Lesbók Morgunblaðsins - 23.02.1980, Blaðsíða 12

Þegar við ökum um hinar dimmu og
nær auðu götur höfuðborgar Saudi-
Arabíu, Riyadh, er maðurinn í sætinu
við hliöina á bílstjóranum í hvíta kádilj-
áknum að tala í bílasímann við konu
sína til að segja, að hann komi meö
viðbótar gest til kvöldverðar.
Að baki hans situr reisulegur og
athugull maður, lífverðir hans og að-
stoðarmaður sem allt í öllu, Patrick
Beresford, lávarður. Hann er gamall
Etonmaður, fyrrum liösforingi í Kon-
unglega riddaraliöinu, vinur Filippusar
prins og leikbróður í póló og hefði
kannski sómt sér betur í skrifstofu í
City en sem lífvörður eins helzta
hugsanlega fórnarlambs morðingja og
mannræningja í heimi hér. Reyndar var
ráðning hans upphaf þess, að Arabar
námumálaráöherra Saudi-Arabíu — og
sérstaklega eftir verðhækkun olfunnar
1973 — veriö ein af helztu stjörnunum í
heimi stjórnmálanna og hefur flogiö landa
á milli til að vara viö, kenna mönnum eöa
semja. Hann hefur veriö í miödepli í einu
mesta þjóöfélagslega og efnahagslegu
umróti aldarinnar. Þegar hann kom til
Evrópu í desember 1973 til aö útskýra
ástæöur lands síns til aö fjórfalda verö á
olíu, var hann kallaöur „skelfilegasti
sendiboöi frá Austurlöndum, sem komiö
heföi til Evrópu, frá því er Tatarar flæddu
inn í Rússland og Múhameöstrúarmenn
náöu til múra Vínarborgar á miööldum”.
Auknefni hans gefur einnig til kynna
óvenjulegt vald: Yamani-eöa-lífiö. En sem
opinber embættismaöur, sem ekki þarf
að bera ábyrgð gagnvart kjósendum, í
„Ég er aðeins
óbreyttur bed
tóku að sækjast eftir að ráöa til sín
afsprengi brezkra aðalsætta.
Bíllin beygöi inn á almennt bílastæöi
við hótel, þar sem nokkrir dauflegir gestir
stóöu fyrir utan og horföu vonleysislega á
komumenn. Þaö voru kaupsýslumenn frá
Japan, Þýskalandi, Ameríku eöa Frakk-
landi, sem höföu veika von um einhverja
afþreyingu í hinni dauflegu borg, þar sem
nær ekkert líf er á kvöldin. Allt í einu tóku
þeir aö tala af ákafa og gengu í áttina aö
bílnum til aö sjá betur manninn í
framsætinu. „Er þaö ekki hann?" spurðu
þeir.
Býr í hótelálmu
Maðurinn virtist verða áhyggjufullur á
svipinn, og á nokkrum sekúntum var búiö
að fylgja honum hratt inn um hliöardyr á
hótelinu og inn í heimili hans, svo
undarlega sem þaö hljómar. Þetta er lítil
hótelálma meö sérinngangi. Hún er
hóflega búin húsgögnum og þægileg,
þótt hún sé ekki stór. Hann á einnig
glæsilegt hús í Taif, fjallábæ nálægt
Mekka, þar sem ráðamenn Saudi-Arabíu
dveljast á sumrin. En oftast er hann í
Riyadh, þar sem hann vinnur a.m.k. 12
tíma á sólarhring, en þaö gefur honum
lítinn tíma aflögu til samkvæmislífs eöa
meiri háttar skemmtana. En þó er
ómögulegt að fallast á þaö sjálfsmat, sem
hann lýsti svo fyrir nokkru. — Ég er
aöeins óbreyttur Bedúíni. En svo mælti
sjeik Ahmed Zaki al—Yamani.
í 17 ár hefur Yamani sem olíu- og
segir
Ahmed
Zaki
Yamani
olfumála-
ráðherra
í Saudi
Arabíu
Yamani klæddur ad hætti heimamanna. Hann býr í hótelálmu í
Rhyad, en á auk þess hús í Taif, nálægt Mecca, þar sem
ríkisstjórnin situr ad sumarlagi.

■’ "Ifi {ýj IgK;

Sfl 11M KLgj
landi, og rekið er sem fjölskyldubúgarður
á lénstímunum (jafnvel manhtaliö er
ríkisleyndarmál og ritskoöun er alger) er
hann lítt þekktur meöal þeirra, sem
gjöröir hans hafa mest áhrif á. Þaö má til
sanns vegar færa, aö hann hafi haft meiri
áhrif á líf Vesturlandabúa en nokkur
stjórnmálamaöur, sem veröur aö horfast
í augu viö óvissu kosninga, þó aö þeir séu
til, sem halda því fram, aö hann sé lítiö
annaö en milligöngumaöur, þægileg
málpípa, sem falli betur aö smekk
Vesturlanda heldur en þeir meölimir
konungsfjölskyldunnar í Saudi-Arabíu,
sem fari raunverulega meö völdin.
Ekki fullkomlega í
náðinni hjá yfirstéttinni
Meðal þeirra, sem teljast til heföar-
fólksins í Riyadh, er hann yfirleitt ekki
vinsæll. „Hver heldur hann, aö hann sé?“
sagöi ensk eiginkona kaupsýslumanns í
Saudi-Arabíu viö mig eitt sinn. „Hann
neitaöi að koma í samkvæmi hérna,
nema hann mætti koma meö lífvörö meö
sér — hræöilegan íra, sem stóö úti í horni
allan tímann.“ Stööugur orörómur er
einnig á kreiki um þaö, aö Fahd,
krónprins, hinum raunverulega ráöa-
manni í Saudi-Arabíu, líki ekki viö hann,
og annar muni taka viö af honum innan
tíöar.
Hinn „óbreytti Bedúíni" fæddist fyrir 49
árum í Mekka, og hann er sonur háttsetts
dómara. Þar sem lög og trúarbrögö eru
svo órjúfanlega samtvinnuö í Saudi-
Arabíu, var Yamani alinn upp í strangri
Múhameðstrú. Hann læröi Kóraninn mjög
nákvæmlega, en ólíkt löndum sínum
flestum las hann „óhemjumikiö” um
umheiminn, aö því er hann segir.
Aö lokinni skólagöngu í Mekka hélt
hann 19 ára gamall til háskólanáms í
Kairó til aö nema lög og múhameðsk
fræði. Þá voru óróatímar undir niöri í
Egyptalandi, og hið spillta konungsdæmi
Farúks riöaöi til falls. „Ég umgekkst
kommúnista og las Karl Marx,“ sagöi
Yamani eitt sinn, „en ég komst aö raun
um þaö, aö lygin væri eftirlætisvopn
þeirra. Þeir sögöust trúa á frelsi, en
kröföust blindrar hlýöni gagnvart leiötog-
unum, hvaö svo sem þeir ákváöu."
Fráhvarf hans frá kommúnisma leiddi
hann til annarra öfga, og um tíma
hallaöist hann aö Bræöralagi Múham-
eöstrúarmanna, áöur hann síðan tileink-
aði sér þá heimspeki, sem einkennir
flestar hans gjöröir og hefur nær gert út
af viö margan fulltrúa olíufélaganna: hann
telur, aö bezta leiðin til þjóöfélagslegra