Lesbók Morgunblaðsins - 01.06.1968, Blaðsíða 14

A
erlendum
bókamarkaði
Altnordische Rechtswörter. Philo-
logisohe Studien zur Rechtsauffassung
und Rechtsgesinnung der Germanen.
Klaus von See. (Hermaea: Germanist-
ischen Forschungen. Neue Folge. Band
16.) Max Niemeyer Verlag Tubingen
1964. DM 26,-
Lausnir skákdæmanna:
Nr. 1.
1. R — d6. KxR.
2. c8 riddari mátar.
Nr. 2.
1. H— e3. K— d5.
2. R — b6. K — d4.
3. R — c2 mát.
2. Sv. K — c6
3. H — e6 mát.
NR. 3.
1. 0-0-0 (Hvítur hrókfærir)
Framhald augljóst.
Nr. 4.
1. B — c3. BxB.
2. H — gl. (biskup mátar)
K — g3
2. H — fl.
1. B. — e 5
2. BxB. e2 (eini leikur svarts)
3. H — b3 mát.
Nr. 5.
Mát í 5. leik.
Lausn: B — e4 .
Höfundur tekur sér fyrir hendur að
rannsaka lagamál og réttarhugtök norr-
ænna þjóða á miðöldum og þar með
uppruna þess og réttarfarslegar hug-
myndir þeirra tíma annarsstaðar, og for
sendur þessa máls meðal Forngermana.
Lögin eru bizta heimildin um samfélög-
in og lengi hefur verið álitið að norr-
æn lög miðalda eigi forsendur sínar í
forngermönskum trúarbrögðum og sam
félagsháttum og því sé þáttur heiðinna
trúarbragða í mótun laganna mjög mik-
ill. Höfundur hafnar þessum skoðun-
um, sem hann telur mótaðar af 19. ald-
ar hugmyndum um germanskan rétt og
rannsakar ýmis réttarhugtök sem hann
rekur til rómverskra hugmynda,
þótt hann jafnframt hafni ýms-
um eldri skýringum á rómversk-
um uppruna annarra hugtaka. —
Höfundur telur að sá norræni réttur
sem við þekkjum, sé uppkominn um
það leyti, sem hin forna samfélagsskip-
un norrænna manna sé að leysast upp
og ekki sé um neinn sameiginlegan ger-
manskan rétt að ræða, réttarhugmynd-
ir séu miðaðar við einstakiinginn og
sýna þar með lausn einstaklingsins úr
viðjum ættasamfélagsins. Þetta er eftir-
tektarvert rit og er eitt þeirra, sem los-
ar um hinar hefðbundnu rómantísku
hugmyndir 19. aldar germanista um mót
un laga norrænna þjóða á miðöldum.
Ritið er VIII, 263 blaðsíður.
Early Higland I’eopJes of Anatolia.
Seton Lloyd. Library of the Early Civ-
ilizations ed. by Stuart Piggott. Tham-
es and Hudson 1967. 15.-
Anatolía spannar það landsvæði, sem
nú nefnist Tyrkland, þ.e. sá hluti þess
sem er í Asíu. Miklar fornleifarann-
sóknir hafa farið fram á þessu svæði
undanfarin ár og áratugi og hafa þær
breytt mjög skoðunum manna á menn-
ingarsögulegri þýðingu þeirra þjóða,
sem byggðu svæðið í fyrnsku. Sumar
þessar þjóðir voru þekktar áður, Hitt-
ítar, Hurrítar og Urartítar, aðrar voru
iiuldar undir sverði, þar til nú, að þær
koma fram í dagsljósið sem Ahhiyavan-
ar og Arzavanar. Saga þessara þjóða
er rakin í þessu riti frá því snemma á
bronsöld og fram á áttundu öld fyrir
Krist. Saga þeirra er skýrð með ágæt-
um myndum, byggingar, skartgripir og
verkfæri hafa veiið grafin úr jörð eða
hreinsuð af skúmi aldanna og birtast
nú í myndum á síðum þessarar bókar.
Þessi bókaflokkur er helgaður fornum
menningartímabilum og eru hinar ýmsu
bækur ritaðar af fræðimönnum í forn-
minjafræði og sagnfræði. Litprentun
mynda hefur í seinni tíð tekið miklum
framförum og fyrir tveimur áratugum
hefði slík bók sem þessi kostað tölu-
vert fé, auk þess sem venjuleg mynd-
prentun var þá mun dýrari heldur en
nú. Hóf er á litastyrkleika í litprent-
uðu myndunum, og er það mikill kost-
ur.
NÝJAR
DAISISKAR
BÆKUR
Julius Bomholt: Guds Knægt. Roman
om Knud den Hellige og hans tid.
Kbh. 1966. — Midt í Riget. Kbh. 1967.
Fremad.
Julius Bomholt, fyrrverandi ráðherra
og formaður danska þjóðþingsins, fram
að kosningunum í janúar, gaf haustið
1966 út fyrstu bók í skáldsagna-
flokki um eitt merkilegasta tímabil í
sögu Danmerkur, stjórnartíma Knúts
helga (1080—86). Nefnist bókin „Guds
Knægt“, og framhaldið, sem kom út í
haust, „Midt í Riget“. Á þessu tímabili,
sem hér er fjallað um, brast hinn danski
víkingadraumur um að safna löndunum
báðun megin við Englandshaf í eitt
ríki. 1085 safnar konungur flota í Líma-
fjörð og ætlar að endurvinna England,
sem hálfri öld áður var undir yfirráð-
um danska konungsins. En flotinn siglir
nldrei. Tilraunin mistekst vegna innan-
i-íkisdeilna í Danmörku, valdabaráttunn
ar milli konungs, kirkju og bænda, sem
á þessum árum mótar ríkið inn á við.
Bomholt teiknar með konung sem mið-
oepil breiða mynd af Danmörku á þess-
um örlagaárum. Aðaláherzlan er á per-
sónulýsingunni og sérstaklega þróun
konungsins í innri og ytri baráttu.
Eva Hemmer Hansen: Camelot
Kbh. 1966. Fremad.
Það er umhugsunar vert, að sósíal-
demókratisk skáld í Danmörku virðast
kjósa heldur löngu liðnar aldir en
vandamál nútímaþjóðfélagsins í skáld-
sagnaefni. Skáldkonan Eva Hemmer
Hansen, borgarfulltrúi sósíaldemókrata
i Árósum, hefur áður skrifað gaman-
sögur um hetjur í hinu fornu Grikk-
landi, og sækir í nýjustu skáldsögu
sinni viðfangsefnið í hinn fransk—enska
sagnabálk um Arthur konung og ridd-
ara hans.
Að vísu hafa bækur hennar mjög
tímaibær markmið, og ekki sízt þessi
bók. Hún hefur undirtitilinn „Saga um
menn“, en reyndar er söguhetjan drottn
ingin, sem er fulltrúi nýtízkulegs sið-
ferðis og heiðinnar skynsemi gagnvart
kvíða og þröngsýni mannanna, heimsku
þeirra og ruddaskap. Yerst fer skáld-
konan með hinn fræga Arthur sjálfan.
Hetjukonungurinn verður hér aumur
meinlætamaður, kúgaður af kristinni
sektarmeðvitund. — Þetta er sem sé
góð og gild kvenréttindalýsinig af
manníélaginu. Oft er hún skemmtileg,
en manni finnst kannski, að háði og
hnýfilyrðum í garð karlmanna sé stund
um dálítið ofaukið.
P.M.S.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
1. júní 1968