Lesbók Morgunblaðsins - 31.01.1971, Blaðsíða 16

V SK\? i/ C\ u£> VI osri- cmifí UfíílPtl 6flAl- IR Hok fíþfí R
\ S! -s' U n ~í í w <51-: IT- R-
px- au- IÐ 1
jm me/. TlR
m- Kiifl ti(|* \JL v U
KVlftL- ÐÝR.
Slí# STfl F- UP. Qma-
Sm- LVMD- RP| K/NO' u R PR£'?~- UV <-> 1 oa N
V D1
KL- UK*' wCo't^fí trnRuí kkzck- > : <■
i a SPiLK sf/R
uP- * % é?
OTflR
5 KVP^. L H ÁS
C\ Æ t-W-1 ÞJ Pt FH KlND í MUMí* Chf) meubj
TvE.líl1 ElNS ÓR' Æsrt
suín fiR ÉiTfíR NftFH 1 SN Tfí- LLrtR
[f£lM
Nöf . + AlflKfl Hfc- e/ujR yi DflC,- 1 MfJ 0oR©- nr^o i
> vewcw CLS K- UNfl
ÍXo'ft * y > l H- 6T- lf>
íwq'- 0«.® ÍÓ4Þ UMfjV- ÍRMUR “I
ELP- UR FÆVfíV w cz. 1N HRfíS £> O' a
FUCil. ÍLfiTlÐ ■ Ý0' U*. V » $k- ÍINK6- HftltST, O Pl
XRTfll TEL- UNo rr^-- IM N fuo l Mvk \{f\LDI
bf&R- OT« ~ rAORR ENDiHC,
r L> —^ y—
n* VEIK- UR
FYRIR nokkrum vikum var ég
staddur í lítilli matvöruverzlun í
borginni. Þá kom þar inn öldruð
kona, bogin í baki með staf í hendi,
líklega einhvers staðar milli
áttrœðs og nírœðs. Þessi gamla
kona spurði afgreiðslustúlkurnar,
hvort þær gœtu skrifað hjá sér lít-
ilrœði. Stúlkurnar svöruðu á þann
veg, að það vœri kaupmaðurinn
einn, sem tœki ákvörðun um slíkt.
En í þann mund kom kaupmaður-
inn og varð Ijúflega við þeirri ósk
konunnar að skrifa hjá henni kaffi-
poka, harðfisk o.fl. Ég hafði það á
tilfinningunni, að þessi gamla kona
vœri einstœðingur, sem byggi við
heldur þröngan kost.
Þetta litla atvik, sem sjálfsagt er
ekki óalgengt, vekur til umhugsun-
ar um kjör gamla fólksins í okkar
velferðarþjóðfélagi. Lífsreyndur
maður sagði nýlega við mig, að
unga fólkið í þessu landi hefði lít-
inn skilning og takmarkaða þekk-
ingu á hlut þess fólks, sem nú er á
ellilaunaaldri, í að skapa það Island,
sem við nú þekkjum. Hann minnti
mig á, að enn vœri til fólk á fslandi,
sem hefði fœðst, þegar landið var
danskt amt, og að skömmu fyrir
aldamótin hefðu varla verið til hús
í landinu, sem því nafni gœtu
nefnzt, nema tugthús, sem Danir
hefðu talið einna brýnasta þörf fyr-
ir og nokkrar fleiri byggingar.
Vissulega er það rétt, að sú kyn-
slóð, sem fœddist um og upp úr
aldamótunum og hefur lifað sitt
bezta œviskeið sl. fjóra áratugi eða
svo, hefur unnið mikið þrekvirki.
Einmitt á þessum árum hefur hið
íslenzka œvintýri gerzt. Þjóðin hef-
ur risið úr sárri fátœkt til þess að
búa við lífskjör, sem jafnast á við
það bezta, sem þekkist í veröldinni.
En hvernig búum við, að því fólki,
sem þetta hefur gert?
Ellilífeyrir er nú 4900 krónur
á mánuði. Auðvitað er það svo,
að fjölmargir og sjálfsagt mik-
ill meirihluti þeirra, sem fá elli-
laun, hafa einnig aðrar tekjur.
Sumir fá eftirlaun hjá fyrirtækjum
og stofnunum, sem þeir hafa unnið
hjá, úr lífeyrissjóðum eða eru jafn-
vel enn í fullu starfi. En það eru
líka áreiðanlega margir, sem ekki
hafa slíkar tekjur. Ekki eru nema
nokkur misseri síðan samið var um
lífeyrissjóði fyrir verkamenn, sem
greiða munu lífeyri til aldraðra
verkamanna, en til er fólk og
kannski býsna stór hópur, sem hef-
ur ekkert að lifa af annað en elli-
launin og það, sem það hefur nurl-
að saman á langri ævi. Þetta er
önnur hliðin á málinu. Hin er sú,
að gamla fólkinu er líka gert að
greiða sína skatta. Auðvitað verða
skattarnir ekki háir hjá þeim, sem
lítið hafa annað en ellilaunin. En
öðrum, sem auk ellilauna fá eftir-
laun, reynist skattabyrðin stundum
býsna þung.
Það hlýtur að vera eitthvað bog-
ið við þjóðfélag sem okkar, sem
nú á dögum telur sig ekki geta
tryggt öldr'uðu fólki áhyggjulausa
elli. Á sáma tíma og gamla fólkið
fœr 4900 krónur i ellilaun á mán-
uði, eru greiddar stórar fjárfúlgur
í formi fjölskyldubóta til fólks á
bezta aldri, sem þarf alls ekki á
þessum peningum að halda. Ég legg
til, að þessu fráleita fyrirkomulagi
verði breytt. Fjölskyldubœtur til
þeirra, sem þessa þurfa með, en
mismunurinn gangi til þess að
hœkka ellilaunin.
Og annað atriði. Það fólk, sem
komið er yfir sjötugt, hefur greitt
skatta alla sína ævi eða a.m.k. í
hálfa öld eða rúmlega það. Erum
við ekki betur stæðir en svo, ís-
lendingar, að við þurfum að inn-
heimta skatta af þessu fólki fram
á grafarbakkann? Hvers vegna ekki
að afnema alla skatta af fólki, sem
komið er yfir sjötugt? Sjálfsagt
verður sagt, að þá missi ríkið tekj-
ur og megi ekki við því, en fróðlegt
vœri að vita hvað sá tekjumissir
yrði mikill.
Það er hagur þjóðfélagsins, að
fólk þurfi ekki að kvíða ellinni. Það
er skylda okkar, sem yngri erum,
að sjá til þess, að síðustu œviárin
geti verið ánœgjuleg og skemmtileg
ár og áhyggjulaus. Fyrir þá kyn-
slóð, sem byggt hefur upp ísland,
er ellin ekki áhyggjulaus í dag. En
sú kynslóð á rétt á því að eyða síð-
ustu árum œvi sinnar án þess að
hafa áhyggjur af afkomu sinni.
Annað sœmir ekki yngri kynslóðum
þessa lands. Og annað sœmir ekki
því mannúðlega þjóðfélagi, sem
við viljum státa okkur af.
Styrmir Gunnarsson.