Lesbók Morgunblaðsins - 21.09.1985, Blaðsíða 3

IKMT
BHlHalluiaBEHHHmHS]
Úlgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvsfj.:
Haraldur Sveinsson. Rltstjórar: Matthías Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 10100.
Picasso
Loks er í þessari Lesbók grein eftir Aitor Yarola
um spænska málarann Pablo Picasso — eöa um
upphaf listamannsferils hans.
Papar
Hrafn Jökulsson ritar forvitnilega grein sem nefnist
vangaveltur um veru og vist Papa á íslandi.
Forsíöa
Myndin er úr bók Max Schmid Iceland the exotic
North sem Iceland Review gefur út og er af stuðla-
bergi í Svartafossi við Skaftafell. Max Schmider
víðfrægur fyrir listrænar ljósmyndir. Nokkrar af
myndum hans úr bókinni birtast í opnu Lesbókar nú.
Bólu-HJálmar
Sitt er hvað gæfa og gjörvuleiki nefnist grein eftir
Ingvar Gíslason alþingismann um Bólu-Hjálmar. Hann
fjallar þar á nærfærinn hátt um persónuna Hjálmar
Jónsson og dregur fram ýmsar hliðar á ferli hans.
HJÁLMARJÓNSSON
(Bólu-Hjálmar)
1796—1875
Mynd Þórarins B. Þorlákssonar
afBólu- Hjálmari.
Mannslát
Mínir vinir fara fjöld
feigðin þessa heimtar köld,
ég kem eftir, kannske í kvöld
með klofinn hjálm, og rifinn skjöld,
brynju slitna, sundrað sverð og syndagjöld
ENGA GOÐA
SKÓLA
Ekki er ég sannfróður um gengi
gamla Kvennaskólans á fjöl-
brautinni, en hitt veit ég að
fyrir 10—12 árum var hann
öndvegisskóli, Mjög eftirsóttur
og gat því valið úr nemendum. Slíkum
nemendum (ekki síst stelpum) er gott að
kenna, svo að hann gat líka valið úr kenn-
urum, og það gerði hann enn eftirsóttari,
og svo koll af kolli. Hann var einkaskóli á
ríkisstyrk.
Á þeim árum blossaði einhverju sinni
upp skammdegisrifrildi um það að banna
ætti ríksstyrk til skóla sem ekki væru
jafnt fyrir stráka og stelpur. Hitt væri
„kynferðislegur fasismi" og ég man ekki
hvað og hvað. Þau sjónarmið gekk mér illa
að innstilla mig á, en þó rámar mig í að
hafa verið því fylgjandi að banna Kvenna-
skólann. Bara af því að hann var góður
skóli og valdi úr nemendum. Góðir skólar,
sem velja úr góða nemendur, skilja nefni-
lega eftir lakari nemendur í hinum skólun-
um sem ekki fá að velja úr, gera þá þar
með að lakari skólum sem kennarar vilja
enn síður kenna í, foreldrar enn síður
senda börn sín í; því meira er reynt til að
koma bestu nemendunum í aðra skóla; því
lakari verða lélegu skólarnir, og svo koll af
kolli.
Það er gott og blessað að skólar séu mis-
munandi og hafi visst sjálfstæði til að
prófa ólíkar aðferðir. Látum lika vera að
foreldrar hafi visst frelsi til að velja börn-
um sínum skóla eftir því hvaða aðferðum
þau hafa trú á. Það bætir nefnilega líðan
og árangur nemenda að foreldrarnir hafi
trú á skólanum. En þegar vissir skólar eru
orðnir nógu eftirsóttir til að velja nemend-
ur stranglega úr stórum hópi umsækjenda,
þá eru þeir að verða ekki bara ólíkir skólar
heldur góðir skólar, og þar syrtir í álinn.
Það dugir ekkert að hugga sig við að
enginn viti í rauninni hvað sé góður skóli.
Góður skóli er sá sem hefur góða nemend-
ur og góða kennara. En góðir nemendur og
góðir kennarar eru þeir sem yfirmenn
skóla kjósa helst ef þeir hafa úr nógum að
velja. (Hitt er svo annað mál, að klíku-
skapur, snobb og pot hlýtur alltaf að
blandast eitthvað saman við gæðamatið,
og það gerir hugmyndina um góða skóla
enn óglæsilegri.)
Skóli, sem bara fer nýjar brautir, spillir
ekkert fyrir öðrum skólum. Þvert á móti:
þeir geta lært af honum það sem þeim
sýnist og forðast mistök hans. En góður
skóli spillir fyrir hinum með því að skilja
þeim eftir úrkastið af kennurum og nem-
endum. Við getum ekki haft hlið við hlið
tvöfalt kerfi; skóla með blönduðum nem-
endum og skóla með völdum nemendum.
Því að þegar verulega fer að muna um
skólana sem velja, þá eru nemendur blönd-
uðu skólanna ekki lengur blandaðir, held-
ur valdir af hinum, valdir sem úrkast.
1 þessu viðfangi mætti svo rifja upp eitt
og annað um örvandi áhrif samkeppninn-
ar. En einnig og ekki síður um skekkjandi
áhrif af svokölluðum samkeppnishömlum,
og það eru hömlur sem útiloka alla rétt-
láta samkeppni þegar sumir skólarnir eru
skyldugir til að taka inn nemendur aðal-
lega eftir hverfum, en aðrir eru alls
óbundnir um nemendaval.
Nú er deilt um ríkisskóla og einkaskóla.
Það er dálítið annar handleggur. Ríkið
getur auðvitað líka rekið góða skóia ef það
vill. Það er enginn vandi ef skóli kemst á
annað borð ofurlítið í tísku og getur farið
að velja úr nemendum. Ég er t.d. hræddur
um að Menntaskólinn í Reykjavík sé að
verða ískyggilega góður skóli. Einkaskóli
þarf ekki heldur endilega að verða góður
skóli. Ef hann er t.d. fégírugur og spennir
upp skólagjöldin, þá hafa fáir efni á að
sækja hann og hann fær ekki tækifæri til
að velja mjög stíft úr nemendum.
Lesari minn. Ég veit ekki hvað þér
finnst um einkaskóla sem slíka, og við
skulum líka láta mínar skoðanir á þeim
liggja á milli hluta. En er það ekki sann-
girnismál, hreint og beint í samkeppninn-
ar nafni, að einkaskólum, sem á annað
borð fá kennaralaun greidd af ríkisfé, sé
úthlutað skólaahverfum af hæfilegri
stærð? Ekki til að skylda nenemdur úr
hverfinu til að sækja einkaskólann, því að
auðvitað verður þeim að vera frjálst að
sækja um pláss annars staðar. En að
einkaskólanum beri að veita umsóknum úr
hverfinu forgang og axla þar með sinn
hluta þeirrar óhjákvæmilegu byrðar, að
nemendum er misþægilegt að kenna, en,
eins og þursinn sagði: „einhvers staðar
verða vondir að vera.“
HELGI skCli kjartansson
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 21. SEPTEMBER 1985 3