Lesbók Morgunblaðsins - 26.08.1956, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
471
í réttunum. Hann veit ekki að
hann á að tilkynna hreppstjóra, eða
við kirkju, um óskilakindur. En
meðferð hans á kindunum líkist
ekki neinum sauðaþjófnaði. Hann
slátrar ekki kindunum í bú sitt,
heldur afhendir hann þær öðrum
manni, og hefði þó mátt vita að
mörkin á kindunum gæti sannað
að þær væri ekki hans eign,
Það ber heldur ekki vott um
þjófnaðar náttúru, að hann kem-
ur óskilalambi í fóður hjá öðrum
manni. Og svo er meðferð hans á
ánum frá Ósi. Er engin furða þótt
mönnum hafi þótt hún undarleg,
enda segir héraðsdómarinn svo:
„Hvern tilgang hann hafi haft
með geymslu og umönnun á ám
þessum, er bágt að segja. Að hann
hafi, sem hann segir, ætlað að hirða
þær fyrir Ingibjörgu, er mjög ó-
sannsýnilegt, þegar hann heilt ár
aldrei sagði henni frá þeim, og
hún þann tíma ekki annað vissi,
en að flætt hefðu; eins og hitt
mætti sýnast heimskulegt og allri
þjófsaðferð mótstríðandi, að áform
hans hafi verið að stela þeim, þeg-
ar hann þennan árstíma lét þær,
svo gott sem á næsta bæ við Ingi-
björgu, ganga sér til einkis ávinn-
ings, með óumbreyttu marki og
ómörkuðum dilk, — er Ingibjörg
loks ásamt þeim þannig meðtók
og var undir öllum kringumstæð-
um þar með skaðlaus.“
----o----
Allt þetta hefði átt að sýna og
sanna óvenjulega heimsku Þor-
steins, en ekki þjófsnáttúru, og á
það benti verjandi hans, Hermann
Ólafsson, sérstaklega í vörn sinni.
Hann benti einnig á það, að öll-
um vitnum bæri saman um að Þor-
steinn hefði ávallt verið talinn
frómur maður og ráðvandur. Hér
væri því ekki neinu til að dreifa
nema heimsku hans.
En á þeim árum var meira hugs-
að um strangleika laganna heldur
en málsbætur, og varð því dómur
sýsiumanns á þessa leið:
„Þorsteinn Einarsson skal fyrir
stuld á sauð veturgömlum og 5
lömbum, ásamt leynd á 2 ám Ingi-
bjargar, líða húðstroku við staur
og erfiða ævilangt í Kaupmanna-
hafnar þrælahaldi, samkv. tilskip-
un 24. marz 1786“.
Tilskipun þessi er gefin út í nafni
Kristjáns konungs VII. og er á
þessa leið: „Þar sem oss er tjáð,
að á voru landi íslandi aukist nú
þjófnaður mjög frá því sem verið
hefir, einkum stuldur á hestum og
kindum í haga og einnig úr húsum
bænda o. s. frv., þá viljum vér, til
þess að stemma stigu við þessum
ófögnuði, bjóða svo og skipa: Þeir
sem hér eftir fremja innbrots-
þjófnað á íslandi, eða stela í haga
hesti, hryssu, kú, nauti eða kind,
eða stela nefndu búfé úr húsum
manna, skulu hér eftir vægðar-
laust hýðast við staur, og síðan
skulu karlmenn sendast í járnum
á Brimarhólm, en konur í fangelsið
á Kristjánsborg, og vera þar ævi-
langt“.
Dómnum var síðan áfrýað til
landsyfirréttarins í Reykjavík og
var Finnur Magnússon (síðar pró-
fessor) skipaður verjandi fyrir
„hinn aumkvunarverða saksótta
einfeldning", eins og hann kallar
Þorstein Einarsson. Lagði Finnur
fram langa og ýtarlega vörn í mál-
inu og rekur hvert sakaratriði.
Um sauð Narfa sé sannað að
hann hafi verið tekinn í misgrip-
um, og slíkt geti hvern fróman
mann hent. Þorsteinn hafi afhent
hann undir votta og það hafi ekki
borið vott um neina launung. En
þegar er misgripin urðu kunn, hafi
Þorsteinn farið til Narfa, sagt hon-
um upp alla sögu og boðið honum
skaðabætur, sem „Naríi góðmót-
lega loíaði að þiggja, og var svo
sök þessi þeirra á milli afgerð.
Engu að síður ákærir Narfi með
skrifiegri klögun 7. maí 1806 Þor-
stein íyrir sýslumanni, ef hann
verða kynni sem þjófur fyrir dóm
dreginn“. Má heyra á Finni að hon-
um þykir þetta hart, því að hvorki
Narfi né vitnin í málinu hafi getað
fram borið neitt, er sanni að Þor-
steinn hafi ætlað að stela sauðnum.
Þorsteinn hafi ekki tekið sauðinn
í haga og ekki heldur úr húsi#hjá
Naría, og sé því alls ekki hægt að
dæma hann samkvæmt tilskipun-
inni 24. marz 1786 fyrir þetta.
Þá minnist hann á lömbin fimm.
Um lambið frá Geldingaá segir
hann að því verði ekki mótmælt,
að Þorsteinn hafi selt það í heim-
ildarleysi, en hann hafi hvorki stol-
ið því í haga né úr húsi, því að
enginn hafi dirfzt að bera brigður
á þá staðhæfingu Þorsteins að það
hafi óvart komið saman við fé
hans. Hér sé því ekki um stór-
þjófnað að ræða, heldur atferli sem
varði sektum. Um lambið sem kom
til Þorsteins á jólaföstu 1806, segir
hann að Þorsteinn hafi tekið það
„til umhirðingar og kom því til
fóðurs hjá Gísla í Kjalardal, hvað
eiganda lambsins heldur mætti
virðast vel en illa gert. Að ásetn-
ingur Þorsteins hafi verið að stela
því, þar til finn eg engar líkur.“
Um lömbin þrjú, sem komu saman
við fé Þorsteins í Hlíðarfótarrétt
og rákust heim með því, verði að
líta svo á að hann hafi fundið þau.
Óheimilt hafi honum þó verið að
selja þau en við því liggi aðeins
lítilfjörlegar sektir um óheimila
notkun, samkvæmt lögum um með-
ferð fundins kvikfjár. Enginn hafi
sannað eignarrétt sinn á þessum
lömbum né með eiði sannað að þau
væri frá sér komin án vitundar
sinnar og vilja, og því sé ekki lög-
um samkvæmt heimilt að telja
þetta til sauðaþjófnaðar.
Um meðferð ánna frá Ósi verði
honum ekki annað gefið að sök, en