Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1954, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
411
Frakkar cru shnir skaltgrcikniiur
Þar er hlegið
að hinum skilvísa manni,
en dáðst að þeim, sem getur
svikið mest.
ÉR mun sjálfsagt blöskra þessi full-
yrðing, en það verður að segja
hverja sögu eins og hún gengur. Ríkis-
sjóður er óvinur borgarans, og skatt-
arnir martröð á honum. Þess vegna er
Frakkland alltaf í fjárhagskröggum.
Þetta er svo sem ekkert nýtt. Þann-
ig hafa Frakkar verið í 2000 ár. Og
mótspyrna þeirra að greiða gjöld sín
til ríkissjóðs hefur steypt stjórnum þar
hraðar af stóli en í nokkru öðru landi.
Eins og aðrar latneskar þjóðir eru
Frakkar sérgæðingar og af því stafar
andúð þeirra á að greiða skatta. Frels-
isást þeirra — sem í rauninni er sjálfs-
ást — leiðir þá til þess að hundsa rétt-
indi náungans. Frakki vill lifa fyrir sig,
en ekki fyrir þjóðfélagið. Hann hefur
andstyggð á öllu sem vér köllum aga,
eða skerðing á einstaklingsfrelsi. Hann
hefur næman skilning á réttindum sin-
um, en lítinn skilning á skyldum sín-
um. Hann fær ekki séð að fjárhagur
ríkisins komi sér neitt við. Hvað er
ríkið í augum hins óbreytta Frakka?
Það er'samsafn óteljandi þarflausra
embættismanna. Sjálfur forsetinn virð-
ist ekki vera til annars en vera við-
staddur hátíðleg tækifæri, leggja horn-
steina að nýum byggingum, eða halda
skrúðyrtar ræður.
Forsætisráðherrann á sér sjaldan
langan aldur, þetta eitt missiri eða hálft
ár. Þess vegna hefur hann aldrei tíma
til þess að kippa neinu í lag. Hinir ráð-
herrarnir eru ekki annað en flokks-
menn, máske meinlausir, en algjörlega
gagnslausir. Þessi er skoðun hins ó-
breytta Frakka á æðstu stjórn landsins.
En þar fyrjr neðan koma svo em-
bættismennirnir, sem hann á við að
skifta, menn sem ekkert þarft verk
gera, en setja alls konar bönn og
heimta fé af almúganum. Hvernig get-
ur nokkur heiðarlegur maður borið
vjrðmgu fyrjr siíku?
Hann kennir óstjórn um að hann vill
ekki greiða skatta. Til hvers er að ausa
fé í eyðsluhrtir stjórnarinnar? Það er
vonlaust. Þessi er skoðun almennings.
Þessir sömu menn, sem ekki mundu
vilja hnupla eyrisvirði af náunga sin-
um, hafa ekkert samvizkubit af því að
svíkja ríkissjóðinn. Þeir hafa góða
samvizku fyrir því og sofa svefni hinna
réttlátu og þykjast menn að meiri ef
þeir hafa getað leikið á skattheimtu-
mennina. Þeir hæla sér af því, me:ra
að segja. Og það er þeim álitsauki í
augum meðborgaranna. En hinn heið-
virði borgari, sem greiðir alla sína
skatta, er hæddur og hrakinn.
Vegna þessa er það alvanalegt, að
menn sé á móti hvaða stjórn sem er í
landinu. Það er stjórnin sem þeir eiga
í höggi við allt sitt líf.
Já, þetta er ekki ný bóla í Frakk-
landi. Þegar Rómverjar komu þangað
hittu þeir fyrir einþykka þjóð, sem
gjarna vildi njóta góðs af yfirráðum*
þeirra, en vildi ekki leggja neitt á sig
til að launa það. Þeir tóku fegins hendi
við hinni rómversku menningu, en
vildu ekki leggja neitt af mörkum
sjálfir til neinna framkvæmda. Það er
sama sagan enn í dag. Allir eru fúsir
til þess að þiggja styrk af rikinu, en
enginn hugsar um hvernig ríkið eigi
að fá fé til að geta greitt þann styrk.
Flestar franskar byltingar, hvort sem
þær hafa heppnazt eða ekki, hafa risið
út af sköttum. Þær hafa verið uppreisn
skattgreiðendanna gegn innheimtu-
mönnum ríkisins. Byltingunni miklu
1789 hefði mátt afstýra ef þingið hefði
haft hug til þess að fara að ráðum
Calonne og breytt beinum sköttum í
fasteignaskatta.
En þótt byltingar hafi heppnazt og
breytingar á skattalöggjöf hafi verið
samþykktar, þá hefur skattgreiðandinn
ekkert breytzt. Hann vill alls ekki
greiða skatt.
En ríkið, hvort það er konungsríki,
keisaradæmi eða lýðveldi, þarf á fé að
halda. Og þess vegna er alltaf stríð
milli skattgreiðenda og skattheimtunn-
ar, og spurningin er alltaf þessi: Hvor
ber nú hærra hlut?
Skattgreiðandinn verst með öllum
þeim vopnum, sem hanrj getur þeitt,
og í félagi berjast þeir gegn ágengni
ríkisins. Hver einstakur reynir að
hliðra sér hjá að greiða skatt. Kaup-
menn falsa reikninga sína, svo að þeir
hafa svo sem engar tekjur á pappírn-
um. Landeigendur telja fram marg-
faldan kostnað við rekstur búanna. —
Hlutafélög telja fram meiri útgjöld en
þau hafa greitt, og lægri tekjur en þau
hafa haft. Læknar telja ekki fram nema
lítið brot af tekjum sínum.
Og svo er ríkið að eltast við þá, sem
svíkja skatt. Það setur nýar og nýar
reglur, áætlar sjálft tekjur manna og
skattleggur þá samkvæmt því og beitir
sektum. En skattgreiðendur hafa þá
ýmis undanbrögð. Ef hlutabréf eru
skattlögð, þá selja þeir og fá sér gull
í staðinn. Ef einhver viðskifti eru skatt-
lögð, þá forðast þeir þau. Þeir leika
sér að því að komast hjá stimpilgjöld-
um, og versla heldur á svörtum mark-
aði þar sem smyglvörur eru seldar.
Þeir kunna að nota kosningarréttinn
til þess að kaupa sér alls konar fríðindi
og undanþágur. Bændur hafa nú komið
ár sinni þannig fyrir borð, að þeir
greiða sama sem engan tekjuskatt.
Fólk sem hefur föst laun hefur fengið
mikinn hluta þeirra undanþeginn
skatti. Þannig er skattabyrðinni velt
smám saman yfir á bak þeirra, sem
ekki geta stungið neinu undan.
Vegna allra þessara undanbragða
hefúr stjórnin neyðst til þess að hækka
skatta, svo að ríkið fái sitt, að minnsta
kosti á pappírnum. En það kemur allt-
af á scjmu mennina að greiða skattana,
hvort sem þeir eru háir eða lágir.
Fjöldinn neitar að borga og þá er
hótað refsiaðgerðum. En almenningur
gerir ekki annað en hlæa að því. —
Hvorki þing né stjórn hefur svo mikið
vald, að hægt sé að neyða menn til að
greiða skatta sína, þegar þeir vilja það
ekki.
Þetta er afleitt, en það er ein lausn
á þessu máli. Það eru aðeins beinir
skattar, sem Frakkar vilja ekki greiða.
■Um tollana segja þeir ekki neitt, að
minnsta kosti meðan vöruverð hækkar
ekki óvenjulega mikið, eða á meðan
þeir geta ekki gert sér grein fyrir því
hve mikið af vöruverðinu fari til rik-
isins. Þess vegna verður ríkið að treysta
ihest á tollana. En svo hefur stjórnin
einnig haft önnur ráð til að bjarga
fjárhag ríkisins. Það er gengisfelling,
en með henni eru skuldir ríkisins lækk-
aðar.
Suxnir nóia stungið upp á því að