Lesbók Morgunblaðsins - 31.10.1965, Blaðsíða 8

Þar sem gulleplið í
dðkku laufi hlær...
(45 ára gömul ferðasaga)
Eftir Valdimar Halldórsson á Kálfaströnd
Eg var ekki ánægður að þurfa
að yfirgefa Miinchen svo fljótt. Það var
það minnsta að dvelja þar mánuð. Það
fór líka ekkert illa um okkur á Hótel
Deutscher Hof (Þýzka höllin) við freyð-
andi Rínarvinsskálar. Mig furðar á því,
að landar, sem á annað borð fara út
fyrir pollinn, skuli ekki gægjast ofur-
lítið lengra suður á bóginn en til Hafnar.
Það myndi þó áreiðanlega borga sig
vel. Það má margt af Þjóðverjum læra.
Þrátt fyrir allt, er á hefur dunið í Þýzka-
landi, er eins og lífið gangi þar sinn
vanagang nú. Annað er ekki að sjá í
fljótu bragði. Þó eru þar miklir örðug-
ieikar fyrir ferðamanninn vegna
hins stranga eftirlits, bæöi með vega-
bréf 'og farangur. í Kúfstein í Austur-
ríki stanzaði lestin í sex tima. Það er
smá borg. Þar hef ég étið dýrastan máls-
verð. Hann kostaði-150 kr. og tvær flösk-
ur Rínarvín á 300 kr. Þar lá vel á fólk-
inu, þó fátækt sé nóg. Allar búðir fullar
af víni og Bacchus ósleitilega tignaður!
Þar var nú gott að vera.
N
1" æsti viðkomustaður er Brenner.
Þá er Ítalía að nálgast. Þá er iestin kom-
in inn í Alpana, sem ég hafði svo lengi
ihlakkað til að sjá. Ég var að óska þess
alla leiðina, að veðrið yrði gott, þegar
lestin færi um Alpana. Sú ósk gat
ekki rætzt betur, því sólin var að
brenna þokuna af fjallatindunum með
fyrstu morgungeislunum, þegar kom inn
í aðalhálendið. Það var dýrleg sjón.
Ég gleymi því aldrei. Endalausar keðjur
eða raðir af fjöllum eða fjallgörðum,
þar sem einn tindurinn gnæfði öðrum
hærra með risajöklum reifðum blítt í
rósrauð aftanský — aðrir lægri, þaktir
greni og furuskóg upp á há-tind. Og svo
þessir geysilöngu dalir á milli, þaktir
alls konar gróðri. Allt er svo stórfeng-
lega hrikalega tröllaukið.
Eimlestin brunar áfram á barmi flug-
hárra bjarga. Stundum skellur hún inn
í koldimm göng. En þegar út kemur,
er nýtt landslag komið í sýn. Alltaf
ein mynd annarri stórkostiegri. Það eru
eitthvað sex göng á þessari leið í gegn-
um Brenniskarð, en engin þeirra löng.
Þegar kemur suður í Alpana suður úr
skarðiRU, fer að verða byggð upp um
allar hlíðarnar alveg upp á hátinda. Það
er einkennilegt að sjá þessar hvítu
stjörnur uppi á hátindinum. Þarna er líka
allt ræktað, akrar upp um allar brekk-
urnar, sem líta út eins og stigi, því það
er einn stallurinn upp af öðrum, allt
alsett hælum til að halda plöntunum
við, sem reknir eru niður í moldina.
ar voru víða stórfín hótel. Ég
man eftir tveim afarglæsilegum með
þrem svölum. Ég var að hugsa um,
að það hefði verið gerandi að dvelja
þar sumartíma, enda er það víst notað
af ríka fólkinu að dveljast í Ölpunum á
sumrin. Mér datt í hug orð Heines, sem
eru ágæt lýsing á Ölpunum:
Q LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Upp ég flýti mér til fjalla,
falslaus þar sem býlin standa,
faðmur þar sem frjáls sig þenur,
frjálsir þar sem vindar anda.
Upp til fjalla geng ég glaður,
grenið þar sem stendur dökkva,
lækir buna, ljóða fuglar,
loftið renna skýjamökkvar.
Geng ég milli grenitrjáa,
glettnum hlýði lækjarnið.
Sé þar hjörtinn hreykinn spranga.
Heyri ljúfan þrastaklið.
Upp til fjalla för ég hraða,
fer um snarbrött klettarið,
þar sem háar hallarústir
heiðum morgni blasa við.
. Stundarkorn ég hvíli hljóður
huga þar um liðna tíð.
Eitt sinn þar í háum höllum,
hornslátt við og vopnafans,
riddarar og ríkar meyjar
rösklega stigu fagran dans.
Þar er stórfengiegt að sjá rústir
riddarakastalanna uppi á hátindun-
um. Þar hefur verið vígi gott, enda
var það ekki lakara á þeim árum.
ANNAR HLUTI
IVæsti viðkomustaður er Rósen-
burg (?). Þá er komið ofan í einn af
hinum fallegu og frjósömu dölum, sem
liggja upp í Alpana að sunnan og aust-
an. Hann er afar breiður sums staðar,
allur ræktaður og stórar borgir hér og
þar að sunnanverðu í dalnum. Neðar lok-
ast hann nær alveg af flugháum björg-
um. Á rennur eftir dalnum, fremur lít-
il þó, en víða standa fallegar hríslur
og blóm á bökkunum, því hér er suð-
ræni gróðurinn að byrja. Hér eru hrika-
leg fjöll til beggja hliða og flugabjörg-
in skjálfa af vatnadyn. Neðar með Elz-
landsdalnum(?) sést tindurinn Sant
Vario og tveir kastalar, sem Napoleon
lét reisa. Hans menjar sjást víða. Þá
er Trient næsti viðkomustaður, líka í
dalnum. Þá Veróna, sem er allstór borg
og liggur á undurfögrum stað sunnan og
austan í Ölpunum. Hún er byggð eins og
borgir eiga að vera byggðar. Húsin
standa strjált og garðar á milli, þar sem
allt mögulegt er ræktað. Frá Verona
fór ég kl. 1.30. Þá var sólskin. Þá fór
lestin ofan í Pódalinn rennisléttan. Pó-
sléttan er bezt ræktaða landið í Ítalíu.
Mílu eftir mílu er allt landið tómir maís
og hveitiakrar, allt skipt niður í á að
gizka 8 faðma breið belti en afarlöng.
Mílli akranna er svo plantað mórberja-
trjám, sem silkiormurinn lifir á, en milli
etofnanna vefur sig vínviðurinn frá
stofní til stofns. Akrarnir eru algrænir
og allhátt gras komið, svo það hefði
vel mátt fara að bera þar niður. Sunnar
eru víða fagurgulir sinnepsakrar með
hnéháu grasi. Næsti viðkomustaður eru
Bologna. Þá er komið yfir dalinn og
landið ekki eins létt, og þá Florenz. Þá
er komið í fjalllendið aftur og þar verð-
um við að koma við sem snöggvast
seinna.
Nú vil ég hraða ferðinni sem mest til
Rómaborgar. Þangað var henni aðallega
heittð. Allar leiðir liggja til Rómar.
Þangað sækja listamennirnir og skáld-
in. Ég hafði heyrt sagt, að það væru
afarmargar fallegar stúlkur í Róm. Því
skrapp ég nú þetta, aðallega að gamni
mínu, enda var það orð að sönnu.
„Á sjö fjöllum háum hún
til himins lyftir veggjum“,
segir Sigurður Breiðfjörð. Nú eiginlega
eru það ekki fjöll, en svona dálitlar
öldur. Svo þegar maður stendur í há-
turni Péturskirkjunnar sér vel út yfir
alla borgina og vestur á haf. Kúpullinn
er 127 m á hæð og turninn nokkru hærri
eða 139 m. Það er líklega rétt að segja
þá nokkur orð um Péturskirkjuna í þessu
sambandi, þessa messu kirkju kristninn-
ar. Fyrir framan hana er stórt, autt
svæði eins og ellipsá eða sporaskja í
laginu. Á því miðju stendur 84 feta hár
„óbejiski“, sem var fluttur austan frá
Heliopólís af Caligúla. Á honum er hinn
raunverulegi kross Krists, segja Róm-
verjar. Alllangt frá honum til beggja
hliða standa gosbrunnar, 45 feta háir.
Nær kirkjunni eru þrír gangar, sem
gerðir eru af 284 súlum og 88 stólpum.
Þá kemur fordyrið, sem allt er með
llogagylltum, úthöggnum og skornum
myndum í loftinu, og loks aðalkirkjan,
átján þúsund feryards að flatarmáli á
gólfi eða nálega helmingi stærri en St.
Páls kirkjan í London (9450 yard).
Dómkirkjan í Mílano er 14 þúsund.
A kþrkjunni eru 4 dyr, ein er þó
aðeins opnuð 25. hvert ár, sem er há-
tíðaár. Framan við þær er líka mynda-
stytta af Constantín mikla, sem fyrst lét
reisa Péturskirkjuna á gröf Péturs.
Hann var keisari 306 e. Kr. og varð þá
aðalbjargvættur kristnu trúarinnar, sem
látlaust hafði verið ofsótt frá því á dög-
um Nerós. Samt var hann ekki krist-
inn þá, en á einni herferð sinni sá hann
krossmark á himni, sem á var letrað:
„Með þessu skaltu sigur vinna.“ Eftir
það hafði hann krossmark á gunnfána
sínum og var sigursæll og gaf öllum
þegnum sínum trúfrelsi. Síðar byggði
hann Constantínopel, það eilífa þrætu-
epli.
Til vinstri við aðalinnganginn í Pét-
urskirkjuna er standmynd af Karla-
Magnúsi keisara Frakka, krýndur árið
800 í Péturskirkjunni og margir fleiri
keisarar síðar. Við fjórðu súlu að fram-
an er bronslíkneski af Pétri síðan frá 5.
öld segja sumir, en sumir frá 13. öld.
Aliir eiga að kyssa á tána á karli, til að
verða ekki fyrir reiði hans líklega. Þá
opnar hánn líklega frekar hlið himna-
ríkis, ef honum er sýnd virðing hér,
þegar þangað kemur. Fóturinn er hálf-
slitinn og þó er víst búið að setja nýjan.
Mörg er nú heimskan.
Ótal önnur minnismerki eru þar, svo
sem af Kristi, postulunum og páfunum
og píslarvottum og svo útskornar heilar
sögur úr biblíunni á súlur og veggi.
Thorvaldsen á þar og minnismerki af
Piusi 7. Eitt altarið heitir M.A. altarið.
Það er allt verk Michel-Angelos.
í miðri kirkju er gröf Péturs. Á henni
standa sjö ljósastjakar, ekki alllitlir, úr
skíra gulli. Þar inn af er háaltari páf-
ans, sem er eins og þriggja hæða hús á
hæð. Fram af því er skriftastóllinn
með marmarahandriði með 89 lömpum,
sem stöðugt logar á. Neðan við hjálm-
inn eru tvær svalir upp í. Það eru um
100 faðmar í kring. Hjálmurinn er
allur með mósaik-málverkum, sem
vandiega er gáð, að enginn steli. Þar
eru málaðar myndir guðspjallamann-
anna og postulanna og svo englamynd-
ir ofar, en guð faðir efst. Öllu er þessu
dásamlega fyrir komið, enda átti M.A.
mestan og beztan þátt í að leggja síð-
ustu hönd á þetta meistaraverk, sem
Péturskirkjan er. Þó var Bernini talinn
síðasti smiðurinn 1624. Það var í tíð
Urbans 8. páfa, 13 öldum eftir að grunn-
urinn var lagður. Það hafa víst verið
mörg handtök og mikið fé þurft. Leo
10. var víst drýgstur að safna fénu með
syndakvittunarbréfunum alkunnu. Það
er mælt, að hún hafi kostað 10 millj.
sterlingspunda (í þág. pen.) Ég var nærri
þrjár stundir að skoða hana og þó ekki
búinn til fulls. Þar var það mesta gull-
skraut, sem ég hef augum litið. Mest
voru það verk gullsmiðsins og meistar-
ans Benvenuto Cellini. Þar voru bik-
arar, kaleikar, ljósastjakar, krossar, allir
úr skiru gulli og settir gimsteinum og
rúbínum. Þar voru líka tignarklæði páf-
anna, öll gullsaumuð og skreytt á alla
lund.
Nærri hafði ég mest gaman af að
koma upp í turninn. Það voru 700 tröpp-
ur upp að ganga, en það borgaði sig
vel, því þar var gott útsýni. Á þakinu
var blómagarður. Það litla, sem ég hef
nú sagt, gefur ofurlitla hugmynd um
kirkjuna, þó það sé hvergi tæmandL
I -Róm eru 400 kirkjur, sem allar
eru fullar af dýrustu listaverkum,
meira og minna, höggmyndum of út-
skurði, freskó og málverkum. Á gólf-
inu aúk heldur annars staðar eru mynd-
ir. Þær eru margar miklu skrautlegri
en Péturskirkjan, t.d. Jesúítakirkjan.
Hún er jafnvel enn skreyttarL í einni
helgri kapellu var líkneski af Jesúbarn-
inu. Mér varð bara bilt við, þegar
þetta kom fram á hjólum eins og lif-
andi. Auðvitað sér varla í það fyrir
skarti, sem er búið að hengja á það,
gulli og gersemum, hringum, úrum; allt
sett gimsteinum. Það er sjálfsagt margra
milljóna virði, sem er búið að gefa því
fyrir sálu sinni, og það er nú sjálfsagt
ekki bráðónýtt.
En enginn veit. Enginn veit nema
trúin geti flutt fjöllin bókstaflega. Það
eitt er víst, að hún er skapandi máttur.
Allar kaþólskar kirkjur standa opnar
alla daga. Þangað streymir fólkið alltaf
og biðst fyrir. Það tilbiður ekki guð allt.
Það hefur hvert sinn dýrling. Margt til-
biður Maríu mey, einkum konurnar,
margir Krist, sumir helga menn. Get-
um við nú ekki hugsað okkur, að him-
inninn sé nálægari á þessum stöðum en
annars staðar? í þessum kirkjum er beð-
izt fyrir dag eftir dag, ár eftir ár, öld
eftir öld. Vísindi vorra tíma segja, að
hugsunin sé máttur, máske sterkasta
aflið sem til er. Bæríin er þá líka mátt-
ur. Ég held, að enginn, sem nokkuð
hugsar, geti gengið svo um þessa staði,
að hann verði ekki snortinn. Það er
eins og umhverfið, loftið, sé hér þrungið
af einhverju ósýnilegu, sem við ekki
skiljum.
Ég sá herbergi postulanna Páls og Pét-
urs, þar sem þeir voru í fangelsi í níu
mánuði síðast og voru líflátnir þar. Þeir
voru þar hlekkjaðir við steinsúlu, sem
stendur við vegginn enn. Þetta er stein-
klefi langt niðri í jörðinni undir einni
kirkjunni, svo sem þrjár al. á hæð.
Þar er lind í gólfinu, sem þeir skírðu
úr, því þeir kristnuðu þar fangavörð-
inn og söfnuðinn. Lindin er álitin krafta-
verk. Aðeins lítið gat er á loftinu. Þar
rétt við eru fimm steinklefar, sem þeir
kenndu í Páll og Markús guðspjalla-
maður. Þar skrifuðu þeir líka bréfin.
Þessar byggingar líta út fyrir að vera
afar gamlar. Þær eru byggðar úr rauð-
leitum flögusteinum með lofthvelfingu,
úr grjóti líka.
Það er líklega bezt að taka söfnin
næst. Þar get ég verið stuttorður. Ann-
að þýðir ekki. Þá er það Vatikanið
fyrst eða höll páfans með 1100 her-
bergjum. Hann gæti nú víst lánað hús,
sá karl. Auðvitað er nú mesta bölvað
skran af höggmyndum og málverkum
þar inni, svo það tekur nú sitt pláss.
Þar eru jafnvel múmíur austan frá
Egyptalandi, hvað þá annað. Það er nú
35. tbl. 1965