Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.1936, Blaðsíða 4

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
12
Eyja Robinsons.
Hellirixm, sem
Alexander Selkirk
hafðist við í.
Eyjan Juan Fernandez, þar sem
hin fræga saga Daniel Defoes
..Robinson Krusoe“ gerist, er tal-
in liggja undir Chile, þótt hún
sje' 600 km. leið frá Valpariso, úti
í Kyrrahafi. Nú hefir hún verið
friðhelguð vegna þess að ferða-
mannastraumur hefir aukist
þangað stórkostlega á seinni ár-
um og ferðamenn voru á góðum
vegi með að uppræta þar allar
sögulegar minjar nm Robinson
Krusoe. Þe'ssi ráðstöfun kemur
heldur seint. en betra er seint en
aldrei.
Nú ætlar st.iórnin 1 Chile að
vemda allar minjar á evnni og
hafa þar túlka og fvlgdarmenn
fvrir ferðamennina. Er talið lík-
le'et að beir muni fá nóg að gera.
því að alt kann á að leggia á bað
að auka ferðamannastrauminn
sem mest.
Af bví sem merksst er þaraa. er
að siálf'ön’ðu hellirinn, sem Alex-
ander Selkirk bjó í um fjöemrra
ára og fiögurra mánaða skeið.
Hellir be'ssi er,í binum svonefnda
Krasoedal um 180 metra frá
flæðarmáli. Er hann í hraunkletti.
Munninn er \V» meter á bæð. þar
sem hann er hæstur. Úr bellinum
er ágætt útsvni yfir Cumberland-
voginn. Hellirinn er 9 metra lang-
ur og se'x metra breiður. í yeergi
hans eru skáuar, sem Selkirk bjó
þar og hafði fyrir geymslubúr.
Ferðamenn, sem komu þangað á
öldinni sem leið, segja að þar bafi
verið ýmis verkfæri, naglar. ryðg-
aðir pottar og ofn hlaðinn úr
grjóti. Nú er þetta alt horfið.
SeUnilegt er, að menn,sem komu
þangað 1848 til að leita að fólgn-
um fjársjóðum sjóræningja, hafi
eyðilagt þetta eða haft ,það á
burt með sjer. En það er áreið-
anlegt að þessir hlutir hafa verið
þar, því að Selkirk sagðist svo
frá siálfum, að hann hefði unnið
að því í átta mánuði að gera hell-
irinn að sæmilegri vistarveru.
Skamt frá sjó, og undir ofur-
litlum hól er sljettur flötur og
segja menn að þar hafi verið ak-
ur Robinsons. Á öðrum stað er
vík, og þar segir sagan að Robin-
son hafi flutt á land alt sem
hann gat bjarerað úr skiuinu. Seg-
ir Defoe að það hafi meðal ann-
ars verið brauð, hrísgrjón, þrír
hollenskir ostar, fimm stvkki af
þurkuðu geitakjöti og nokkuð af
korni, sem seinna varð útsæði.
Hann segir líka að Robinson bafi
náð í tvo púðurkassa, poka með
höglum. bvssur. sverð og fleiri
vopn. Er enn sýnt hvar Robin-
son gevmdi .bessa muni í he'lli sín-
um. Fvrir framan hellirinn gerði
hann líka virki ti-1 að veriast
óvinum, sem aldrei komu. Á' öðr-
um Jstað er su.iald og á það stend-
ur letrað. að á þessum stað hafi
Robinson staðið á hverjum degi
og horft út yfir bafið eftir skipa-
fe'rðum.
Það er riett að Alexander Sel-
kirk dvaldist nokkur ár sem ein-
búi á Juan Fernandez. Sá. seúi
bjargaði honum. Wood Rogers
skiustióri gaf út árið 1712 (eða
þremur árum áður en Robinson
Krusoe' kom út), söguna(um það
hvernig Selkirk hefði vegnað á
eynni, en þá bók þekkja nú fæstir.
Hann segir að ^elkirk hafi verið
háseti á skipi, sem hjet „Cinque
Ports“. Lenti hann í deilu við
skipstjórann og í hefndarskyni
fyrir það ljet skipstjórinn flytja
hann í land á þessa eyðiey og
skilja hann þar eftir einan síns
liðs. Var honum fengin biblía og
ein sögubók, stígvjel, dálítið af
verkfærum. byssa, púðurhorn,
högl, ketill og mörg pund af tó-
baki.
Tóbakið gekk fljótt til þurðar
og eins piiðrið, því að einsetumað-
urinn varð að.skjóta fugla og geit-
ur til bjargar sjer. Og þe'gar þetta
var upp gengið. varð Selkirk að
lifa sem steinaldarmaður og bjarg-
ast á líkan hátt.
Altaf þráði hann að komast til
manna osr dag efir dag starði hann
út á hafið, hvort hann sæi ekki
skip. Oft sá hann skin undir full-
um seglum. en bau fóru öll fram
hiá evnni. Eu eftir 52 mánnði knm
lau«narstundin. Wood Rogers skiu-
stióri sá. af stiórnnalli á skini
sínu, eld á evnni. Haun vissi að
húu var óbvo’fi og vakti h»tta for-
vitni baus. Hauu seVidi bát, í land
oít skinstjóra brá í brúu ,pr bát-
uriuu kom aftnr með S“>kirk, því
að beir vnni kunnugir áður.
Saga Selkirks flaug Um alt og
þó+ti merkile". Þevar hauu kom
til Bristol bauð frú Damaris Daui-
el homvrn heim ásamt, Dauiel De-
foe. Hún vi«si bvað Defoe var
sólfriuu í eiukeuuilegar söonr og
ætlaði að gleðia haun með bví að
koma bouum í kvuui við þpuuau
ævintvramauu. Selkirk sagði De-
foe' sögu sína. en Defoe sagði að
hún væri ekki svo merkilejr að
neinn bókaútgefaudi vildi gefa
bana út. En nokkru síðar bjó
hann siálfur til uýa sögu út af
sögu Selkirks — söguna af Robiu-
son Krusoe. Yar hún gefin út
sem hin fvrsta neðanmálssaga í
blaði. Yarð sagan brátt svo vin-
sæl, að fáar bækur hafa oftar
komið út en hvin á ótal tungumál-
um.
Hvað gerði það til, þótt Selkirk
hefði ekki verið jafn hugvitsamur