Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1987, Blaðsíða 7
Fjórmenningarnir, sem sú gamla Ileana Sonnabend, á myndinni til hægri,
ætlar að gera heimsfræga. Efst tii vinstri er Meyer Vaisman. Binkerton er
tii hægri. Fyrir neðan tii vinstri Jeff Koon og tii hægri Peter Hailey.
Stjörnur á Einni Nóttu
„Stars are made“ - stjörnur eru búnar
til, sögðu þeir forðum í Hollywood og það
gildir enn, einnig í listabransanum. Sölu-
mennskan þarf á stjömum að halda og þær
p®p # Æm
átöt. nm *«'
tíi
Stefnur
allraátta
A banda-
rískum
myndlistar-
vettvangi
vítt og breitt
um landið
EFTIR GISLA
SIGURÐSSON
ftir að hafa litið á söfn og sýningar í sjö banda-
rískum stórborgum og komið á um það bil
4o vinnustofur listamanna, hef ég stundum
verið spurður þeirrar spurningar, hvað sé of-
aná þessa stundina í bandarískri myndlist:
Hvemig mála þeir í Ameríku? Þetta er ein-
föld spuming, sem samt svo stór, að það
vefst fyrir manni að svara henni og vita-
skuld þyrfti að fara víðar og vera lengur
til að kunna á því betri skil. Reyni maður
samt eftir dálitla umhugsun að taka saman
örstutt svar og segi: Þeir mála allavega -
þá hljómar það eins og útúrsnúningur, eða
þá að maður sé að víkja sér undan því að
svara. Samt er þetta svar við spumingunni
nærri lagi.
Nýja málverkið eða nýbylgjan, sem svo
hefur verið nefnt og ættað er frá Þýzkal-
andi og Ítalíu um og eftir 1980, náði að
sjálfsögðu fótfestu vestan Atlantshafsins
og sumir brautryðjendur stefnunnar í Evr-
ópu fluttust til New York þegar þeir voru
orðnir frægir; menn eins og Sandro Chia,
Clemente, og Salome. Og þar sem lista-
bransinn gerir menn fræga á einni nóttu
ef þurfa þykir, eignuðust Kanár sínar eigin
stjömur í snarhasti: Julian Schnabel, David
Salle, ofl. Alltaf er séð til þess að örfá nöfn
séu flóðlýst og á þann hátt fleytt inn í lista-
söguna. Á bak við það em bæði peningasjón-
armið og þjóðemishyggja.
Undanfama áratugi hefur New York ver-
ið talin nafli myndlistarheimsins og sú staða
verður ekki gefín eftir baráttulaust. Samt
er tekið að hrikta í stoðum musterisins og
Seattle: Fjölskylda (Úr Hiroshima-
myndröð) eftir Jacob Lawrence. Hann
er svertingi, áttræður að aldri.
bandarískum borgum, að eitthvað verulega
athyglisvert ber ekki fyrir augu nema á
einni sýningu af hverjum tíu, gróflega áætl-
að. Svo það er nokkurt þolinmæðisverk að
leita að góðri myndlist á gallerísýningum.
En eftir þá yfírferð, sem ég gerði á um það
bil fímm vikum, finnst mér augljóst, að lítið
sé eftir þar af nýja málverkinu eins og við
höfum kynnst því hjá málurum eins og
Gunnari Emi og Tolla til dæmis. Mér skilst
af málurum þar vestra, að það hafí gengið
yfir og átt skamman blómatíma, en það
verður lengi að Ieita til að fínna dæmi um
þennan þýzkættaða grófa expressjónisma.
Italska útgáfan af þessari liststefnu, tals-
vert rómantískari og ljóðrænni, virðist hafa
haft meiri áhrif til langframa á bandaríska
listamenn. Það sem maður sér oftast, bæði
á sýningum og í vinnustofum listamanna,
er einhverskonar framhald af þessum ítalska
expressjónisma. Langsamlega flestir málar-
ar sýndist mér að væru að kljást við
mannskepnuna, misjafnlega stílfært og inn-
takið er mjög oft einhverskonar fantasía.
Þessi myndlist er frásagnarleg og leitast
við að koma einhverju á framfæri, stundum
um ástina, stundum um þjáninguna. Al-
þýðulist, sem mjög blómstrar vestantil í
Bandaríkjunum, virðist hafa veruleg áhrif
og nokkra málara hitti ég, sem kváðust
leggja meira kapp á að sjá sýningar al-
þýðulistamanna en flest annað. Ég sá
nokkrar slíkar sýningar í San Fransisco og
Seattle, þar sem saman fór hrífandi blanda
af nævisma, listrænni framsetningu og
húmor. Þessi tegund listar er naumast til
hér og er alveg óskyld lágkúrunnmi, sem
oft er sýnd á stöðum eins og Eden í Hvera-
gerði og víðar.
Eg sá afar lítið af pólitískri list og þjóð-
félagslegt inntak getur naumast talizt
áberandi. Þó er það til eins og allt annað;
til dæmis má nefna Leon Golub, sem sjálfur
hefur verið í bandaríska hernum og tekið
þátt í afskiptasemi hans í löndum Mið—
Ameríku. Golub hefur málað hrikalegar
myndir af löndum sínum, meðal annars við
pyntingar og þetta er að sjálfsögðu miklu
magnaðri pólitísk list en margt annað, því
hún byggir á því sem málarinn hefur séð
og upplifað.
kunnur bandarískur listfræðingur lét svo
um mSélt í tímaritinu New Art Examiner
eftir síðasta Feneyja-tvíæring, að Evrópa
væri að taka frumkvæðið aftur. Um það
er ugglaust erfítt að dæma, en það kynni
að koma Könum í koll, hvað þeir eru ákafir
í að halda fram eigin stjömum á þessu
sviði. Ég minnist þess, að Erró lét eitt sinn
svo um mælt, að það væri hreinlega eins
og að rekast á vegg að koma sér á framfæri
í New York.
I heimsborginni við Hudsonfljót er samt
urmull erlendra listamanna, sem trúa á
drauminn um frægð og frama, enda er
meira að sjá þar í myndlist en í nokkurri
annarri borg. Fyrir utan frábær söfn, eru
um 4oo myndlistargallerí á Manhattan og
segir sig sjálft, að enginn kemst yfir að sjá
nema brot af því, sem þar er til sýnis.í
annan stað er þess að geta, að galleríin em
hreint ekki aðgengileg; mörg þeirra uppi á
annarri og þriðju hæð eða ofar.
Svo er sagt, að í New York sé hægt að
sjá það bezta en einnig það versta af því
sem mannkindin aðhefst. Það gildir raunar
jafnt um gallerísýningar þar og í öðrum
!
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. JANÚAR 1987 7