Lesbók Morgunblaðsins - 09.07.1983, Blaðsíða 13

Andvari 795 frá Kolkuósi, undan Stíganda 625, syni Harðar 591 og út af Létti
frá Kolkuðsi í móðurætt, hreinn Svaöastaðahestur. Sigurbjörg Jóhannesdóttir
situr hestinn.
Glóbiesi 836 frá Kirkjubæ, rauðblesóttur með öll helstu einkenni Kirkjubæj-
arhrossanna: Fríður, reistur og fallegur, alhliða reiðhestur, frjáls í hreyfíngum,
þægilegur en ekki harður vilji, eins og segir í umsögn í ættbók.
Sörli 168 og Blakkur 169 voru
afkomendur Sörla 71 frá Svaða-
stöðum.
Áhrif Goða 401 og albróður
hans, Andvara 442 frá Miðsitju í
Skagafirði, voru talsverð, og
koma afkomendur hestanna enn
við sögu í hrossaræktinni. Meðal
annars tengist þessi grein
Svaðastaðastofnsins Sörla 653
frá Sauðárkróki, en Sveinn Guð-
mundsson á Sauðárkróki átti
Goða 401 um skeið.
Hofsstaða-Blakkur 169 var
enn kynsælli, og nægir eftirfar-
andi upptalning á afkomendum
hans til að sýna hve víða þessi
grein Svaðastaðastofnsins hefur
dreifst: Hólmjárns-Brúnn frá
Hofstöðum, Léttir frá Kolkuósi,
Svaði 352 og Randver 356 frá
Kirkjubæ, Venus 2870 frá
Reykjum, Hrönn 2382 frá Sel-
fossi, Blakkur 302 frá Úlfsstöð-
um, Hrafn 402 frá Miðfossum,
Glaður 404 frá Flatatungu, Létt-
ir 600 frá Vík, Sómi 670 frá
Hofsstöðum. Allt eru þetta
landskunn kynbótahross, og
upptalningin er hvergi nærri
tæmandi.
Kirkjubæjargreinin
í Kirkjubæ á Rangárvöllum
eru ræktuð rauðblesótt hross af
Svaðastaðastofni, og er upp-
hafsmaður ræktunarinnar Egg-
ert Jónsson frá Nautabúi í
Skagafirði. Um upphaf ræktun-
arinnar segir Sigurður Haralds-
son svo i viðtali við Hestinn
okkar, 2. hefti 1970:
— Upphafið má rekja allt
aftur til 1940, er Eggert Jónsson
frá Nautabúi byrjaði að afla
gripa í búið, og var hann fyrst
með hrossin vestur á Reykhól-
um, en formlega er búið stofnað
1944. Hann rekur það svo til
1954, er hann fellur frá og við
tekur Stefán, bróðir hans, þá
kennari á Hvanneyri. Stefán bjó
í Kirkjubæ til dauðadags 1965
og síðan rekur fjölskylda hans
búið í tvö ár, en þá fluttist ég
hingað. Aðdragandi að því, að ég
fluttist hingað, var sá, að Pálmi
Jónsson, bróðir þeirra Eggerts
og Stefáns, kom að máli við mig
á fjórðungsmóti vestur í Borg-
arfirði og sagði mér, að ekki
lægi annað fyrir en leysa búið
upp og selja gripina. Spurði
hann mig, hvort ég gæti ekki
hugsað mér að taka að mér búið.
Ég þekkti Stefán mjög vel, því
að við vorum skólabræður á
Hólum. í verklega náminu vorið
1938 voru skóiapiltar látnir
tveir saman hafa einn hest til
þjálfunar. Við Stefán höfðum
sama hestinn. Stefán var eldri
en ég og hafði betri tök á foian-
um, og égfann, að hann batnaði
í hvert sinn, sem Stefán kom á
bak honum. Frá þeim tíma var
ég sannfærður um, að Stefán
var í eðli sínu glöggur á hesta og
mikill reiðmaður. — Éggatlitlu
svarað Pálma og mig skorti flest
til að taka þetta verkefni að
mér. Ég velti þó málinu fyrir
mér. Pálmi hringir svo til mín
um áramótin 1966 og 1967 og
segir mér, að nú verði ég að
svara strax. Það varð til þess, að
ég hófst handa og keypti svo bú-
ið um vorið í félagi við Guð-
mund Guðmundsson á Sauðár-
króki, sem af fórnfýsi gerðist
meðeigandi minn og einnig af
áhuga fyrir málefninu. Það sem
mestu réði þó um það, að ég
hafði kjark til að ráðast í þetta
var mikill stuðningur Einars
Sæmundsen ásamt öðrum í
stjórn L.H. og einnig mætti ég
velvilja hjá Sveinbirni Dag-
fínnssyni, sem umsjón hafði
með jarðeignum ríkisins.
Hestarnir, sem einkum hafa
mótað Kirkjubæjarhrossin eru
Randver 358 frá Kirkjubæ, og
svo aftur Húnvetningurinn
Ljúfur 353 frá Blönduósi. Til-
raunir hafa verið gerðar með
hross úr öðrum ættstofnum, svo
sem er Glóblesi 700 frá Hindis-
vík var í Kirkjubæ, en þessar
tilraunir hafa ekki gefist vel og
hefur Sigurður Haraldsson
hreinsað áhrif þeirra út jafn-
harðan. Síðustu ár hefur hann
svo leitað norður í Svaðastaða-
hrossin á ný, eins og með notkun
sona Rauðs 618, og virðist sú
blanda ætla að gefast vel.
Kirkjubæjarhrossin eru lands-
kunn fyrir fegurð og hæfileika;
þau eru í fararbroddi hvar sem
þau sjást á sýningum. Til þess
var tekið á fjórðungsmóti á
Hellu 1981 hve falleg kynbóta-
hross Sigurðar voru, og stóð-
hesturinn Þáttur 722 frá
Kirkjubæ fékk heiðursverðlaun
á landsmótinu 1982 fyrir af-
kvæmi.
Eru stofnarnir
mismunandi?
íslenski hesturinn er sem fyrr
segir allur af einu og sama kyni,
og ekki er óumdeilt, hvort nokk-
ur munur sé á hinum einstöku
„stofnum" hér á landi. Sumir
telja, að engu máli skipti, hvort
hesturinn sé Hornfirðingur eða
Skagfirðingur, í þeim búi sömu
eðlisþættir, eðlisþættir íslenska
hestsins. Svo mikið er þó víst, að
ekki þýðir að bera slíka speki á
borð fyrir eindregnustu að-
dáendur Svaðastaðahrossanna
eða Hornafjarðarhrossanna, og
vafalaust er, að spennan milli
þessara stofna hefur gefið
hrossaræktinni hér á landi tölu-
vert gildi, þó þar hafi stundum
verið skammt í öfgar eins og oft
vill verða.
Þorkell Bjarnason núverandi
hrossaræktarráðunautur, er
einn þeirra, sem leggst gegn
ræktun hrossa af ákveðnum
stofnum. Telur hann að einungis
eigi að velja saman góða ein-
staklinga, án tillits til þess
hvaðan þeir eru upprunnir. —
Jón Pálsson dýralæknir segir á
hinn bóginn, að Svaðastaða-
hrossin og Hornafjarðarhrossin
séu afar ólík, og þeim eigi ekki
að blanda saman. í grein í Hest-
inum okkar, 2. hefti 1980 segir
Jón: „Báðir þessir stofnar hafa
sína kosti, en eru mjög ólíkir.
Því tel ég að alls ekki eigi að
blanda þeim saman til fram-
haldsræktunar, slík blöndun
gefur oftast slæma útkomu.
Úlfsstaða-Blakkur, Skuggi,
Hörður, Nökkvi. — Séu þessir
hestar bornir saman er það eins
og svart og hvítt, en hvort betra
er svart eða hvítt geta menn
deilt um óendanlega, án þess að
komast að nokkurri niðurstöðu."
Brynhildur H. Jóhannsdóttir
Hjörtur
Kristmundsson
Falla blóm er frostið
Að foldu vanga snýr
Eins og Urðardóminn
Enginn maður flýr
Æskutrúin ennþá
Mín æviperla dýr
Eftir dauðans dimmu vöku
Dagur fæðist nýr
Röðull sveipast sorta
Sorg að dyrum ber
Það bjó í barmi þínum
Brot af sjálfri mér
Leitað ljóðafanga
Með lófa í hendi þér
Þú áttir sterka gígjugripið
Sú gígja þögnuð er
Þíður morgunþeyrinn
Þerrar tár af kinn
Ég veit að vorið kemur
Og værð ég aftur finn
Heyri á hljóðum kvöldum
Hörpusláttinn þinn
Þar sem aldrei blómin blikna
Býrð þú, vinur minn
Sverrir Stormsker
I geði mínu
ígeði mínu flögra hvítir hrafnar.
í hjartagarði liggja vonir grafnar.
Hvort fær nokkur vakið þær frá dauðum ?
Á leiði þeirra dökka blómið dafnar
og drekkur í sig blóð úr sverði rauðum.
Ég sáði
Ég sáði fræjum
í sálu þína,
en uppskar aðeins
einveru mína.
Drifkraftur
Óljós draumur djúpt í hvers manns geði
drífur áfram lífið fært í hlekki.
Vonin eftir varanlegri gleði
er varanleg en það er gleðin ekki.