Lesbók Morgunblaðsins - 21.09.1985, Blaðsíða 9

FYRRI HLUTI
Picasso
Spánn
Picasso í eldhúsinu heima hji sér.
ablo Picasso, svo að við nefnum hann bara
einu af þeim átta nöfnum sem hann var
skírður (eitt þessara nafna var „María de
los Remedios“) saknaði alltaf Spánar þótt
hann færi sjálfviljugur í útlegð til Frakk-
lands. Árin í Malaga, Madrid og Katalóníu
mörkuðu stefnu hans á listabrautinni og
knúðu hann til sinnar fyrstu andstöðu við
þjóðfélagið og akademískan hugsunarhátt
kennara sinna. Á Spáni átti Picasso ein-
ungis um tvo óálitlega kosti að velja. Hann
gat gerzt natúralískur málari og orðið
þekktur í heimalandi sínu eða hann gat
slegizt í hóp „arte nouveau“-málaranna í
Barcelona. Það varð úr að hann ákvað að
fara til Parísar og finna sinn eigin tján-
ingarmáta í verkum sem ollu hneykslun og
furðu en njóta nú virðingar og aðdáunar
um heim allan.
Malaga Galisía, Norðrið
OgSuðrið
Pablo Ruiz Picasso fæddist á Plaza de la
Merced í gamla hverfinu í Malagaborg,
ekki langt frá arabísku köstulunum tveim-
ur Alcazaba og Gibralfaro, sem gnæfa yfir
borgina og höfnina og enginn athugull
ferðamaður lætur fram hjá sér fara. í lok
19. aldar höfðu kynslóðir manna reist hús
sfn á klettunum sem skilja Plaza de la
Merced og höfnina að. Þeir notuðu til þess
grjót úr arabísku borgarveggjunum unz
svo var komið að það sem eitt sinn var
fagurlega búið gosbrunnum og görðum var
orðið rústir einar og óhæft til mannabú-
staða nema fyrir sígaunaa.
Margt hefur verið sagt um forfeður Pic-
assos, að þeir væru gyðingar frá Genóva,
arabískir gullsmiðir frá Mallorka eða ítal-
ir, en hvað sem slíkum getgátum líður er
óhætt að fullyrða að forfeður hans í báðar
ættir voru fyrst og fremst Andalúsíubúar.
Juan de León er elzti forfaðirinn sem sög-
eftir ATTOR YAROLA
„Gamali iiskimaðurMalaga 1895. Picasso
er adeins 13 ira þegar hann mílar þessa
mynd.
ur fara af. Hann var aðalsmaður frá Cord-
óba sem barðist gegn Márum í orustunni
um Granada, en ekki sneri hann heim úr
orustunni þeirri.
Föður Picassos, José Ruiz, kölluðu Mal-
agabúar „Englendinginn" bæði vegna út-
lits hans, virðuleika í fasi, fálætis og
kaldhæðni. Hann starfaði sem teiknikenn-
ari og var að auki safnvörður á Malaga-
safninu. Þegar borgarstjórnin í Malaga
ákvað að leggja stöðu safnvarðarins niður
Sjilfsmynd. Barcelona 1896.
Húsin i hæðinni. Horta de San Juan.
neyddist fjölskyldan til að flytjast norður
á bóginn til hafnarborgarinnar La Coruna,
í loftslag sem er alger andstæða hins
milda loftslags við Miðjarðarhafið.
Frá Malaga hafði Picasso með sér í
veganesti minninguna um flögrandi dúf-
urnar á Plaza de la Merced sem hann byrj-
aði að mála strax í skóla. Ekki gleymdi
hann heldur ströndinni sem um aldamótin
bjó yfir ósnortinni fegurð þar sem vínvið-
urinn teygði sig alla leið til hafs og kynja-
plöntur uxu í görðunum, en loftið ómaði og
titraði af kliði gosbrunna og fuglasöng.
Um þessa paradís átti Picasso eftir að tala
af viðkvæmni og tilfinningu þegar hann
var orðinn þess fullviss að hann sæi fæð-
ingarborg sína aldrei framar þrátt fyrir að
hann færi þangað í stuttar ferðir sem
unglingur.
f Galisíu ríkir rakt og þokusamt lofts-
lag, mikið er um skóga og gróðurfar þess
vegna gerólíkt því sem ^erist við hið tær-
bláa haf í Andalúsíu. Arið 1891 innritaði
Don José Picasso í skólann þar sem hann
kenndi teikningu, en drengurinn sýndi
ekki áhuga á neinu námi nema málaralist.
„Dag nokkurn sagði Don José Picasso að
mála dúfu og þegar hann kom heim úr
gönguferð sinni var verkið tilbúið. Voru
fæturnir og allar línur svo eðlilegar að í
hrifningu sinni gaf Don José syninum lita-
spjald sitt, pensla og liti.“ Snilligáfa þessa
tíu ára drengs var komin í ljós.
Árin fjögur í Galisíu voru mikilvæg
fyrir Picasso sem málaði sjávarmyndir án
afláts. Hann málaði fiskibáta, borgar-
fjölskyldur á ströndinni, andlitsmyndir og
landslagið við sjóinn. Hin skyndilega
brottför frá Malaga þýddi líka að nú hafði
fyrsta skrefið verið stigið út úr þröngsýni
dreifbýlisins í átt til alþjóðlegra viðhorfa.
f Galisíu sýndi Picasso að þótt hann væri
aðeins fjórtán ára gat hann stælt klassísk
verk af nákvæmni og hann hafði gaman af
að gera það. Sjálfstraust, þrjózku og hug-
rekki þurfti hann samt að sýna á hverjum
degi unz að því kæmi í Barcelona að hann
sliti síðustu tengsl sín við makráða list
akademíunnar, forskriftarkennslu skól-
anna og natúralismann. Eins og töframað-
Ströndin rið Barcelona. Barcelona 1896.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 21. SEPTEMBER 1985 9