Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1949, Blaðsíða 16

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
252
Róðrarvjelar
í sambandi við það, sem sagt var í
Lesbók um róðrarvjel Benónýs á Glett-
ingsnesi, er rjett að geta þess, að fleiri
íslendingar hafa fundið upp róðrar-
vjelar. Sjera Jón Egilsson segir svo frá
í Biskupaannálum: „Sjera Jón Eiriks-
son í Vatnsfirði hafði smíðað skip; það
mátti vinda upp á pípu, svo að það
hallaðist ekki; það kölluðu þeir jakt,
og á henni fór biskupinn jafnan í Vest-
mannaeyar og Grindavík. Þessi 'sjera
Jón hafði og smiðað 6 trjemenn stóra
og bjó svo um þá í einum sexæringi,
að þeir heldu árum og reru; þeir voru
sagðir á völtum hefði leikið niðri í
hnjesbótum, blýsakka aftan í herðum,
en læstar árar í lummum, og einn keng
ur framan í hvers þeirra brjósti og þar
í snæri, og í það helt presturinn og
kipti svo að sjer, en þá hann ljet laust,
þá duttu þeir aftur á bak og skeldu í
árum. Það hafði skeð, að hann lagði á
borð með þessa sex við biskup og hans
menn á tólfæringi og vann biskup al-
drei á og svo lyktaði það. Margt er
til gamans.“ — Þá er og sagt um
Gunnlaug föður Björns landmælinga-
manns, að hann smíðaði sjer róðrar-
karla. Reru þeir því meira, sem hvass-
ara var og einu sinni hömuðust þeir
svo að Gunnlaugur óttaðist að þeir
myndu róa bátinn í kaf, og varð svo
reiður að hann braut þá alla í sundur
þogar hann náði landi.
Veturinn 1811
var mjög harður. Hafísinn lá alt vor-
ið við strendur landsins og fylti alla
firði. Það var því ekki unt að stunda
fiskveiðar og margir fátæklingar áttu
við skort að búa. Sýslumannshjónin
auglýstu að „þau gæti sjeð af spón-
mat, en ekki átmat.“ „Dag einn,“ ritar
írú Th., „kom gamall og fátæklegur
húsgangur og bað að gefa sjer ofur-
lítið að borða. Við kendum í brjósti um
hann, hann var svo sultarlegur, og
lofuðum honum að vera í nokkra daga.
Daginn eftir heyri jeg hundgá, geng
út að glugganum og sje mann koma
gangandi og setjast á garðinn. Jeg ætla
út til að vita hvaðan hann komi. En í
sama bili sje jeg að hann náfölnar, fólk
okkar kom að — hann sat þarna and-
vana með pokann sinn á bakinu og
mannþrodda á fótum.“ Þetta var í maí
og fremur hlýtt í veðri. Ætlað var að
maðurinn hefði orðið máttvana af sulti
og gangan’ eftir isnum því orðið hon-
um ofraun. Líkið var kistulagt og flutt
niður í verbúð. Frúin og stúlkurnar
sungu útfararsálma, sýslumaður fylgdi
og Birgir sonur hans, og „gamli lang-
soltni húsgangurinn rak lestina, álútur,
með húfuna milli handanna, riðaði og
grjet og söng eymdarlega. Þremur dög-
um síðar lá hann einnig á líkbörum."
Það var haldið að hann hefði ekki þol-
að matinn, sem hann fekk síðustu dag-
ana, vegna sultarins á undan. (Endur-
minn. Gyðu Thorlacius).
Níels skáldi
var drjúgur af kveðskap sínum. Þeg-
ar „Njóla“ kom út fyrst reis hann önd-
verður gegn henni og sagði: „Björn
Gunnlaugsson er ekki annarar hand-
ar maður minn í skáldskap". Og er
hann heyrði Sigurði Breiðfjörð hælt
varð hann reiður og sagði: „Þess vil
jeg biðja þá, er þykir vænt um kvæði
Sigurðar, að þeir snerti ekki við mín-
um kvæðum". Einu sinni tóku nokkr-
ir kátir heimaskólapiltar sig saman um
að tala við Niels um Jónas Hallgríms-
son og telja hann laglega hagmælt-
an, til þess að vita hvað karl segði.
En þá svaraði hann: „Hann er meira,
hann er skáld“.
Stefán Jónsson biskup.
(1491) var vel lærður og hans iðja
ekki annað en kenna, og gaf hann vers
upp á sjerhvern hlut, sem við veik.
Þetta var hans framferði, til gamans.
Hann drakk aldrei svo mikið öl, öll
þau ár sem hann ríkti, að á honum
sæist drykkja; og aldrei reið hann
hesti á skeið; og aldrei át hann kjöt,
utan jóladag og páska; og aldrei var
hann í skyrtum, eða át hvítan mat,
þeir kölluðu, nema á sunnudag. Hann
var harður í refsingum við alla saka-
menn, með innsetningum og hýðing-
um og öðrum harðindum, svo margir
kjöru heldur dauða. Ekki þar um
fleira. Hann átti ekkert barn og aldrei
var hann við konu kendur. (J. Egils-
son).
-V
Þórsmörk er einhver fegursti og tilkomumesti staður hjer sunnan-
lands. Þar er bæði stórbrotin og hugljúf náttúrufegurð og margt ein-
kennilegt að sjá, þar á meðal þennan steinboga, sem er hátt í hlíð inni
undir Stórenda. — (Ljósm. Á. Ó.)