Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1946, Blaðsíða 10

246
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
sömu kortskissu). Má því ætla, að
bærinn Fjall hafi legið nærri því
sem enn heitir Bæjarsker undir
Breiðamerkurfjalli. Samkvæmt
skrifum ísleifs sýslumanns lá
Breiðá skamt fyrir austan eða suð-
austan Fjall. Örnefnið Miðaptans-
tindur syðst í Breiðamerkurfjalli
ákveður leguna nánar. Hefir fjalls-
tindur þessi verið eyktamark írá
Breiðá og verið í miðaftansstað
frá bænum að sjá, þ. e. í hávestur.
Það má teljast örugt, að landnáms
býlið Fjall og kirkjusetrið Breiðá
hafi ekki upprunalega verið bygt
inn við jökuljaðar, því hið næsta
jaðrinum mun þá sem nú hafa ver-
ið gróðursnautt sand- og urðar-
belti. Jeg tel nær fullvíst, að fram-
an af þjóðveldistímanum hafi jök-
uljaðarinn austan við Breiðamerk-
urfjall legið a. m. k. 4 km. norðar
en samkvæmt kortinu frá 1904 og
að ekkert jökullón hafi þá stíflast
upp sunnan undir Breiðamsrkur-
múla. Tæming þessa lóns veldur
nú árlega allmiklum hlaupum í
Fjallsá og myndi eflaust hafa vald
ið Fjalls- og Breiðárbændum
þungum búsifjum. Fullvíst er,
að Breiðamerkurfjall var ekki
umgirt jökli. Örnefnið Hrossa-
dalur sýnir, að hrossabeit var áður
í fjallinu. í Breiðamerkurmúla,
nyrst í Breiðamerkurfjalli, átti
Breiðá skógarítök og hefir þar því
verið birkiskógur.
Það eru því ekki litlar breyting-
ar (mynd 2), sem orðið hafa á suð-
vesturhluta Breiðamerkurjökuls
síðan á landnámsöld og þær breyt-
ingar eru ekkert einsdæmi um þess
ar slóðir. Um stórbýlið Fell í Suð-
ursveit er svipaða sögu að segja og
um Fjall og Breiðá, þótt ekki verði
hún rakin hjer. Þá má og telja víst,
að höfuðbólið Svínafell í Öræfum
(mynd 3) hafi ekki í upphafi legið
svo nærri jökulrótum og það gerir
nú, er næstum má segja, að það
hafi jaðar Svínafellsjökuls að tún-
garði. Fullyrða má, að jökultung-
ur Austur-Skaftafellssýslu hafi á
síðari öldum breiðst út yfir tugi
ferkílómetra lands er var jökul-
vana og að meira eða minna leyti
gróið á landnámsöld. Vatnajökull
hefir því vissulega fært út veldi
sitt á þessum slóðum og þjarmað
allóvægilega að hinum einangruðu
bygðum. Hvenær og hvers vegna
þetta gerðist verður nánar rakið í
næstu grein.
MUNURINN Á ROOSEVELT
OG TRUMAN.
Einn af skrifstofustjórum ame-
ríska ráðuneytisins hefir gert þenn
an samanburð á Roosevelt og Tru-
man:
— Þegar maður talaði við Roose-
velt sagði hann sjálíur sjö áttundu
hlutana af því, sem sagt var; mað-
ur fór frá honum í góðu skapi, en
án þess að nein ákvörðun væri
tekin. Truman segir ekkert, hann
hlustar á. Maður fer áhyggjufull-
ur frá honum, en með ákvörðun
um hvað gera skal.
Annar segir: Roosevelt skaut
sjer undan því að taka leiðinlegar
ákvarðanir, svo sem að segja mönn
um upp starfi og þess háttar. Á
hverjum morgni lögðum við leið-
inlegu málefnin efst á blaðabunk-
ann á skrifborði hans. Hann byrj-
aði á því að stinga þeim undir,
afgreiddi svo hin málin og ljek við
hvern sinn fingur. En þegar hann
kom að þeim leiðinl'egu, þá hætti
hann að vinna. Truman hefir þetta
alveg öfugt. Honum er það kapps-
mál að afgreiða leiðinlegu málin
fyrst.
Elstu skráð lög
sem menn þekkja eru frá árinu
2350 fyrir Krist og voru sett af
Hammurabi konungi í Babylon.
SANNSPÁ.
í septembermánuði 1923 ritaði
dr. Helgi Pjeturss grein, er síðar
birtist í „Ennýal“, og segir þar m.
a.:
„í vor sem leið átti jeg í nokkur
skifti tal við íbúa á annari stjörnu,
fyrir tiistuðlan ungrar stúlku, sem
hefir góða miðilshæfleika. Þetta er
svo að skilja, að þegar stúlkan var
sofnuð miðilssvefni, þá var eins og
talaði af vörum hennar önnur
vera, og kvaðst sú vera framliðin,
og eiga nú heima á annari stjörnu.
Stjörnubúinn, sem talaði af
r.nunni stúlkunnar, sagði margt
ótrúlegt, og eitt það, að mikil breyt
ing til batnaðar á veðurfari væri
ekki langt undan“. ,
Þótt þetta þætti ótrúlegt þá, get-
ur enginn verið í vafa um að það
hefir komið fram. Síðan 1924 hefir
veðurfar farið batnandi ár frá ári,
og er breytingin orðin svo mikil,
að furðulegt má telja.
HÚSNÆÐISVANDRÆÐI.
Þessi saga gæti hafa gerst í
Reykjavík:
Jeg hlustaði á tal tveggja kvenna
í strætisvagni.
— Ertu búin að. ákveða þig,
mamma? sagði önnur.
— Ekki enn, svaraði hin.
— Hvenær ætlarðu að gera það?
— Maður getur ekki flanað að
þessu, það er alvörumál að ganga
í hjónaband á mínum aldri.
— Ja, mamma, ertu nú ekki bú-
in að hugsa nógu lengi um þetta?
— Vertu nú róleg, jeg hefi lofað
því að þú skulir fá íbúðina mína,
ef jeg gifti mig, og ,við það stend
jeg.
StærÖ Afríku.
AFRÍKA er svo stór að þótt Kína,
Indland og Bandaríkin væru flutt
þangað, þá væri samt enn nóg rúm
fyrir öll löndin í Suður-Evrópu og
Mið-Evrópu.