Lesbók Morgunblaðsins - 05.06.1938, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
171
snúa oss aftur að hvítavoðum
liennar, |)eim lieilögu.
Orðið hvítasunna bendir til
lia’ða — sólarhæða. Of>' vjer, sem
þó höfujn altof náin kvnni af
nijöll (>”' snæ, látum oss dreyina
allan veturinn um birtu of>' yl,
seni konii. ínuni með Ilvítasunnu.
l’ti iint sveitir, l>ar seni alt líf er
liáð veðráttu, eru fróðar vonir
bundnar við þessa hátíð, sem fyrr
rní var þrilieilöy. Meistari Jón
fíerði henni <róÖ skil í þrein ræð-
uiii, svo seni postilla hans vitn-
ar. Nú stendur hátíðiu á tveim
fótiiin. En þó að það ætti fvrir
lienni að lifrfjja að standa á einum
fæti aðeins, myndi hún samt halda
velli. Því að — fallejra nafnið
verður síðla skafið út úr hufT'
skotum landsins barna, nje dýrð-
in, sem þá er í vændum.
Þejrar vel lijrfíur á konun<?i
lymins ojr jarðar, svo að honum
stekkur bros af vörum, skapar
amlardráttur hans Ijósmóðu yfir
landinu, sein tekur fjöllin í faðm
sjer. 0<r sá liinn sami einvaldur
lætur si<r þá ei<ri muna um að
vekja upp tíbrána í dölunum, þá
liina síkvifcu töframynd.
Þá lifnar vfir útevjum, svo að
þær hillir <ra<rnvart augum þeirra,
sem á landi standa ojr búa. Haf-
nieyjar o<r heiðríkja taka þá
liöndum sainan o<j- liossa eyjunum,
mönnum til ánæjrju o<r <ruði til
(læ<rradvalar <><r dýrðar.
Þannijr bætir hann fyrir liarð-
stjórn sína á vétrum — stundum.
Ekki þó æfinle<ra. því að <ruðun-
um eru mislagðar hendur, eða
fulltrúum. þeirra. Efagjarn liugur
kyinii nú að vilja grípa frain í
fyrir mjer og spyrja : Heldur þú,
að hátíðir sjeu þess megnugar að
skapá, eða vekja upp, veðurbata?
Ekki munu ]>ær hafa meðvitund
nje mátt td að grípa fra'm í fyrir
veðráttu, nje hlutast til uin fiski-
göngur, úr hafdjúpi á grunnmið.
Hvítasunnuhátíðin er eigi til þess
fallin að kljást við vitringinn
Jiiikla, sem heitir Efi. En minna
má á orð Eddu-Snorra. Hann seg-
ir, að í fyrndinni hafi spafcir menn
látið í veðri vaka þá skoðun eða
trú, að jörðin væri kvik, þ. e. a.
s. lifandi á einhvern hátt, gædd
meðvitund. Náttúran er útundir
sig I iillu sínii starfi. Og iðni henn
ar og forsjá er dásamleg. Og
stundvísari er hún en mannanna
börn. Hún lætur t. d. jörðina
hrökkva við og breyta afstiiðu
siiini gagnvart sól tvisvar á ári:
iim vetrarsólstöður og smnarsól-
bvörf.
Hvernig má þetta verða?
Það er jafu torskilið sem hitt,
að veðurbati er háður Hvítasunnu
og fiskigöngur upprisuhátíð frels
arans. Sje það svo, sem Eddu
Snorri lætur í veðri vaka, að jörð-
in sje lífi gædd með einhverjuin
hætti (kvik), gædd meðv i-d
mætti gera sjer í hugarlund, eð
veðráttan væri eigi öldungis sam
viskulaus. Hún kynni að minnast
þess í liljóði, að sá, sem hátíðirnar
eru helgaðar, kyrð; eitt sinn storm
og lægði brimgang. Sá skörungs-
skapur hefir verið hafður í ir.auna
minnum helmingu lengur en get-
speki Snorra um meðvitund jarð-
ar, sem kurteis varfærni Sturl-
ungsins 'ileinkar forfeðrunum og
þeim mæðrum, sem frá alda öðli
áttu því láni að fagna, að spek-
ingar mylktu þeirra brjóst.
*
Hvernig sem Efinn og Trúin
kunna að lesa og þýða stjórnar-
skrá náttúrunnar og þingsköp
veðráttu, mun reynslan hafa til
síns ágætis nokkuð. Og ekki er
hún dúnljett á metunum.
Eitt sinn gekk norðlenskur
bóndi á skíðum til kirkju á
Hvítasunmimorgni. Ilann varð að
þramma heim síðdegis. Sólbráðin
kom um messutímann. Hún leiddi
batann vfir landið. Þessi bros-
ljúfa himneska dís, sólbráðin.
A n.l, páskum 1936 gerðust þau
teikn á himni, að batnaði veðr-
átta um alt land, og tíðin bætti
ráð sitt eftir harðindavetur. Því
líkt var, sem liulin hönd gripi í
streng og hringdi út vindsvalan
vetur, en sumarblíðuna inn í
musteri Fjallkonunnar. Sú hug-
ljúfa rausn er jafn kærkomin,
hvort sein hún er kölluð forsjón
eða náttúra.
Hátíðir eru eigi til þess gerðar
nje til þess fallnar að brjóta heil-
ann um gátur tilverunnar, heldur
til hins: að njóta þeirra, dást að
þeim á barnslegan hátt. Nú er
Hvítasunnuhátíðin svo vel úti lát-
in frá forsjónar hálfu, að lífið á
Jandi voru er í sjöunda himni, eða
er frá sjer numið. Hver teguud
|>ess grípur tækitærið og tjaldar
því sem til er. Þriistur á kvisti og
sólskríkja á steini margfalda
gleði sína þó að þau kunni ekki
að reikna. Ærin lítur vonaraug-
um til gróðurins, þó að hún hafi
ekki notið fræðslu um bætiefni.
Tunga liennar velur það sem við
á og þekkir það sem best er.
Um Hvítasunnu verður elfin
svo bláeyg, sem hún getur best
orðið, og rjómalogn á flóanum
veldur því, að hann verður í
hvítavoðuin á sinn hátt.
A Hvítasunnuhátíðum liafa
kirkjuklukkur hljómað um alt
Iand og um víða veröld og ámint
einstaklinga og þjóðir utn að gera
bæn sína. Hljóðfæratónar. söng-
rödd og kennimenska hafa haft á
boðstólum andleg gæði handa
„rangsnúinni kynkvísl“, sem á
sjálfri hátíðinni stendur búin til
bardaga með lúðurstútana í muun-
unum.
★
Guðsþjónusta getur verið með
ýmsu móti. Sú tegund liennar,
sein skifta mundi méstu máli. er
sú alúðar-breytni, sem lætur sjer
ant um, er nærgætin við lífið
sjálft.
Sá sem misbýður lífi og mis-
þyrinir því, hlýtur að koma ónota
lega við hjarta tilverunnár, þeirr-
ar, sem ber í brjósti uppruna og
takmark hverrar skepnu. Lífið er
á vorin með mestri fegurð, ást-
úðlegast og fjölbrevttast. Þá er
margföldun þess svo að segja
sjálfvirk — lífkveikjan í algleym
ingi og þó vitandi vits.
Svo guðsfegið getur íslenskt
náttúrubarn orðið hvítasunnu-
bata eða góðviðri þeirrar hátíð
ar, að það telur sjer trú um, að
heilagur andi sje kominn yfir
landið. Þá getur ásýnd hafsins
orðið Ijómandi. Andi Hvítasunnu
getur, þegar vel viðrar, orðið svo
að segja heilagur þá. Þá taka
Framhald á bls. 175.