Lesbók Morgunblaðsins - 31.08.1991, Blaðsíða 3

F
uesbok
® Ifil HI Isl ®11H1ÍB EIS [fil ® DQ E1 [11
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvstj.: Haraldur Sveinsson. Ritstjór-
ar: Matthías Johannessen, StyrmirGunn-
arsson. Ritstjórnarfulltr.: Gísli Sigurðs-
son. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 691100.
Flateyjar-
annáll
var á sínum tíma ritaður fyrir stórbóndann Jón Hákon-
arson í Víðidalstungu og er hann ein merkasta heim-
ild, sem við höfum um stóratburði 14. aldar. Um
annálinn og frásagnarefni hans skrifar Hrafnkell Jóns-
son á Eskifirði, sem til þessa hefur verið þekktur
fýrir afskipti sín af verkalýðsmálum, en er einnig
áhugamaður um fom fræði.
Selir
hér við land eru af mörgum tegundum og ekki eru
þeir almennt litnir hýru auga, því þeir þykja frekir
til fæðunnar og drepa ókjör af fiski. í þáttaröðinni
um rannsóknir á íslandi skrifar Erlingur Hauksson,
sjávarlíffræðingur, um seli við Island.
Forsídan
Á 200. afmælisári Sveinbjarnar Egilssonar hefur
margt verið upp rifjað um þennan merka lærdóms-
mann, skólamann, skáld ogþýðanda. Af þessu tilefni
hefurLesbók fengið Pétur Halldórsson, myndlistar-
mann, til að gera forsíðumynd af Sveinbirni með þeim
hætti sem Pétri er lagið. En auk þess birtist á síðunni
hér á móti ræða, sem Sigurður Nordal, prófessor,
flutti Sveinbirni til heiðurs árið 1946.
er þó einnar messu virði, var einu sinni sagt og Thor
Vilhjálmsson tekur undir það og notar í fyrirsögn á
grein, sem hann skrifar frá borginni á Signubökkum,
þar sem hann dvaldist í Kjarvalsstofu. Thor gengur
um Luxemburgargarðinn, þar sem standa styttur af
skáldum, hann lítur inná Select, veitingahús, sem ís-
lendingar sóttu mjög í eina tíð og margt fleira minn-
ist Thor á.
GRÍMUR THOMSEN
Endur-
minningin
Endurminningin merlar æ
í mána silfri hvað, sém var,
yfir hið liðna bregður blæ
blikandi fjariægðar,
gleðina jafnar, sefar sorg.
Svipþyrping
sækir þing
í sinnis hljóðri borg.
Lágt þótt þeir hafi, heyri’ eg allt,
sem hvísla þeir í eyra mér.
Segja þeir: „Verða svipur skalt
þú sjálfur líkt og vér.
Kvöldroði lífsins kenni þér,
að kemur skjótt
en svala nótt
og svefn í skauti bér.“ -
/ æsku fram á lífsins leið
vér lítum, en ei annað neitt,
vonandi að breiða gatan greið
grænum sé blómum skreytt.
En - aftur horfir ellin grá.
Sólarlag
liðinn dag
laugar í gulli þá.
Grímur Thomsen fæddist á Bessastöðum 1820 og lézt þar 1896.
Hann varð stúdent 1837 og tók meistarapróf í samtímabókmenntum
við Hafnarháskóla 1845. Grímur starfaði í utanríkisþjónustu Dana um
tíma, en varð síðan bóndi á Bessastöðum og alþingismaður um
tveggja ára skeið.
B
B
Við erum engir
englar heldur
Stundum er talað um að tvær
þjóðir byggi þetta land og
þá er átt við að önnur þjóð-
in sé hérna á Suðvestur-
horninu en hin á víð og
dreif um landið. Ég held að
það sé svolítið meiri sann-
leikur fólginn í slíkri stað-
hæfingu en ég hef oft viljað viðurkenna.
Þegar ég fór um Vestfirði í fyrrasumar til
þess að kanna viðhorf Vestfírðinga til jarð-
gangagerðar styrktist þessi skoðun mín og
á ferðum mínum um Snæfellsnes og Vest-
mannaeyjar nú fyrir skömmu enn frekar.
Við hér á höfuðborgarsvæðinu erum ekk-
ert að velta fyrir okkur á hverjum degi með
hvaða hætti þessi þjóð getur skrimt - við
göngum bara út frá því sem vísu að hún
skrimti, hún hafí alltaf gert það og hvers
vegna ætti hún þá ekki að gera það um
ókomna tíð?
Þeir úti á landi, sem eru undirstaðan í
því að við öll tórum, með því að sækja afl-
ann í sameign þjóðarinnar, fiskimiðin, vinna
hann og gera úr honum verðmæti, eru hins
vegar ávallt með hugann við undirstöðuna,
sjávarútveginn, á einn eða annan hátt. Þeir
hugleiða þegar komið er fram á þennan
árstíma hversu mikið sé eftir af úthlutuðum
kvóta, hvaða þýðingu það hafi fyrir plássið
eða byggðarlagið að þessi eða hinn báturinn
hefur verið seldur með kvóta burt úr byggð-
arlaginu, hversu margir missi atvinnuna við
það að frystihúsið fór á hausinn, hversu
lengi fiskvinnslustöðin verði lokuð vegna
þess að kvóti þessa árs er búinn og svo
framvegis.
Allt er þetta nú gott og blessað svo langt
sem það nær, en hversu langt nær það?
Hvað gerist hjá þessum blessuðum undir-
stöðukörlum okkar, þegar farið er að ræða
um skipulagsbreytingar á undirstöðunni?
Hver verða viðbrögð þeirra sem allt brennur
á, þegar rætt er um endurskipulagningu,
samruna eða sameiningu fyrirtækja, lokun
einnar stöðvar til þess að efla aðra stöð,
úreldingu eins báts til þess að efla útgerð
annars báts? Eða hver verða viðbrögð fisk-
vinnslufólksins þegar rætt er um breytt
starfsfyrirkomulag í frystihúsum? Hvernig
tekur fiskvinnslufólkið í hugmyndir í þá
veru að frystihúsin á staðnum verði ekki
lengur tvö, heldur eitt? Hvað segir það um
að selja tækjabúnað annars hússins úr pláss-
inu, nýta húsið undir annað, fískmarkað,
verkstæði eða hvað sem er, en ganga vaktir
í hinu, þannig að vélar og tæki þess nýtist
allan sólarhringinn eins og gerist um borð
í frystitogurum, en ekki brot úr sólarhring?
Hvað segir það um að setjast í rútu á morgn-
ana og keyra örfáa kílómetra, til þess að
stunda sömu vinnu og það hefur gert í
mörg ár, en þá farið fótgangandi til vinnu?
í stuttu máli sagt - flestum hugmyndum
í þessa veru virðist illa tekið úti á landi, svo
ekki sé meira sagt. Allir sjá flísina í auga
náungans en enginn kemur auga á bjálkann
í eigin auga. Þannig fannst Vestmanneying-
um það sjálfsagðasti hlutur í heimi að Snæ-
fellingarnir tækju sér nú tak og réðust í
hagræðingu og sameiningu sjávarútvegsfyr-
irtækja, en Vestmanneyingum fannst,
a.m.k. sumum hveijum, sem uppskurðarþörf
þeirra væri ekki jafnbrýn og annarra.
Snæfellingum fannst sömuleiðis sem þeir
á Árborgarsvæðinu væru að gera góða
hluti, en tilgreindu svo heimatilbúinn
sparðatíning sem rökstuðning gegn því að
ákveðin leið skynseminnar yrði fyrir valinu.
Það er aftur á þessum punkti sem mér
finnst sem íbúar dreifbýlisins noti í mál-
svarnarskyni að það séu tvær þjóðir sem
byggja þetta land - þjóðin sem aflar - þeir
- og þjóðin sem eyðir - við. Þetta er mál-
flutningur sem mér finnst ekki fullkomlega
réttmætur og lít raunar þannig á að dreifbýl-
ingar séu að finna sér einn allsherjar blóra-
böggul í okkur þéttbýlingum.
En ef við hér á höfuðborgarsvæðinu stöld-
rum nú aðeins við og lítum í eigin barm,
þá hljótum við að sjá að við erum nú engir
englar heldur, þótt við afþökkum þann vafa-
sama heiður að gegna hlutverki allsheijar
blóraböggulsins. Sægreifarnir, sem ég kall-
aði í greinaskrifum mínum fyrr í sumar
smákónga, við heldur dræmar undirtektir
þeirra, eru talsvert lunknir í að snúa vörn
í sókn. Þeir þurfa ekki að hugsa sig um,
þegar gagnrýnd er offjárfesting þeirra í
frystihúsum, fiskvinnsluvélum og fiskiskip-
um, heldur svara að bragði: „Hver er að
tala um offjárfestingu? Ert þú ekki Reyk-
víkingur? Hefur þú farið um miðbæ
Reykjavíkur og kannað hversu mörgþúsund
fermetrar verslunar- og þjónustuhúsnæðis
standa þar auðir? Var þörf á 40 nýjum versl-
unum í þessari nýju Kringlu sem þið voruð
að opna þarna fyrir sunnan? Er þörf fyrir
þær glæsihallir sem þið hafið verið að reisa
í Reykjavík fyrir fé reykvískra skattborg-
ara? Nei, góða, líttu þér nær og þegar þú
ert búin að kippa þessari tegund af offjár-
festingu í liðinn, þá skaltu koma og ræða
við okkur karlana, sem höfum gert þessa
tegund offjárfestingar mögulega.“
Auðvitað hafa smákóngarnir mínir heil-
mikið til síns máls, en þá komum við enn
og aftur að flísinni og bjálkanum. Ef gagn-
rýnin og umfjöllunin verður aldrei neitt
annað en marklaust hjal um flísina í auga
náungans, er þá ekki borin von að nokkurn
tíma verði ráðist með réttum tólum og tækj-
um í bjálkaflutninga?
AGNES BRAGADÓTTIR
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 31.ÁGÚST1991 3