Lesbók Morgunblaðsins - 31.01.1971, Blaðsíða 14

r __________________________
Trúarbrögð
siðleysisins
Framhald af bls. 11.
rána var Georgíumaðurinn
Djugasvili, sem tók sér flokks-
nafnið Stalin.
Hiin marx-Ieninska trú, að
siíkir glæpir væru hentugar að-
ferðir í þágu framþróunarinn-
ar í áttina til þúsund ára ríkis-
ins, varð leiðarljós þessa unga
manns frá þeim degi, er hann
gerði uppreisn gegn hinni
kristnu guðfræði. Hann hafði
enga aðra menntun og komst
aldrei í snertingu við neina
aðra lífsskoðun.
Einu sinni kallaði Curley,
erkibiskup, hann „mesta mann-
drápara mainnikýnssöguinnar“)
og þegar sagan einhverju sinni
verður skrifuð hlutdrægn-
islaust, má vera, að hún stað-
festi þetta.
Stalin fyigdi aðeins út i æs-
ar þeirri kenningu, sem Karl
Marx hafði skapað, -— að til
þess að við getum öðlazt þegn-
rétt í „riki frelisiisiins“, verðum
við að vikja siðgæðisreglum
vorum til hiiðar. Við verðum að
velja „skyldum og rétti . . .
ssr.nlei'ka, siðferði og rétt-
læti“ stað, þar sem þau „geta
ekká gert neiitt miedn".
Þessi trúarbrögð siðleysisins
eru í bezta gengi. Hugmyndin
um jarðneska paradis, þar sem
mennirnir búi saman i bræðra-
lagi þúsund ára ríkisins, er not-
uð til að réttlæta glæpi og svi-
virðu, sem tekur fram öllu, sem
gerzt hefur á vorum dögum. Og
þetta á ekki aðeins við um
Rússland, heldur gildir það
ahs staðar, þar sem hið komm-
úníska samsæri hefiur tekizt.
í löndum utan seilingar
Moskvu á smitunin sér stað
gegnum kommúnistaflokka til
hinna samseku og blekktu, til
fyigifiska þeirra og meðreiðar-
sveina. Róttækir menn, sem áð-
ur hafa verið heiðarlegir, eru
ekki einu sinni ónæmir fyrir
smitun.
Mannkynið hefur aldrei fyrr
orðið fyrir slákri óge?fu. Eng-
in slik trú hefur nokkru sinni
verið til áður. Það er þess
vegna sem stjórnmálamenn vor
ir hafa ruglazt í ríminu og lát-
ið lieiika á sig. Jafinvel eftir að
hafa verið sviknir og blekktir
af Kreml í 30 ár eiga þeir enn
erfitt með að trúa þvi, að nokk
ur mannleg vera geti að lífs-
skoðun og af alúð, ósérplægni
og dugnaði verið lygari, morð-
ingi og svikari.
Þeir vonast nú eftir einhvers
konar endurítsðingu hinna
gömlu, einföldu sniða af heið-
arleika hjá hinum nýju stjóm-
endum. En þeir munu verða að
leita árangurslaust. Þessir
menn eru aldir upp í sama
skóla. Þeir eru ofstækisfullir
áhangendur sömu siðspilltu
trúarbragðanna. Einungis af-
sönnun og útskúfun marxism-
ans getur nokkru sinni lækn-
að þann óhugnanlega sjúkdóm,
sem heimurúvn á þessum vorum
tímum þjáist af.
(Úr bókinni „Varldsmoral
ar ratitsmorat“, greimasaifn, gef-
ið út af Naitur och Kullitur).
Sveinn Ásgeirsson
þýddi.
Marx
Framhald af bls. 10.
þegar Engels, sem gerði sér
engar grillur um takmarkanir
Marx, hófst handa um að
skapa heiigisöguliegan Marx,
var jarðvegurinn fyrir hendi.
Ivíarx hafoi avallt íalað með
spámannlegri raust, eins og
væri hann Jehova, sem flytti
mannkyninu lögmál sin, og það
er það, sem máli skiptir, hvort
sem hin sögulega þróun stað-
festiir spádóma hans eða ekki.
Gagnstætt Marx hafði Tocque-
ville spáð rétt, en þar sem
hann lét ekki eins og hann
talaði úr þrumuskýi, og af þvi
að sýn hans var ekki klædd í
sögulegan leikritsbúning, var
hann allsendis óhæfur í hlut-
verkið.
Jarðarför Marx var frestað
til að gefa fólki frá meginland-
inu tækifæri til að vera við-
statt. En að iokum voru þó
aðeins 11 manns viðstaddir
jarðarförina, og þar meðt'aldir 6
af hans nánustu ættingjum.
Engels hóf xæðu sína við
jarðarförima fyrir hinum tíu
með þessum orðum. „Hinn 14.
marz klukkan kortér fyriir þrjú
síðdegls hættí hinn mestii lif-
andi hugsuður að hugsa."
Þanniig hófst helgisögnin.
Eftir dauða sinn fæddist
Marx að nýju og i þetta sinn
sem annar Muhammed — burt-
séð frá því, að hann var spá-
maður án guðs.
Fyrir duttlunga sögunnar,
sem hinn raunverulegi Marx
fékk ekki að lifa, og sem
Engels leiit á með hæíilegri
kaldhæðni, var sá maður, sem
varð hinn mikli spámaður, er
hin nýja iðnaðaröld þarfnað-
ist, þessi óhamingjusami, gamli
maður, sem hafði lifað mis-
heppnuðu lífi, og sem aðeins
11 syrgjendur fylgdu til graf-
ar. Svo að hir.ir miklu menn
sögunnar geta, þótt við vitum,
að þeir hafi ekki verið góðir
menn, engu að síður átt með-
aumkun vora skilið.
„Þ»egar sú
stund kemur“
Framhald af bls. 12.
hér hefur verið gripið i á við
og dreif.
Eftir talsvert grúsk i göml-
um bókum og teikningum
kirkjugarðanna gátum við að
öllum líkindum staðsett leiði
Steinunnar Sveinsdóttur í
gamla kirkjugarðinum. Enginn
hafði vitað hvar það var, en
Lárus skjalavörður mundi stað
inn þegar til kom.
Ég íór þanigað einn daginn á
Jjéssu Kerraas ári. 5«« yar su«-.
vesitan stiormur og fremur
'kalHt. Grastorfan á lieiði
Steinku skar sig úr. Eina
ómerkta og ógirta leiðið á
stóru svæði. Samt var litil
grenihrísla á leiðinu, en spor
lágu i snjókrapinu. Lítil strá
teygðu sig þó upp úr krapinu
eins og til að sanna lífið yfir
dauðanum
Mér var hugsað vestur á
Rauðasand þegar tvær mann-
eskjur eignuðust þar blik sem
sameinaðist í augum þeirra,
ung óstýrilát ást, og allt það
böl, sem á eftiir fór. Gerðist
þetita í gær, eða í daig, eða ger-
ist það á morgun? Liikllíega alllit
í senn.
Ég gerði krossmark yfir þess
ari óþekktu gröf Steinunnar.
Það var suðvestan stormur,
hrönnuö ský. Andstæður eins
og l!íf þeinra, sem eiga og
missa. En muniurinn er aðeins
þessa heims eða hins.
Lítið puntstrá teygði sig upp
úr torfunni, hálfbráðinn krapa
dropi tindraði á því þar sem
það svelfTaðlst I viníflnum.
„Eitt eilifðar smáblóm með titr-
andi tár, sem tilbiður Guð
sinn og deyr."
Svipmynd
Framhald af bls. 13.
og beinskeyttur, ef því er að
skipta. Andstæðingar hans
hafa aldrei vænt hann um ófyr
irleitni og virða hann leynt og
ljóst fyrir heiðarleika hans og
hispursleysi.
Hann hefur heldur ekki
breytt lifnaðarháttum sínum í
neinu. Á hverjum degi hefur
hann með sér heimatilbúinn
matarböggul á skrifstofu siina.
Hann fer í gönguferðir með
heimilishundinn Vaks, les
glæpareyfara Chann er félagi í
Edgar Allan Poe klúbbnum),
teflir við Egone, konu sina, fer
á kmattspymuJieilká (sérstakiiega
þegar OB keppir) og flestallar
viðgerðir á heimilinu annast
hann sjálfur. Vinir hans eru
þeir sömu og fyrrum — að und-
anskildum menntamálaráðherr-
anum, Helveg Petersen. Með
þeim urðu vinslit. Talið er það
eigi rætur að rekja til þess þeg
ar bróðir hans, Bernhard var
felldur frá formennsku í þing-
flokknum. Hiimar Baunsgaard
lét að vísu engin orð falla, en
það hefur síazt út að hann hafi
reiðzt mjög illilega og hafi orð-
ið vonsvikinn yfir þvi, hvernig
menntamálaráðherrann greiddi
atkvæði.
Ýmsir aðdáendur Bauns-
gaard segja, að framkoma hans
í sjónvarpi hafi breytzt tals-
vert eftir að hann varð forsæt-
isráðherra; hann sé ekki jafn
skeleggur og áður. Að sama
skapi hefur Jens Otto Krag
færst í aukana. Því er heldur
ekki að lejma, að Baunsgaard
á ekki að öllu leyti hægt um
vik. Stjóm hans hefur sætt vax
andi gagnrýni. Þeir efnahags-
örðugleikar, sem Danir hafa
átt við að glima virðast tor-
leystir. En enginn sanngjarn
maður efast um, að Bauns-
gaard muni leggja sig fram við
að leysa vandann og helzt
þannig, að hann haldi hylli
kjósenda sinna, sem veittu hon
um brautargengi í kosningun-
um 1968.
*
A smábíl
Framhald af bls. 9.
Það voru þau Tanja og Oleg,
sem buðu okkur heim til sin.
Þetta var 1. mai og sá dagur er
hátíðlegur haldinn með mikilli
viðhöfn á þessum slóðum. Við
hittum þau á aðalgötunni þar
sem mannþröngin var flóðöldu
líkust. Þrátt fyrir að við höfð-
um látið utan af okkur nærri
öll okkar föt, sáu þau bæði að
við vorum útlendingar. Við vor
um óðara komnir í hrókaræð-
ur við Oleg og Tönju.
Ekki liedð á löngu þar til
fólk tók að veita okkur athygli
og Oleg og Tanja spurðu eftir-
væntingarfull hvort við vild-
um ekki koma |neð þeim heim.
Á svip þeirra mátti sjá að þau
áttu von á „njet“ frá okkur, en
er við í þess stað svör-
uðum „da“ (já) birti yfir þeim.
Leningrad er stór borg, og
við höfum áreiðanlega ekið
heila klukkustund áður en við
komum að stórri, steinsteyptri
blokk, þar sem mörg hundruð
fjölskyldur áttu heimili sín.
Við höfum grun um að Tanja
hafi gabbað okkur til að aka
langan krók til þess að fá
ökuferð, en henni er það fyrir-
gefið. Við lögðum bilnum fyrir
utan inngang núméí 14 á ;
blokkinni og við sáum ekki
nema einn bil til viðbótar, svo
varla höfðu þau Oleg og
Tanja boðið til sín neinu fyr-
irfólki.
Húsasamstæðan virtist spán-
ný en í stigaganginum sáust
hrákar og annar óþveiTÍ út um
allt. Lyftan var í ólagi og við
urðum þvi að taka til fótanna
til að komast upp á sjöttu hæð.
Útgefandi: Hjf. Árvakur, fieykjavik.
Framkv.stj.: Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar: Matthías Johannessen.
Eyjólíur Konráð Jónsion.
Ritstj.fltr.: Gisll SigurCsson.
Augiýsingar: Árni Garðar Krijtinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Simi 10100.
Um stílbreytingar
Framhald af' bls. 7.
verk og Istmunir eða til til Vili gamiir
og virðulegir hiliutir. Og bæfour. Og þair
er einhver sérstakur andi rikjandi, sem
segir maranfi, að allit hitt sé óþarfit. Það
væri þessvegna hægt að nota kassa fyr-
ír stóla og svO'Iítið stærri kaissa fyrir
borð. Fyrst og siðast eir það þó andi
heimilisfólksliins, sem myndar hugblœ
heimiliis'iins og hefur í.hrif á bömin.
Á því er ekki noklkiur miininsiti vafi, að
húsakyrani hafa áhrif á andléga liðan
marana eins og umhverfið yfliiriedtt.
Þessu umhverfi ráðuim vdð sjálf að vissu
markd. Opinberiir aðiliar ráða þó mestu.
Þeir ákveða útilit heiilda íbúðairhverfa og
setja svo þröngar skorður með útidt
hvers húss, að arkitekitinn hefur ekki
mikiið svigrúm. Hér í Reykjavik virðist
svo sem fólk kjósii fremur að búa í ný-
legurn dbúðum í steinstieyptum blokkum
en eldrd tdimiburhúsuim. Og lifot og innan-
staWksmiundmár, sem áður er að vdkdð,
eru þessar blobklir hver annarrd ldkar.
Það er aiðieiins þegar til þess kemur að
innrétta sjádfa ibúðina, sem vdð höfum
sjáJlf freTsi tlii að gera eins og okkur
sýnist. En í sitiað þess að buigsa sjálf-
stætt og freista þess að fdnna persónu-
liega laiusm, er oftast farið efitiir því, sem
aðrir igiera.
í íslenzku núfíma þjóðfélagii er afinn
fæddur og uppadlinn í torfbæ, faðfirinm er
fæddur og uippaillimm í lliitilu bárujáms-
klæddu t'Timburhús'i í kaupstað eða svedlt,
en yngsta kynsilóðim býr ef tlill vM í
hárri blökk, þar sem satngön guerfiðleik-
arniir eru helzt fóligndr í því, ef lyfitan
bidar. Er ekki líilkiliegi; að fðilkið breytfist
við svo igaignigerar umhverflisbreytdmig-
air? Islemidilnigsieöllimiu er vísit medra en
lauisilieiga tylULt í oklkur flleist, en það má
vera ramimdega frá því gongið, ef það
á ekkii að hagigast við svo óiikar að-
stœður.
Gísli Sigurðsson.
Blendið blóð
Framhald af bls. 5.
telja fram peningana. — Hvers vegna borgar þú,
Miriam? hrópaði hann svo. Þetta kemur þér ekkert
við.
— Hvers vegna ekki? Hann er hjartagóður maður
og myndi hjálpa mér, ef ég bæði um.
— En . . . En ég skil þig ekki, stamaði hann.
— Vertu ekki að borga, sagði Manju rólega. Ekki
borga honum mín vegna. Ég vil heldur lenda í fang
clsi og vera hamingjusamur, ef ég veit þú bíður
mín.
— Hérna. Hún tróð seðlunum í hendi eftirlits-
mannsins. Fjörutíu og fimm sbillingar. Taktu þá
og farðu svo. Hún sneri sér snöggt frá honum.
— Hún hefur bjargað honum, sagði askarinn.
Sástu það, bwana Mwangi. Hún tók peningana frá
sínum eigin likama.
Eftirlitsmaðurinn tók ofan og settist þunglega.
Ilann kveikti sér í sígarettu og sat langa stund þegj
andi og blés frá sér tóbaksreyknum. Svo leit liami
upp og á konuna, liorfði fast á hana.
Hún roðnaði og endurgalt augnaráð lians.
— Taktu hana, Miriam, sagði hann klökkur og
rétti henni sígarettuna. Þetta er allt, sem ég get
gefið þér nú.
Manju virti þau fyrir sér og gekk út. Askarinn
fylgdi honum út í lundinn. Hann var yfir sig
hlessa. — Hún er svo ljós á hörund að hún gæti
verið Mzungu, sagði hann undrandi. Hvers konar
blóð rennur í æðum þessarar konu?
— Blendið blóð, segir móðir liennar, andvarpaði
Manju og hélt leiðar sinnar.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 31. jamúar 1971