Lesbók Morgunblaðsins - 21.09.1985, Blaðsíða 12

Fjórír ítalir á Grongo frá v.: Ricciero háseti,
1. vélstjórí, skipstjórínn („aðalskipstjórínn
Francisco") og íoftskeytamaðurinn.
bobbinga og ýmislegt fleira viðvíkjandi
vörpum ítölsku togaranna. Varð að bíða
eftir afgreiðslu en um borð kom það og
fylgdi þessu góssi íslenskur maður, sem
þeir nefna Valgarð, og starfaði hann hjá
fyrirtæki því sem skaffaði veiðarfærin, ög
var hann með til Færeyingahafnar. Ér
þangað kom var strax hafist handa við að
breyta vörpum togaranna. Það hafði
nefnilega komið í ljós að ítölsku trollin
voru mjög óhentug en þetta voru geysistór
fótreipistroll eins og þeir voru vanir að
brúka til veiða á grunnu vatni suður í höf-.
um. Voru nú vörpurnar styttar að fyrir-
sögn íslensku fiskiskipstjóranna, þeirra
Gísla Guðmundssonar á Orata og Finn-
boga á Nascello í þá stærð, sem þeir voru
vanir, með 85—105 höfuðlínu, og settir á
þær bobbingar. Á Grongo fannst gamalt
enskt troll sem Arnbjörn Gunnlaugsson
fiskilóðs á þvi skipi taldi nothæft eftir dá-
litla viðgerð þó að það væri stökkt. Voru
nú skipin betur búin til veiðanna og gengu
þær miklu betur úr þessu. Byrjunarörðug-
leikar ítölsku sjómannanna voru líka brátt
úr sögunni. Flestir þeirra voru óvaningar
en samt voru með nokkrir vanir sjómenn
frá San Benedetto del Tronto við Adría-
hafið, fornfrægum fiskibæ. Yfirleitt lærðu
allir fljótt og vel af íslendingunum og fór
hið besta á með þeim þjóðunum tveim við
vinnu á dekki.
En þá er þess að geta að þeir ítölsku
voru mjög illa útbúnir með allan klæðnað
yst sem innst. Aðeins örfáir höfðu sjó-
stakka og enn færri stígvél, þó sumir hefðu
keypt sér í Reykjavík, en flestir voru á
tréklossum með leðurlegghlífum sem þeir
telgdu sér sjálfir og stundum voru þeir
berfættir. Skjólflíkur höföu þeir af mjög
skornum skammti og voru þær allar stag-
bættar. Furðuðu íslendingarnir sig mjög á
því að nokkurri útgerð kæmi til hugar að
senda svo illa búna menn norður í höf.
Gáfu sumir þeim það sem þeir máttu án
vera af notuðum fötum eða seldu þeim ný-
leg plögg, og þar eð þeir ítölsku hirtu vel
um það litla sem þeir höfðu bjargaðist
þetta furðanlega.
Á hverju skipi voru 16 ítalir: 9 hásetar
en hinir voru yfirmenn. Á Grongo var og
loftskeytamaður og fylgdust skipverjar á
því skipi einna best með því sem var að
gerast úti í heimi með aðstoð hans (t.d.
fundi Hitlers og Chamberlains og atburð-
um í Spánarstríðinu). Þá var skipstjórinn
á Grongo einna atkvæðamestur og alltaf
leitað til hans ef eitthvað bar út af. Hann
var málamaður ágætur, talaði t.a.m. ensku
ágætlega, og hinn þægilegasti maður. Arn-
björn fiskilóðs á Grongo var eini íslend-
ingurinn sem var kunnugur á þessum slóð-
um og rataði oft betur á fisk en hinir fiski-
lóðsararnir. Voru skipin ekki alltaf á veið-
um á sömu slóð. Arnbjörn hafði ekki trú á
því að fara norður undir Disko-eyju, en
það gerðu hinir er leið á sumarið.
Entella lá kyrr inni á Færeyingahöfn og
komu togararnir inn að landa í hana. Við-
gerðarverkstæði um borð og birgðir af kol-
um, salti og vistum. Þar var einnig maður
að nafni Merlini og kom hann stundum um
borð í togarana. Hann var kallaður um-
boðsmaður og var líklega hinn eiginlegi
leiðangursstjóri, þó í samráði við skip-
stjórann á Grongo. Var þetta hár og glæsi-
legur maður, verkfræðingur að mennt.
Viðmælendur mínir segja frá því að
margar stórar myndir af Mussolini, u.þ.b.
50x50, hafi verið í íbúðum og stýrishúsum
togaranna; einnig af konunginum, Vittorio
Emanuele III, syni hans Umberto ríkis-
arfa og af reiðurum skipanna. Leiðangur-
inn hafi verið á vegum italska ríkisins og
Mussolini sérlegur verndari hans. Skip-
verjar, a.m.k. margir hásetanna, sýndust
þó fremur lítið hrifnir af leiðtoganum.
Einn þeirra, háseti á Grongo, mikill ær-
ingi, rak stundum út úr sér tunguna fram-
an í skiliríið af „II Duce“ í hásetaklefanum
en passaði sig á því um leið að ekki sæist
til sín úr brúnni. Hét sá Giuseppe, söng-
maður góður og hafði verið á kafbát. Sum-
ir yfirmannanna höfðu verið í Abessiníu-
stríðinu sem foringjar í sjóhernum.
Frá Slano
Dagstund
Hersegowm
eftir
SIGURJÓN GUÐJÓNSSON
Moska, tyrkneskt bænahús
Dalmatíuströnd, dagur að morgni. Veður
eins og bezt verður á kosið, enda miður
júnímánuöur. Til hægri eru fjöllin há,
skógi vaxin til efstu brúna. Til vinstri
yndisblátt Adríahaf slétt og rólegt að
vanda á þessum árstíma. Víðivaxnar
ævintýraeyjar, heil röð, nokkuð frá landi.
— Leiðsögumaðurinn lætur langferðabíl-
inn doka lítið eitt við frekar lítinn bæ, sem
heitir Slanó. Þar hef ég litið einna fjöl-
breyttastan og fegurstan trjágróður. Með-
al sýprusa og olífutrjáa gægist fram
pálmavíðir hér og hvar, enda miðjarðar-
hafsgróður við ströndina.
Vitið þið hvað Slanó þýðir? spyr leið-
sögumaður. Enginn veit svar, íslenzkir
farþegar eru illa að sér í króatísku, sem
ekki er að furða. — Jú, Slanó þýðir salt.
Það þykir okkur skrítið bæjarheiti. „Ég
skal segja ykkur ástæðuna fyrir því:
Tevta Illýríudrottning, fræg söguper-
sóna, sem átti í deilum við Rómverja á
þriðju öld fyrir Krist og laut í lægra haldi
fyrir þeim að lokum, var hér eitt sinn á
ferð, en nokkur byggð hafði þá þegar
myndast á ströndinni. Mikill þorsti ásótti
drottningu. Henni var gefið vatn að
drekka, en af því var töluvert saltbragð.
Hún drakk það samt, en mælti á eftir:
„Þessi staður skal heita Slanó," og nafninu
hefur bærinn haldið síðan."
Tyrkneskust Borga
í JÚGÓSLAVÍU
Að loknum alllöngum akstri eftir
ströndinni er beygt til hægri og inn til
landsins. Takmarkið er Mostar í Bosníu og
Herzogóvínu, sem er eitt af sex sam-
bandsríkjum Júgóslavíu. Mostar er höfuð-
borgin í þeim hluta, sem heyrir Herzegóv-
ínu til, og er nú mikil iðnaðarborg með 130
þúsund íbúum. Herzegóvínufylkið er þekkt
fyrir gróðursæld og eitt fremsta landbún-
aðarhérað allrar Júgóslavíu.
Við ökum eftir löngum, frjósömum dal,
þar sem allt er gróðri vafið og stórfelld
ræktun. Vínyrkja er þar geysimikil og tób-
aksrækt, svo að önnur héruð landsins ná
ekki lengra á því sviði. Dalurinn er breiður
og láglendi miklum mun víðara en í öðrum
héruðum, Bosníu og Herzegóvínu. Eftir