Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1986, Blaðsíða 10

mméá
■
• 'fM.
/‘ÆwWíteipp., •
';-v. , ■

' ■

' ' '■ l .
• '
Deyjandi tré í Vogesa-fjöllum. Barrlausa stofnana ber viðhimin.
SKOGARDAUÐI
MAGNAST
Víða um heim hafa
menn vaxandi áhyggjur
af skógardauða — ekki
hvað síst í iðnríkjum
Evrópu eins og Þýska-
landi.
Menn eru ef til vill ekki
á eitt sáttir um hvernig
skuli bregðast við —
enda sennilega engin ein
aðgerð sem dugir. Hér
er um flókið mál að ræða
eins og raunar oftast
þegar maðurinn ætlar að
fjalla um lífkerfi náttúr-
unnar og laga það á ný
sem hann hefur spillt.
Eitt eru allir þó sammála
um — brýn þörf er á úr-
bótum, því tilvera
mannsins á þessari jörð
er undirorpin lífi skóg-
anna miklu fremur en
öðrum jarðargróða.
Hvítur kross málaðurá stofn þeirra tijáa sem ekki verður bjargað.
öfugþróun fer sívaxandi. Hinir svartsýn
ustu meðal landsmanna álíta, að um næstu
aidamót, eða eftir tæplega tuttugu ár,
verði meginhluti Þýzkalands orðinn skóg-
laust land með öllu.
Höfundur þessarar greinar, Giinter
Haaf, er blaðamaður við hið virta þýzka
vikublað Die Zeit í Hamborg.
Þegar barrnálarnar tóku að hrynja ótt
og títt af milljónum jólatrjáa á þýskum
heimilum um gjörvallt landið á síðustu
jólum, gátu Þjóðverjar litið á það sem
óhugnanlegt tákn um þann voða, sem er að
gerast utan dyra: Einnig úti í skógum
landsins deyja orðið árlega tugir milljóna
trjáa; hið langa, þurra og heita sumar 1982
varð til þess að auka trjádauðann um allan
helming. Þessi ógæfulega hnignun í nátt-
úrufari landsins virðist með öllu óstöðv-
andi, því eyðing skóganna af völdum eitr-
unar vex sífellt og gerist æ hraðari með ári
eð úrtölum og töfraformúlum verður
ekki komið í veg fyrir þann mikla voða,
sem núna er að gerast í náttúru Þýzka-
lands. Skógardauðinn breiðist jafnt og
þétt út þar í landi, og hraðinn í þessari
hverju. Stöðugt bætast ný og ny skogiaus
svæði við innan þeirra landflæma, sem áð-
ur voru vaxin þéttum, hávöxnum og heil-
brigðum nytjaskógum.
Af öllum þeim hrakspám, sem birtar
hafa verið núna í upphafi þessa árs um þá
örðugleika, sem árið 1984 muni bera í
skauti sér, var þó engin á jafn gildum rök-
um reist og spáin um vaxandi óðafár í
skógartrjám Þýzkalands. Aldrei áður í
aldalangri sögu landsins hefur dauðinn
herjað jafn ósleitilega á skógana og á síð-
astliðnum árum.
Skógleysi Er Gjaldið
Fyrir Vaxandi Iðnvæðingu
Ein af ástæðunum fyrir þeim aukna
hraða í dauða skóganna, sem svo mjög hef-
ur orðið vart við á liðnu ári, er hið heita og
þurra sumar í fyrra, því slík hitasumur
eru skógunum alltaf mjög erfið og örlaga-
rík. Meginástæðan liggur þó enn dýpra,
nefnilega í fullkomnu skeytingarleysi, sem
sýnt er gagnvart þeim aragrúa iðnfyrir-
tækja og milljónaflota bifreiða, sem lát-
laust og óhindrað hafa fengið að spúa eitri
sínu út í andrúmsloftið.
Það er augljóst orðið, að hinar iðnvæddu
þjóðir heims hafa stórlega ofmetið sjálf-
hreinsunarhæfni andrúmsloftsins og hafa
um leið ofboðið aðlögunarhæfni lífríkisins.
En í stað þess að snúa sér að lífsnauðsyn-
legum úrbótum á þessu ógnvænlega
vandamáli með oddi og egg, grípa stjórn-
málamennirnir — og það ekki eingöngu í
Sambandslýðveldinu Vestur-Þýzkalandi
— til sinna gamalkunnu og þrautreyndu
undanbragða og sandkassaleikja: í fyrstu
reyna þeir að þræta fyrir, að nokkurt slíkt
vandamál sé yfirleitt til; síðar þegar vand-
inn er orðinn öllum einkar augljós, bera
þeir fyrir sig, að þeir hafi bara ekki nægi-
lega sérþekkingu á slíkum vandamálum og
einnig þurfi að koma til alþjóðleg sam-
ræming aðgerða til þess að vel fari. Þannig
er slíkum þrúgandi málum einfaldlega
skotið á ótímasettan frest.
Nú orðið stoða ekki lengur neinar fljót-
færnislegar, vanhugsaðar úrtölur og
spekjandi yfirlýsingar af hálfu æðstu yfir-
valda landsins. Læknisráð eins og „tvær
skóflur af kalki" handa hverju skógartré,
sem fyrrverandi atvinnumálaráðherra,
Herbert Ehrenberg, mælti á sínum tíma
fastlega með, er í reynd ekkert annað en
haldlaust fjas, sem bægir hinum vaxandi
háska engan veginn frá.
Smásmugulegar hártoganir með eða
móti ýmsum vangaveltum um það, hvort
þetta sé nú fremur að kenna súrri rign-
ingu, ózoni eða eiturefninu X, sem upp-
veðraðir stjórnmálamenn og þröngsýnir
vísindamenn nota til þess að koma sjálfum
sér í sviðsljósið, gera ekkert annað en að
leiða athygli alls almennings frá höfuð-
vandanum. Hin banvæna ógnun, sem vofir
yfir þýðingarmesta þættinum í lífríki um-
hverfis okkar — skóginum — á ekki
raunverulega rætur sínar að rekja til ein-
hvers eins eiturefnis, heldur til tækni-
menningarinnar sjálfrar. Þess vegna er
heldur ekki unnt að bægja þessari hættu
frá með því að beita einhverjum einhliða
töfraformúlum, heldur eingöngu með fjöl-
þættum, samstilltum ráðstöfunum, en þær