Lesbók Morgunblaðsins - 19.07.1997, Blaðsíða 15

HONG Kong er þriðji stærsti
framleiðandi kvikmynda í
heiminum á eftir Banda-
ríkjunum og Indlandi og
þar hafa kvikmyndagerð-
armenn vaxandi áhyggjur
af kvikmyndaiðnaðinum
nú þegar Hong Kong hef-
ur komist undir yfirráð kommúnistastjórnarinn-
ar í Kína. Nokkrir þekktustu kvikmyndagerðar-
mennimir hafa þegar flutt sig vestur til Holly-
wood og gert þar bíómyndir eins og leikstjór-
arnir John Woo („Broken Arrow“, ,,Face/Off“)
og Tsui Hark („Double Team“) og leikarar á
borð við Jackie Chan og Chow Yun-Fat. Woo
mun að líkindum aldrei hverfa aftur til Hong
Kong en Chan og Tsui munu sennilega halda
áfram að starfa þar.
Biða og sjó hvað setwr
En hvað bíður þeirra og annarra kvikmynda-
gerðarmanna í Hong Kong? Fá þeir fullt frelsi
til að gera þær myndir sem þeir vilja? „Ég
held að næsta eina og hálfa árið muni reyna
á báða aðila,“ er haft eftir leikstjóranum Wong
Kar-Wai („Shanghai Express") í bandaríska
kvikmyndatímaritinu Premiere. „Ég held að
flestir kvikmyndagerðarmennirnir hugsi mjög
stutt fram fram í tímann." „Við verðum bara
að bíða og sjá hvað setur,“ segir annar leik-
stjóri fæddur í Hong Kong, Wayne Wang, sem
flýtti sér að ljúka við nýjustu mynd sína,
„Chinese Box“ með Jeremy Irons, Gong Li og
Maggie Cheung, áður en Kínveijar tóku yfír
Hong Kong.
Kvikmyndagerðarmenn höfðu nokkurn veg-
inn algerlega fijálsar hendur undir stjórn Breta
í Hong Kong. Þeir hafa reyndar aldrei lagt
neina áherslu á pólitískar myndir heldur miklu
fremur léttmeti og afþreyingu, gamanmyndir
og kung fu myndir ætlaðar til útflutnings. En
þeir eru sér vel meðvitandi um hvað flokksfor-
ingjarnir í Kína vilja sjá og ekki sjá og eru
þegar teknir að gefa eftir að því er segir í
Premiere. „Of ofbeldisfullt? Þeim líkar það
ekki,“ segir Chan. „Of mikið kynlíf? Þeim líkar
það heldur ekki. Ef þú ætlar að fjalla um stjórn-
mál, stjórnarbyltingu eða eitthvað slíkt, mun
þeim ekki líka það heldur. Fjalla um verkföll
- þeim mun ekki líka það. Við þurfum ekki
að hafa orð á því en við vitum að við verðum
að fara varlega.“
Ástar/haturs samband
„Við höfum aldrei þurft að hafa áhyggjur
af því sem við höfum verið að gera,“ segir
leikkonan Maggie Cheung. „Það skipti ekki
máli hvort við gerðum mjög persónulegar
myndir eða gamanmyndir um stjórnmálamenn
- það varðaði engan um það. En ritskoðun á
kvikmyndum er mjög stíf í Kína um þessar
mundir og margt frábært kvikmyndaverkið
hefur ekki fengist sýnt. Það getur valdið ótta
að búa við allt þetta frelsi í allan þennan tíma
og upplifa það svo allt í einu að fylgst er ná-
kvæmlega með öllu sem þú gerir.“ Leikstjórinn
Wong Kar-Wai hraðaði gerð myndar sinnar
„Buenos Aires Affair" svo hún yrði tilbúin
áður en Kína tók yfir Hong Kong. Tvær aðal-
persónumar í myndinni eru samkynhneigðir
karlmenn. „Sambandið milli þessara tveggja
manna er kínversku stjórninni mikið viðkvæmn-
ismál," segir hann.
Þótt stjórnmálaumfjöllun sé fátíð í Hong
Kong myndunum gildir öðru máli um kvik-
myndirnar frá meginlandinu. Fremstu leikstjór-
ar kínversku nýbylgjunngar, Chen Kaige („Farw-
ell My Concubine") og Zhan Yimou („Raise the
Red Lantern") eru af svokallaðri fímmtu kyn-
slóð kínverskra kvikmyndagerðarmanna. Báðir
fjalla þeir í myndunum sínum um sögu Kína,
báðir hafa þeir hlotið verðlaun utan heimalands-
ins og iðulega er bannað að sýna myndir þeirra
í Kína. Kínversk stjórnvöld eiga það til að
mótmæla sýningum þeirra á hátíðum víða um
heim. En þó er eins og um nokkurskonar ást-
ar/haturs samband sé að ræða á milli
kínverskra stjórnvalda og kvikmyndagerðar-
manna því stjórnvöld banna þeim ekki að gera
bíómyndir. Leikstjórinn Woo telur sig hafa
skýringu á því: „Eg held að kínversk yfirvöld
JOHN Woo býst ekki við að starfa framar
í Hong Kong.
LEIKARINN og leikstjórinn Jackie
Chan telur að tfmarnir munu breyt-
ast í Hong Kong nú þegar Kínverjar
hafa fengið völdin.
LEIKARINN Chow-Yun Fat er að hasla sér völl f Hollywood.
inguna í Asíu,“ er haft eftir leikstjóranum Stan-
ley Tong (,,Supercop“). Erfiðara er að fmna
flármagn í Hong Kong myndir en áður og laun
kvikmyndastjamanna hafa hækkað. Afleiðing-
in kemur fram í formúlumyndum, minni fram-
leiðslu og minni áhuga almennings. í Bandaríkj-
unum hafa Hong Kong leikstjóramir á hinn
bóginn slegið í gegn á síðustu árum og eru
eftirsóttir af kvikmyndavemnum.
Þannig er það ekki af pólitískum ástæðum
einum sem hæfileikafólkið í kvikmyndagerðinni
hefur flutt sig í auknum mæli til Bandaríkj-
anna. Ef leikstjórar á borð við John Woo og
Ringo Lam geta gert bíómyndir í Hollywood
af hverju ættu þeir þá ekki að gera það? Þar
em peningamir margfalt meiri og markaðurinn
mun stærri. Tong vinnur nú fyrir Disneyfélag-
ið að gerð kvikmyndar er byggir á teiknimynda-
seríunni um mr. Magoo. Hann segir að Hong
Kong iðnaðurinn hefði verið kominn í ógöngur
án þess það komi Kínveijum við á nokkurn-
hátt. „Kvikmyndaiðnaðurinn á í miklum vand-
ræðum fyrir og ef ég ætti þess kost að starfa
í Bandaríkjunum mundi ég gera það.“
„Ég er enn mjög reiður vegna atburðanna
á Torgi hins himneska friðar árið 1989,“ segir
John Woo. „Ég kemst ekki enn yfir þá mar-
tröð. En ég hef trú á því að kínverska þjóðin
eigi eftir að lifa betri tíma.“ „Foringjar kín-
verska kommúnistaflokksins vilja hægfara
breytingar en þeir vilja bara ekki tala um það,“
er haft eftir Jackie Chan. „Hversu lengi getur
kommúnisminn varað?" spyr leikkonan Che-
ung. „Það eru nánast engin kommúnísk ríki
eftir í heiminum. Þetta getur ekki haldið svona
áfram að eilífu. Breytingamar munu koma
skref fyrir skref. Ég vona að ég muni sjá ein-
hveijar breytingar áður en ég dey. Ég er bjart-
sýn á það.“
Kvikmyndaiónaóurinn í Hong Kong er sá þrióji
stærsti í heiminum og þaóan hafa leikstjórar á
boró vió John Woo, Jackie Chan og Stanley Tong
komió og vakiÓ heimsathygli segir ARNALDURINDR-
IÐASON. Nú þegar Bretar eru farnir frá Hong
Kong og Kínverjar hafa tekió vió stjórninni hafa
kvikmyndageróarmenn áhyggjur af framtíó hins
fjöruga kvikmyndalífs staóarins.
CHEN Kaige: Höfum skyldum að gegna.
líti á þá með velþóknun. Þau skilja þá og vilja
að þeir haldi áfram að starfa í heimalandi sínu
vegna þess að þeir njóta heimsfrægðar.“
Það er þó enginn leikur að komast hjá skær-
um ritskoðunarinnar. „Síðasta áratuginn höfum
við reynt að koma þeim í skilning um að við
erum aðeins listamenn og það eina sem við
viljum er að fjalla um Kína nútímans en ekki
að taka afstöðu gegn stjórnvöldum,“ segir
Chen Kaige. „Ég hef engan áhuga á stjórnmál-
um en því miður er allt blandað pólitík í Kína,
hvað sem þú gerir. Segja má að þeir hafí lítinn
skilning á listsköpun." En hvers vegna heldur
hann áfram að gera myndir í Kína? „Vegna
þess að við finnum til ábyrgðar gagnvart okk-
ar kynslóð, sem lifði af menningarbyltinguna.
Við viljum vera heiðarlegir gagnvart þjóðfélag-
inu, fólkinu og okkur sjálfum. Þannig að stund-
um líður mér frekar eins og hermanni en kvik-
myndagerðarmanni.“
Hong Kong myndir i vanda
Kvikmyndaiðnaðurinn í Hong Kong átti í
vanda töluverðu áður en Bretar hurfu þaðan.
Margt hæfileikafólkið hefur farið til Hollywood
og gæðin eru ekki þau sömu ef marka má
Jackie Chan, sem nýtur talsverðra vinsælda
hér á landi og fær ótrúlega fína gagnrýni fyr-
ir slagsmálamyndirnar. „Eg horfi aldrei á Hong
Kong myndir," segir Chan, „vegna þess að
margar þeirra eru svo lélegar nú um stundir.
Ég þráast við að viðurkenna það en mér sýn-
ist Hong Kong myndir vera á fallanda fæti.“
í fyrsta sinn í fjölda ára hafa bandarískar bíó-
myndir meiri markaðshlutdeild á svæðinu.
„Hollywood hefur styrkt mjög kvikmyndadreif-
KVIKMYNDIRNAR,
HONG KONG OG
KÍNVERJARNIR
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 19. JÚLÍ 1997 15