Lesbók Morgunblaðsins - 26.08.1956, Blaðsíða 4

472
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
að hann hafi vanrækt að lýsa þeim
við kirkju og þing, en hann hafi
ekki haft vit á því. Hann hafi skil-
að ánum (annarri með dilk og báð-
um í reifum) til eiganda, og geti
þetta því 'fráleitt talizt þjófnaður.
En „um sUka heimsku hans herm-
ist nóglega af öðrum ómótsagt.“
Finnur bendir á, að tilskipunin
24. marz 1786 hafi verið milduð
með annarri tilskipun 20. febrúar
1789, en í þeirri tilskipun segir:
„Þar sem það er vor vilji, að
hegningarlögunum sé beitt jafn
vægilega og almennt öryggi leyfir,
þá höfum vér talið rétt, sérstaklega
viðvíkjandi þjófnaði, sem er af
mörgum ástæðum algengasta yfir-
sjón almennings, að ákveða að sem
hæíilegast hlutfall sé milli afbrots-
ins og refsingarinnar, svo að refs-
ingin verði þeim til betrunar, sem
betrunarhæfir eru, en sé þó fram-
kvæmd.......Einfaldur þjófnaður
skal hér eftir varða tukthúsvist í
2 mánuði og allt að 2 árum. (Síðar
var ákveðið að slík refsing skyldi
ekki vera ærusvifting) .... Steli
nokkur hestum eða stórgripum 1
haga, fremji innbrot, ræni skip-
brotsmenn eða verði sekur um
aðra slíka stórglæpi .... skal hann
kaghýddur og vinna þrælavinnu
ævilangt".
Finnur segir, að þar sem talað sé
um kvikfé í þessum tilskipunum,
þá sé átt við fullorðnar skepnur
af hverri ’tegund, eins og nöfnin
bendi til, en ekki folöld, lömb né
kálfa. Þannig muni á þetta hafa
verið litið af dómendum í báðum
kóngsríkjum. Það hafi aldrei verið
ætlanin að sá sem tæki t. d. ný-
kastað folald, ætti að kagstrýkjast
og þræla ævilangt. Vitnar hann um
þetta í eldri lög, er tilskipanirnar
byggjast á. „Eins h'tið og löggjafans
rueining var, að hver sem hnuplaði
nýköstuðu folaldi ætti að straffast
með æru og ævilöngu frelsistjóni,
eins lítið hefir hann ætlað þeim
fáráðling slíka hegningu, er glæpt-
ist á ekki ársgömlu lambi“. Krefst
hann þess því, að dóminum yfir
Þorsteini verði breytt og hann að-
eins dæmdur til þess að sitja um
hríð í fangelsinu í Reykjavík.
----o----
Mér þótti rétt að rekja hér svo
ýtarlega vörn Finns, vegna þess
hvað hún fer nærri réttarmeðvit-
und manna nú á dögum. Nú mundi
hafa verið litið á það hvort gáfna-
far Þorsteins væri þannig, að hann
gæti tahzt ábyrgur gerða sinna.
Nú mundi það hafa verið metið
og vegið hvort tiltektir hans hefði
eigi fremur orsakazt af heimsku,
heldur en þjófsnáttúru. Og að því
athuguðu verður varla efast um að
hann hefði fengið mildan dóm.
En þeir sem stýrðu lögunum fyr-
ir 150 árum voru strangir og heldu
fast í lagabókstafinn. Og svo var
þeim farið dómurunum í landsyfir-
rétti, er þetta mál dæmdu, en það
voru þeir Benedikt Gröndal, Sig-
urður Pétursson og ísleifur Einars-
son. Þeim kom saman um, að Þor-
steinn væri sauðaþjófur „þó eigi
hafi fengizt uppgötvað það eigin-
lega rétta og sanna um aðferð Þor-
steins viðvíkjandi því, hvar og með
hverju móti þessar sauðkindur hafi
honum áskotnazt, hvað varla mun
nokkuru sinni verða......Og þó
ýtarleg rannsókn og gaumgæfileg
(fari fram) mundi víst eigi annað
eða ljósara uppgötvast, en að Þor-
steinn hafi sauðkindurnar tekið á
víðum vangi og þannig beinlínis
eftir plakatinu af 24. marz 1786
eigi hér að dæmast". Og svo varð
dómurinn á þessa leið.
„Þorsteinn Einarsson skal fyrir
stuld á einum veturgömlum sauð
og fimm lömbum, missa húð sína
við staur og þrælka ævilangt í
Kaupmannahafnar þrælavarðhaldi.
Hann borgi verð þess, sem hann
stohð hefir, til eigenda eftir því
sem það er metið í héraðsdómi.
(Narfa 2 rdl., fyrir lambið frá
Geldingaá 1 rd. 24 sk., fyrir annað
lamb 1 rd., eftir því verðlagi sem
næstliðið haust var á lömbum). Af
eigum Þorsteins borgist einnig all-
ur af þessu máli flotinn kostnaður,
nfl. til sækjanda og verjanda í hér-
aði eítir þar um gengnum dómi,
en actori og defensori fyrir þess-
um rétti, þeim fyrri 7 rdl. og hinum
seinna 6 rdl., sem borgist þeim af
justitskassanum, er aftur hafi að-
gang sinn að heimta svo mikið af
eignum Þorsteins, ef þær til
hrökkva. — Þeim lömbum, sem
Þorsteinn Einarsson hefir heimild-
arlaust tekið, til hverra enn nú
eigi hafa fundizt réttir eigendur,
verði löglega lýst, og ef þeir innan
jafnlengdar frá þeirri lýsingu eigi
upp spyrjast, skulu lömb þessi seld
verða og andvirði þeirra borgast
til justitskassans".
-----o----
Þessi urðu þá örlög þessa 25 ára
gamla fáráðlings. Hann hefir ef-
laust verið sendur út með fyrsta
skipi, þótt ég hafi ekki getað fund-
ið neitt um það. En eftir sat hníp-
in og heilsulaus móðir, sjötug að
aldri, og syrgði einkason sinn og
fyrirvinnu. A. Ó.
S Ó L G O S
MESTA geislaregn, sem sögur fara af,
var dagana 22.—23. febrúar s. 1., eftir
því sem eðlisfræðingar við háskólann
í Chicago segja. Stafaði það af sólgosi,
sem náði yfir stærra svæði en þver-
mál jaröar og var sá blettur á meðan
milljón sinnum bjartari heldur en ann-
að yfirborð sólar. Þetta er fimmta stóra
sólgosið, sem menn verða varir við síð-
an farið var að mæla og rannsaka
geimgeisla. En þrátt fyrir þetta mikla
geislaregn varð ekki vart við að neinar
breytingar yrði á rafhleðslu gufu-
hvolfsins, eins og þegar kjarnaspreng-
ingar eru gerðar.