Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1981, Blaðsíða 9

sem kæmi þeim að haldi, að minnsta
[kosti í bráö:
að flytja hingað rekkjuvoðir, svæfil
[og sæng,
og sofa í algleymi hvort und annars
[væng,
uns flóöum og frostbyljum linnir.
Næsta sunnudag á eftir var komiö
gott veöur, árnar færar, og var þá lýst
meö Jóni og Ingibjörgu.
Stúlka aö noröan sagði mér, aö séra
Jakob muni snemma hafa byrjað á því
aö kasta fram stökum. Ekki kunni hún
samt neitt eftir hann. Á skólaárum sínum
var hann kaupamaður í Steinnesi hjá
Jóni prófasti og frú Elínu, og kann ég
nokkrar vísur eftir hann frá þeim tíma.
Frú Elín kenndi þær Herdísi tengdadótt-
ur sinni, frændkonu minni. Eru þær flest-
ar kveðnar viö Elísabetu, dóttur hjón-
anna, sem þá var barn að aldri og mjög
hænd aö séra Jakobi. Einu sinni, er illa
lá á Elísabetu litlu, hljóp hún upp í fang
hans. Þá kvaö hann:
Oft fær setið mædd hjá mér
móins fleta hæöin.
Lítið get ég launað þér,
litla Beta, gæðin.
Ööru sinni grét Elísabet litla, af því aö
faöir hennar fór aö heiman. Þá kvaö séra
Jakob:
Vertu kát og gráti gleym
grundin fögur tvinna,
bráðum kemur pabbi heim
Betu sína aö finna.
i Steinnesi var bolakálfur rauðbrúnn á
lit, og kölluðu börnin hann Halakola. Dag
einn um sumarið villtist hann heim aö
bæjardyrum, þar sem börnin voru aö
leika sér. Kom þá hljóö úr horni. Einkum
varö Elísabet litla mjög hrædd. Þá kvaö
séra Jakob:
Einu sinni boli í bæ
brölti inn, og krakka æ
sögðu, — en piltar hæ, hæ, hæ,
horfiö þið á hann bola.
Litla Beta af hræðslu hrein,
heyrði Ella þetta vein,
grípur hrífu gullhlaösrein
og glettist við hann bola.
Ofan hleypur hann í dý
hratt, og lendir pytti /',
enginn gáir ögn að því,
af honum leirinn skola,
hann má háðung þola,
hátt og lengi vola.
Upp úr draga drengir hann
dauða nær til kafnaðan,
aka heim meö ataðan
alinn Halakola.
Um haustiö þegar séra Jakob fór frá
Steinnesi, mælti hann fram þessa vísu:
Vel sé þeim sem voru mér
til vina og gleði,
hvaö sem líóur hinna ráöi
hugraun af sem marga þáði.
Stúlka sem var á heimilinu mun hafa
skapraunað honum um sumariö.
— O —
Ég gat þess, aö séra Jakob heföi
stundum skrifað „pistla" til vina og
kunningja. Ekki hef ég getað náö í neinn
þeirra, kann aöeins smákafla úr einum,
sem séra Jakob fór eitt sinn meö fyrir
okkur á Breiðabólstað. Pistillinn var til
Lárusar Blöndals sýslumanns, sem var
þá fluttur norður, úr Dalasýslu. Mun séra
Jakob sem aðrir sýslubúar hafa saknaö
hans, því aö Lárus Blöndal var vinsæll
maöur. Þaö sem ég kann, er svona:
Ertu, vinur, önnum kæfður,
ertu galdraþorni svæföur?
Ertu reyröur ól viö staura,
ertu lagstur djúpt á maura?
Maurar þér ei mega halda,
mín því kvæðin skulu valda,
ég kveð þig upp, en ekki niður,
er það góðra klerka siður.
Fátt ég þér í fréttum skrifa,
flestir hér í Dölum lifa,
þó að einn og einn á stangli
upp til himna héðan rangli
(Hér vantar inn í)
sex sér falda festa bríkur,
flestar munu þær vera píkur,
utan þetta ein eða svona
ógift, reynd sem fertug kona.
Um meydóm þeirra ég má ei
[spjalla,
mér stendur á sama að kalla.
Bara ég fái bjór í kollinn
og blóðrautt gull í vígslu-
[tollinn.
(í lok erindisins baö Ásthildur þá sem
á mál hennar hlýddu og kynnu eöa ættu
skrifaöar vísur eða kvæöi eftir séra Jak-
ob, aö skrifa sér.)
— O —
Drög að framhaldserindi
Ásthildar um séra Jakob
Guðmundsson á Sauöafelli
(Aldrei flutt)
— O —
í fyrravor las ég hér upp nokkur kvæöi
og vísur eftir séra Jakob, síöast prest aö
Sauöafelli í Miðdölum. Ég mæltist þá til,
aö hlustendur vildu gjöra mér þann
greiða aö senda mér, ef þeir ættu eitt-
hvaö af líku tagi eftir séra Jakob heitinn.
Þaö eru eigi allfáir sem hafa orðiö viö
þessari bón minni, og þakka ég þeim
innilega alla velvild og fyrirhöfn.
Þaö eru aðallega tveir pistlar, sem ég
les upp í þetta sinn. Annar er til séra
Þorvaldar heitins Stefánssonar, prests
aö Hvammi í Noröurárdal. Hann var mik-
ill vinur séra Jakobs, og heimsóttu þeir
hvor annan, þegar tækifæri gafst.
Haustiö 1877 reið séra Jakob suður aö
Hvammi. Hann hafði sem fylgdarmann
Jón nokkurn Skeggjason frá Erpsstöð-
um, sem er næsti bær viö Sauöafell.
Lentu þeir í vondu veöri á Bröttubrekku
og komu að Hvammi um kvöldið, votir
inn aö skinni. Daginn eftir átti séra Þor-
valdur að gifta hjón á Hraunsnefi í Norö-
urárdal og sitja þar brúökaupsveislu.
Tók hann séra Jakob meö sér þangaö
ásamt fylgdarmanni hans. Aö skilnaöi
mæltist séra Þorvaldur til, að hann léti
sig vita, hvernig heimferöin heföi gengið,
helst meö nokkrum vísum. Pistillinn sem
séra Jakob sendi, er á þessa leiö:
Sæll vertu góöi séra minn,
sest ég nú upp á skjáinn þinn.
Fyrir síðast ég þakka þér,
þú tókst svo ofur vel viö mér
seinast þegar ég kom að Hvammi
í hvamminum þarna í dalnum frammi
hundvotur eftir hregg og slúð,
háttsemi þín var viö mig prúö.
Litlu get ég það launað þér,
en lítið engu þó betra er.
Ég er svo sára sálarlaus,
sárkaldir fætur, dofinn haus,
aö mér er ei hægt að yrkja óð,
í æðunum nærri er storknaö blóö,
því nú er mér gengin æsku-öld,
ævinnar komiö napurt kvöld;
hrímkaldur bæði og hélugrár
hrökklast ég nú með grettar brár;
ungur ég forðum þótti þó
þrekinn og fær í margan sjó;
hagoröur oft ég kvæði kvað,
svo kvensunum þótti gaman að.
En nú er ég orðinn ósköp hás
allt eins og gamall þjór á bás,
svo stúlkurnar ungu stuggar við,
stef þegar nöldrar karltetrið;
allt þetta gerir ellin að,
ekki er til neins að kvarta um það,
hún loksins öllum kemur á kné,
karltetrið Þór fyrir henni hné.
En hvaö á nú þetta karlaraup,
sem körlum er tamt þá fá þeir staup,
þú aftur ei lifir æskuvor
acti temporis laudator.
Þá er að minnast annað á,
er átum við saman Nefi' hjá
þarna úti’undir llla hrauni;
Árna * * mínum það drottinn launi;
þar hámaöi ég í mig heitan graut,
hangikjöt bæöi og steik sem flaut
í sínu bráðnu eigin floti,
allt var ríflegt á þessu koti,
mjölvindlar, eins og manstu, vóru
mönnum bornir á fati stóru,
vínið í skálum, kaffiö i kollum
og kliftækir sykurhlunkar i bollum,
svo maginn í mér varö meir en hlessa,
hann man alltaf síðan veislu þessa
og hefur ei síðan borið sitt barr,
því bumbult honum aö lokum var;
en þó aö sá kostur þætti góður,
þar var allt minna um sálarfóður;
þeir skröfuðu ei nema um skyr oa
[graut,
skeifbera, hrúta, kýr og naut.
Mér fóru þær ræður loks að leiðast
og lausnar gjöröi þaðan beiðast;
ég var lika svo heljar hás,
að hugsun min öll varð undir lás,
því ég var lasinn, þótti mér svalt,
þar var líka svo fjandans kalt;
af Bakkus ég ekki þorði aö þefa,
þar um var ég í stórum efa,
þegar ég skalf sem kari kálfur,
hvort aö ég væri þetta sjálfur;
ég skreiddist þó inn og upp á pall
og yfirgaf þennan grindahjall.
Ég þegar slapp úr þrautum þeim,
þá við mér tók með höndum tveim
holdmjúk, siðlát og hýrleit kona,
huggun volaðra Adams sona;
hún vaföi mig inn í voö margfalda
og vermdi mína limu kalda,
rétt eins og þegar ástrik móðir
aumstöddu sínu hjúkrar jóði,
hún fór um mig allan heitri hendi
og hitaði dátt, en samt ei brenndi,
rafmagn ástar úr henni flaug
og mína spennti hverja taug
eins og hljómfagra fiðlustrengi
frækinn söngmaður spennir lengi
alhvelfdum söngva inni í sal
altissimo þá syngja skal,
og ef ég á þér satt að segja,
svei mér ef ég vildi deyja,
þvi uþpyngt mér svall í æðum blóð
eins og ég fyrst þá kyssti fljóð.
En allar skemmtanir eiga kvöld,
eru það gömul syndagjöld,
um morguninn fór ég kátur á kreik
og komst upp á hann gamla Bleik.
Hann Erpstaða Skeggi * * * eins og ég
ýta vildi þá heim á veg,
beina leið inn i Bjarnadal
brölta létum við jóaval;
en heljar brekkan há og brött
hún var ei geng nema fyrir kött,
svo brjóstveikan mátti bera mig
Frh. á bls. 21
9