á
fjallveg 910 við Öxnadalsdrög með óbreyttri
stefnu á Dyngjufjöll ytri, þessari slóð fylgir Ey-
vindargötu-línan að Sandmúladalsárdrögum
norðan Þríhymings. Þar beygir F910 til aust-
urs að Vaðöldu sunnan Dyngjufjalla og til
Austurlands. En Eyvindargata stefnir niður
Kolmúladal vestan Dyngjufjalla ytri að Bæjar-
læk í Suðurárbotnum og til Grænavatns í Mý-
vatnssveit.
Nú er öllum hálendisáhugamönnum ljóst að
raflína og einn aðalvegur munu liggja þvert yfir
öræfin, úr Mývatnssveit og suður á Rangár-
velli, líkt og fyrr á öldum.
Höfundur er fyrrverandi starfsmaður Landsvirkjunar.
25 km
VATNAJÖKULL

VIÐ Skjálfandafljót.
götuslóðum fylgt norður að Hvanngiljum en
sunnan gróðurlendisins er beygt til norðaust-
urs og farið yfir Fosskvísl og síðan eftir malar-
ási inn á móts við Hvanngiljafoss. Þar blasir við
einn af efstu virkjanamöguleikum í Þjórsá,
(Hvanngiljafossvirkjun, sem væri einföld í
framkvæmd og þarfnast lítilla gróðurlendis-
fóma en er lítið í virkjanaumræðum nú síðustu
árin.).
Ferðamannagöturnar liggja dálítið frá ánni
þarna vegna vatnsrása og gilskorninga en
stefna í aðalatriðum á Ferðamannaöldu. Þegar
komið er móts við Kjalöldu vestari er sveigt dá-
lítið til austurs frá hestagötunum eftir sléttum
söndum í um 500 m hæð og stefnt að Kvísla-
veituvegi við vesturenda Stóravers, þaðan er
uppbyggður vegur að Þjórsárstíflu við Háu-
mýrar. En hugsalegt raflínustæði mun liggja
beint áfram í stefnu austast í Ferðamannaöldu
eftir gamla götuslóðanum, og koma í lægðina
sunnan Eystra-Þúfuvatns og svo meðfram því
að austan. Ef framtíðar orkunotkun lands-
manna telur þörf á samtengingu virkjunar-
svæða Suður-, Norður- og Austurlands á kom-
andi öld, nýtist þetta veg- og línustæði. Frá
Þúfuvötnum er uppbyggður vegur eftir ásum,
stíflugörðum og melum norður að Háumýrum
en línustæðið mun fylgja lægðum vestan vegar-
ins þar sem minnst ber á því.
Innrahreysi - Vegamólavatn
Frá Innrahreysi er farið hjá Þjórsárstíflu,
(þar endar uppbyggður vegur) síðan inn með
lóninu að austan en vestan Háumýra eftir lag-
UpphaHocaöur vegur
SlóO
HóspennuKna
Hálcndivntðsiöó Hraun«yjato»». Mývaln. E««ssUÖv.
HróínlwtlsaóiUÖ* Hiurnýrv. Þrthymingur. Ömnwgljúfur.
VIÐ Halldórskvísl á Sprengisandi.
HRAUN
botnar
ÓDÁÐA-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 15. MA( 1999 1 1