Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1959, Blaðsíða 6

54
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Raddfærin höfðu verið lömuð, en
nú fór hann að tala. Á einum sólar-
hring dró svo mjög úr lömuninni,
að hægt var að beita við hann
venjulegum aðgerðum til styrk-
ingar.
Af 12 sjúklingum er næst komu,
og lamaðir voru vegna blóðstífl-
unar fengu 9 álíka góðan bata. Síð-
an hefir það verið reynt á fjölda
sjúklinga ,og alltaf með furðulega
góðum árangri. Eftir þrjár vikur
höfðu 8 af hverjum 10 sjúklingum,
losnað svo að segja alveg við löm-
un. Og það þótti merkilegt, að því
svæsnara sem slagið hafði verið,
því betur reyndist meðalið.
Um líkt leyti og þessar tilraun-
ir fóru fram, helt American Heart
Association fyrstu læknaráðstefnu
til þess að ræða um slag og nauð-
synina á því að fundin yrði ráð
til þess að hjálpa þeim sem lam-
ast hafa, og koma sem skjótast og
sem víðast upplýsingum til lækna
um hvaðeina sem miðaði að því
að lækna þessa sjúklinga sem allra
fyrst.
Þarna komu fram margar mik-
ilsverðar upplýsingar. Þar skýrði
dr. Howard A. Rusk við lækna-
deild háskólans í New York frá
því, að síðan 1953 hefði hann og
samstarfsmenn hans haft undir
höndum 1000 sjúklinga lamaða
eftir slag. Meðalaldur þessara
sjúklinga var 63 ár, og að meðal-
tali höfðu liðið 9 mánuðir frá því
þeir fengu slag og þar til þeir voru
fluttir í sjúkrahús. Allir voru þeir
mjög lamaðir og áttu bágt með að
tala. En 9 af hverjum 10 hafa feng-
ið málið og komizt á fætur og eru
sjálfbjarga. Og þriðjungurinn af
þeim hefir aftur getað horfið til
starfa sinna. Verst hefir gengið að
lækna lömun í raddfærunum.
Þó er ekki vonlaust að menn fái
málið aftur. Fyrir skömmu var
komið með lamaðan mann í sjúkra-
hús New York háskólans. Þetta var
fyrverandi verkfræðingur. Hann
hafði fengið slag fyrir 20 árum og
þá lamazt svo að hann missti mál-
ið, og hafði verið mállaus síðan.
Á honum voru reyndar hinar ný-
ustu lækningaaðferðir. Tókst það
svo vel, að á nokkrum mánuðum
fekk hann málið aftur.
— o —
Það er almenn trú, að sá sem
einu sinni hefir fengið slag, muni
fá það aftur innan skamms, og eng-
inn lifi eftir að hafa fengið slag
þrisvar sinnum.
Þetta er þó ekki nema hálfur
sannleikur. Það er ekki staðreynd
að menn fái slag hvað eftir ann-
að. Sumir, sem fengið hafa slag,
hafa lifað 20 ár eftir það, og ekki
fengið neina aðkenningu af slagi
aftur. Og það er heldur ekki rétt,
að þriðja slag ríði mönnum að
fullu.
Hitt er rétt, að mönnum sem
eru með æðakölkun, háan blóð-
þrýsting eða hjartaveilu, er hætt
við því að fá slag oftar en um sinn.
Oft kemur næsta slag innan 18
mánaða, og annar hver maður, sem
er svo veill fyrir, má búast við að
fá slag að nýu innan sex ára.
Það er að segja — þessi hefir
reynslan verið. En nú horfir allt
öðru vísi við. Með meðulum þeim,
sem eyða blóðstíflum (anticoagul-
ant) er hægt að hjálpa þeim, sem
fengið hafa áfall af blóðstíflu.
Sömu meðul hafa verið reynd á
mönnum, sem fengið höfðu slag og
reynzt vel. Snemma á árinu sem
leið skýrðu læknar við Cornell
háskólann frá því, að þeir hefði
haft undir höndum hóp sjúklinga,
er fengið höfðu slag 67 sinnum um
ákveðinn tíma. En til næstu jafn-
lengdar höfðu ekki nema 5 fengið
slag aftur, og var það þakkað þess-
um meðulum.
Það hefir komið í ljós við margar
tilraunir, sem farið hafa fram um
langt skeið, að lyf þessi (anticoa-
gulants) hafa dregið mjög úr hætt-
unni á því, að menn sem hafa feng-
ið slag, fái það aftur, ef þau eru
gefin sjúklingunum reglulega og
undir lækniseftirliti.
— o —
Tveir læknar hjá Mayo Clinic,
þeir dr. Clark R. Millikin og dr.
Robert G. Seikert, höfðu þegar fyr-
ir nokkru komizt að því við krufn-
ingu á líkum manna, er dáið höfðu
af slagi, að blóðstíflurnar, sem lok-
að höfðu æð í heilanum, voru mjög
einkennilegar. Þessir litlu blóð-
kögglar líktust mest lauk að því
leyti, að það var eins og hvert lag-
ið væri utan á öðru. Af þessu
fannst þeim sýnt, að þessir köggl-
ar hefði verið að myndast smám
saman, stækkað við það að alltaf
hlóðst nýtt og nýtt lag utan á þá.
Af þessu ályktuðu þeir, að ef
hægt væri að komast að því hve-
nær blóðstreymi til heilans fer að
verða ónóg, mundi mega koma í
veg fyrir að menn fengi slag, með
því að gefa þeim þau meðul, er
eyða blóðstíflum. En var hægt að
komast að þessu?
Menn þykjast nú geta svarað
þessari spurningu játandi, því að
oftast nær muni hægt að finna ein-
hver einkenni þess, að slag sé í
vændum. Menn verði t. d. varir
við ósjálfráðar hreyfingar eða að
hendur og fætur bregðast allra
snöggvast. Þeir verða einnig varir
við snöggar truflanir á sjón, að
þeir verða tilfinningalausir ein-
hvers staðar, og fleiri truflana gæt-
ir. Þetta er það sem kalla mætti
„aðkenning af slagi“, og ef það á-
gerist þá er það fyrirboði þess að
slag er 1 vændum. Blóðstífla er að
myndast.
Læknarnir komu sér saman um
að þeir skyldi hafa eftirlit með