Lesbók Morgunblaðsins - 05.05.1979, Blaðsíða 14

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Halldór Laxness, mormónarnir oq fyrirheitna landiö
* l iimhald af bls. •>.
verið rekinn með sparki í sitjandann
burt úr fögrum kastala vegna ástar á
úngfrú Kúnígúnd; hefðuð þér ekki
verið leiddur fyrir Rannsóknarréttinn;
hefðuð þér ekki farið fótgángandi yfir
Ameríku [eins og mormónsku land-
nemarnir]; hefðuö þér ekki rekið
greifann svo myndarlega í gegn; hefð-
uð þér ekki týnt öllum rollunum sem
þér eignuðust í gæðalandinu Eldóradó
[er þetta skylt þjóðsögunni um Hans
klaufa?], munduö þér ekki vera hér að
borða sykrað súkkat og hnetur.
Þetta er vel mælt, svaraði Birtíngur,
en maður verður að rækta garðinn
sinn.46
Þegar Steinar er kominn aftur til
íslands, þar sem trúboði hans er ekki
tekiö með ofsóknum heldur „blíðlegu
tómlæti", rambar hann heim á gamla
bæjarstæðið sitt og sér að hrun úr fjallinu
hefir fellt hlaðinn vallargaröinn;
Hann lagði af sér pokann sinn...,
smeygði sér úr treyunni og tók ofan
hattinn; og fór að tína saman grjót og
bera sig aö gelda ögn uppí veggina.
Hér átti einn maður mikiö verk fyrir
höndum: slíkir garðar taka í rauninni
manninn með sér ef þeir eiga að
standa.
Vegfarandi nokkur sér að ókunnur
maður er tekinn til að laspra viö
garðana í þessu eyöikoti.
Hver ert þú, spyr þessi ferðamaður.
Hinn svarar: Ég er sá maður sem
heimti aftur Paradís eftir að hún hafði
leingi verið týnd, og gaf hana börnum
sínum.
Hvað er slíkur maður að vilja hér,
spuröi vegfarandinn.

í þessu virðulega keri, sem líkist þvottabala, eru mormónar skírðir.
Ég hef fundiö sannleikann og það
land þar sem hann býr, áréttaði
vegghleðslumaðurinn. Þaö er að vísu
allmikils vert. En nú skiftir mestu máli
að reisa viö aftur þennan vallargarö.
Síöan heldur Steinar bóndi áfram
eins og ekkert hefði í skorist að leggja
stein við stein í hina fornu veggi uns
sólsett var í Hlíðum undir Hlíðunum.47
Eftir langar og strangar feröir um ríki
veraldar, yfir höf og eyðimerkur, og eftir
dvöl í „fyrirheitna landinu" — hvort heldur
Eldóradó eða Síon — koma báðir þessir
bjartsýnismenn aö garði.
í Paradísarheimt kveöur þó viö annan
tón en í Birtíngi. Sagan er þrungin sárum
harmi yfir glötuöu sakleysi og rás tímans
— og þó torráðin kímnin sem leikur um
bókina lini þann harm, eykur hún jafn-
framt á hann, þótt undarlegt kunni að
virðast. Þó Laxness sé ekki rómantískt
skáld, virðist hann hugsa sér nálægð
paradísar eins og sýn sem ber fyrir í
bernsku; eins og Steinar segir: „Það er nú
svona, blessaður, að þegar heimurinn er
hættur aö vera dásemdafullur í augum
barnanna okkar þá er nú lítið orðið eft-
ir.4B Af sögunni má ráða að paradísar-
leit mannsins — svo fánýt, að því er
virðist — sé ekki, eins og honum er gjarnt
að halda, framsókn til fyrirheitins lífs-
gæðalands, þar sem vígð eru saman
„draumur og landafræði, sannleiki
draumsins og staðreyndir,"49 heldur óvit-
andi tilraun hans til að rekja spor sín aftur
til upprunans. Mildin og hóglætið í
frásögninni ganga lesandanum æ nær
hjarta eftir því sem tíminn líður í skáld-
heimi höfundar og Steinar finnur betur að
hann hefir fariö að heiman til aö leita þess
sem glataðist við brottförina. Eins og T.S.
Eliot segir:
... og þannig mun leit okkar Ijúka
að við komum á brottfararstaö
og könnumst við hann í fyrsta sinn.50
í sögulok er kona Steinars dáin, fjöl-
skylda hans tvístruð og orðin að ókunn-
ugu fólki, sakleysi barna hans glatað og
heimurinn ekki lengur dásemdafullur í
augum þeirra: sú innsýn sem hann öðlast
að lokum og skynjar í algjörri einfeldni
hefir kostað hann næstum allt.
„Mormón verður sá einn sem hefur
kostaö öllu til,“ sagði biskupinn. „Það
kemur einginn með fyrirheitna landið til
þín.“
Lausn
á síðustu krossgátu

x *SZ ■ Í.NI LtKLV- RS£W BnH- MUUK- IHN •X ifírH HLT. ' oli e! flLDAR
X w\ K E L D A flf' 'o T Æ K U R 4.U Ð b
cÉ 'ýj* V \ i> £ L D H C\ S s T •• o R F
& UNO- % L fJfýTu Ifutru Æ R I nsK- Æ M 1 Fuul- AR A x x R
Kvól- IN H R T A í> V«*H- u **. N A F x R U/ril (iLAlttH x 1 F 1
R * 0 A i> U R F A N N A ÓHR- £(W- Kfl Húti T
fc T svo? A R A HRJ- Cxrfí L boflii1 Pdli/ N l £> A ■R b £
'p R 1 4 N I N 4 A R pifo n A T 1 £ Ho L- uR
í.« 1 N N <»P/t t> N A R R A R je'* L A s 1 N
x ÍW*- 1'ess O «« R 'o vri.uK HMPA A T A X 3PÍ N A
t A £> L A pý.M- -To'n- F ía N U UTH f *«'■ ■.* ixrp N A F N S
pij Y 5 yn*- 9l A F 5 A L O - i/£A/ru F A N a 1 1
mS* ■P C> T T I KCAKI Oo«»- MRl-P 'I S r-ei't'. K A N N Y R
iL A K A R 'JOU- UNNI A T 1 N U & 1 N N ■
1 R Ð A x A í> U fc Ht'M- IU R A N 3
(ÍL /íá 0. W(\ KoR A(ff- RvftU fíLDfí fUU- INH SPT- fí LV- l£3 VfeRK-- FÆRl Riúm- /N& frfíKF- IÐ
ohv- &KJ- tUq MIÍS" ift 2>'oKDI HR-
i ■ 1
Voim
4 BoR. F(5KF- HUUT- AfJUM
PIúuR
r U Hein HlJ. 5?IL ÍK’o'il
-fv£<F e/NS
* C " HAFWfl An'AJ jWRr- áPiPuf* TuR
^L\ lcrÁMi )fotfD á/ELU- /JfíFN C\LATA R X áf?oÐ~ L£»D- . 1«
R'A M ' J>v'« f) FWÓL STR £KKI
4(?E/W- ARNfíR HfAia- /MCdS- Ó(- /N HÁYÓÍI
4R-
5 A rv1 - H lT. I
Fuílí} Möd- U R-
WM L iTlN YANHÍT /
%FRfí /'IU/JA'- U P-
FL' flf/lfc RF’K V- ÆM 1 (-> - ifltuR NoTld BoRSift
IH6, ElM, lAftKNl- KftF MS M- C T/JI HL- s'fie- U R KL- uvc- K R
(JEKK- ruí HÚS- t=R- EYTfl
Fulll jKEUU ► úflMt IR J J