Lesbók Morgunblaðsins - 30.06.1979, Blaðsíða 3

Spurning Lesbökar:
Finnstþérnemendur
viö Hdskölann
lakar undirbunir
núenaöur?
örugga vitneskju, er óhætt að slá því
föstu, að stúdentar séu ekki sem
skyldi búnir undir háskólanám og
hafi hrakað undangengin ár.
2. Hér er lagt til grundvallar, að
Háskólinn eigi að vera vísindaleg
rannsóknastofnun og vísindaleg
fræðslustofnun, er veiti nemendum
sínum menntun til þess að gegna
ýmsum embættum og störfum í
þjóöfélaginu og til þess að sinna
sjálfstætt vísindalegum verkefnum,
svo sem segir í 1. gr. háskólalaga.
Hér er einnig miðað við, að markmið
menntaskóla skuli vera að búa
nemendur undir „háskólanám og
þátttöku í lífi og starfi þjóðfélagsins,"
eins og segir í 1. gr. laga um
Sigurður
Líndal
pröfessor
Að tryggja sér
þœgilegt Iff
ö kostnað
skattgreiðenda
„Þriðja ástæðan og Þó líklega ekki sú veigaminnstar, er
áhrif Þeirrar verkalýðshreyfingar, sem virðist ekki hafa
annað til mála að leggja en gera kröfur á hendur öðrum.
Við Þetta hefur námsfólkið búið frá blautu barnsbeini og
gerir nú sjálft slíkt hið sama: krefst léttara náms,
auðveldari prófa, minni vinnu, lengra orlofs, hærri
fjárframlaga, hærri einkunna (eöa helzt engra) og ódýrari
lærdómsgráöa.“
Siguröur Lindal
1. Svar mitt miðast viö síðasta
aldarfjóröung, en til þess tímabils ná
kynni mín af Háskólanum — fyrst
sem nemanda, en síöar kennara. Hitt
veröur ekki jafnglöggt afmarkaö,
hvað telja beri góðan undirbúning og
hvað lélegan, enda háð mati. Eðlileg-
ast væri til viðmiðunar, hversu
stúdentum hefur vegnaö í háskóla-
námi, en um það eru ekki til neinar
aðgengilegar skýrslur. Einkunnir á
stúdentsprófi eru einu talnagögnin,
sem stuözt verður viö, en þær hafa
aö meðaltali mjög farið lækkandi á
þessu tímabili. Sú staðreynd veitir
nokkra vísbendingu um, hvert stefnir
um undirbúning stúdenta, þótt víðs
fari fjarri, að þær flytji endanlegan
eða algildan dóm um þaö, hvað í
fólki kunni aö búa. Ennfremur má
skírskota til nokkuö einróma álits
háskólakennara um að undirbúningi
stúdenta hafi hrakað.
En hefur háskólanám ef til vill
þyngzt? Vafalaust má benda á dæmi
þess, en algild regla er það ekki,
nema síður sé. Annars er öröugt að
slá neinu föstu um þetta, því að
háskólanám hefur að ýmsu leyti
gerbreytzt. Áður réð stúdent því að
mestu hvernig hann hagaði námi
sínu — það var aðallega sjálfsnám.
Nú hefur Háskólinn miklu meiri
afskipti af stúdentum, kennsla er öll
virkari, áfangar styttri, próf tíðari og
sjálfræði stúdenta allt minna. Þetta
krefst reglulegri ástundunar en áður
og ætti að stuðla að því, að færri yrði
fótaskortur. Auk þess má benda á,
að fjárstuðningur við stúdenta er nú
miklu meiri en áður, þótt þeim þyki
aldrei nóg gert.
Þrátt fyrir það, að nokkuö skorti á
menntaskóla. í þessum ákvæðum
liggur megináherslan á því að þjálfa
menn til iðkunar vísinda og í því felst
sérstaða háskóla- og menntaskóla-
náms. Þetta er þaö minnsta kosti
eina markmiðið, sem hendur verða
festar á; aðrar markmiðslýsingar eru
svo almennt orðaðar, að þær veita
enga leiðsögn um, hver stefnan sé.
Þótt vísindin séu þannig höfð að
stefnumarki, er ekki þar með sagt,
að þeir, sem starfa innan Háskólans,
hvort heldur eru kennarar eða nem-
endur, séu vísindamenn. Þeir eru
það reyndar fæstir, enda margir til
þess hlutverks kallaðir en fáir útvald-
ir. Það er hins vegar hverjum manni
vænlegt til þroska að reyna að
tileinka sér vísindin og hafa þau að
leiðarljósi, hver svo sem árangur
verður.
Þetta markmið hefur nú hin síð-
ustu ár ekki átt upp á pallborðið hjá
þeim, sem ráðiö hafa stefnunni í
menntamálum. Stefnuleysiö hefur
verið þeim skapfelldara og nám í
menntaskólum hefur því æ meira
hvarflað frá því að vera undir-
búningur aö vísindalegu háskóla-
námi, án þess þó að önnur stefna
hafi verið mótuð. Til marks um þetta
er meðal annars stefnulaust valfrelsi
á námsgreinum og síminnkandi kröf-
ur til námsafkasta og námsárangurs.
Þessu hefur svo fylgt ör fjölgun
stúdenta, sem síðasta áratug hefur
orðið sem hér segir: Árið 1966/7
11.5% af 19 ára árgangi, en 1976/7
24.6% af sama aldursárgangi. Stað-
reynd er, að fjölgunin verður einkan-
lega meðal þeirra, sem sízt eru til
náms fallnir.
Að óreyndu hefði mátt ætla, að
aukið valfrelsi og meiri sveigjanleiki í
námi hefði þætt námsárangur, enda
fengi nú hver námsefni betur við sitt
hæfi en áður og gæti hagaö námi
eftir upplagi sínu. En fjarri fer að svo
hafi orðiö. Er nauðsynlegt að leita
einhverra skýringa á því.
3. Fyrsta og augljósasta ástæðan
fyrir lélegum stúdentum er vafalítið
sú vöntun á skýru markmiði meö
menntaskólanámi og öðru undir-
búningsnámi fyrir háskólann. Ein
undirrót þess er án efa, að sjálfur
hefur Háskólinn ekki markað neina
ákveðna stefnu í þessu. Stefnuleysi
skilar engum árangri.
Önnur sennileg ástæöa er vaxandi
áhrif skemmtanaiönaðarins, með því
harki, háreysti og múgsefjun, sem
honum fylgir. Vöntun á næði er
sennilega einn mesti vandi þeirra,
sem við nám eru.
Þriöja ástæðan, og þó líklega ekki
sú veigaminnsta, er áhrif þeirrar
verkalýðshreyfingar, sem virðist ekki
hafa annaö til mála að leggja en gera
kröfur á hendur öörum. Við þetta
hefur námsfólkið búið frá blautu
barnsbeini og gerir nú sjálft slíkt hiö
sama: krefst léttara náms, auðveld-
ari prófa, minni vinnu, lengra orlofs,
hærri fjárframiaga, hærri einkunna
(eða helzt engra) og ódýrari lær-
dómsgráöa. Þaö gerir ekki kröfur til
sjálfs sín fremur en fólkið, sem talar í
nafni verkalýðshreyfingarinnar,
heldur á hendur öðrum. Því er
sennilega jafóljóst og málpípum
verkalýðshreyfingarinnar, hver
gagnaðilinn er. — Og þessi afstaöa
skólafólksins nýtur ailnokkurs
stuðnings kjarakröfumanna í hópi
kennara, sem eru ekkert andvígir því
að létta sér lífið fremur en nem-
endurnir.
Verður ekki betur séð en myndazt
hafi samstaða áhrifamikils hóps
kennara og nemenda um aö tryggja
sér þægilegt líf á kostnað skattgreiö-
enda þessa lands. Skiptir þá litlu
þótt fórnað sé öllu, sem heitiö geti
framfarir í vísindum og fræöum. Og
þessa þaulhugsuöu svikamyllu er
síðan reynt að fela með þokukennd-
um hugmyndum um jöfnuö og rétt-
læti, m.a. undir hjúpi merkingar-
lausra orða eins og alþýöuskóli.
Réttlætis skulu allir njóta nema þeir,
sem eitthvað geta — þeir eru nánast
óalandi, óferjandi og óráöandi öllum
bjargráðum.
Sjðennfremurðbls4