Lesbók Morgunblaðsins - 20.01.1935, Blaðsíða 1
orsMfflWaðsMts
3. tölublað.
Sunnudagiim 20. janúar 1935.
X. árgangur.
HREINDÝBARÆKT
í ALASKA.
Oft hefir verið um það' rætt, nð Islendmgar ætti að flytja inn
tamin hreindýr, en úr framkvœmdum hefir ekki orðið e.nn. Búast þó
margir við því, að hreindýrarækt geti borgað sig vel hjer, ef rjett er
að farið, og sennilega hefði það orðið heiUadrýgra að flytja inn hrein-
dýr heldur en sauðnaut, karakúlf je, skotskt fje og skotska nautgripi.
I þessari grein er nokkuð sagt frá reynstunvi í Alaska með hrein-
dýrarækt.
Ymsir halda því fram að land
liafi áður verið þar sem nú er
Beringssundið, sem aðskilur Asíu
og Ameríku. Og þeir hinir sömu
halda því fram, að Indíánar og
Eskimóar í Ameríku sjeu afkom-
endur þjóðflokka í Asíu. Og þótt
lif'naðarhættir hafi máske upphaf-
lega verið hinir sömu báðum meg-
in við smídið, þá breyttist þetta
eftir því, sem aldirnar liðu. Eski-
móarnir .í Ameríku lifðu nær ein-
göngu á sjófangi, og vorn blá
fátækir þegar frændur þeirra
Tschuk-Tschis í norðausturhluta
Síberíu voru orðnir efnaðir á hrein
(lýrarækt.
Eskimóunum í Alaska var það
fjarri skapi að fara að stunda
kvikfjárrækt meðan nóg var af
„caribou“ (ameríska hreindýrinu)
að veiða við strendur Berings
sunds og íshafsins. En af einhverri
fyrirtekt breyttu „caribou“-hjarð-
irnar ferðalagi sínu og heldu sig
austar og lengra inn í landi. Eski-
móarnir í Alaska urðu því að
treysta eingöngu á sjóinn til þess
að afla sjer fæðis og fata. Þeir
stunduðu selveiðar, rostungsveiðar
og hvalveiðar.
Meðan Eskimóar bjuggu þarna
einir og Indíánar inn í landinu,
gekk alt vel. En svo komu hvítu
mennirnir og spiltu öllu, eins og
þeirra var von og vísa. Þeir komu
r.ieð nýtísku veiðarfæri til þess
að veiða seli, rostunga og hvali.
Það voru aðallega Rvissar, og jveir
ráku þarna svo inikla rányrkju
að sævardýr hurfu frá ströndun-
um, og Eskimóum var búin hnng-
ursneyð.
Alaska var sendur fræðslumála-
sljóri. Hann lijet Hh. dackson.
Hann sá þegar að það var mikln
þýðingarmeira að koma í veg fyrir
það að Eskimóar hryndi niður úr
hungri, heldur en að ltoma á am-
erísku skólafyrirkomulagi hjá
þeim. Ástandið í Alaska minti
hann á ástandið á sljettunni miklu,
þegar buffaló-hjörðunum hafði
verið útrýmt með takmarkalansri
veiði, og- hungursneyð vofði yfir
Indíánum. En hjer voru nógir hag
ar handa hreindýrum. Eða voru
máske ekki jafn góð skilvrði til
hreindýraræktar hjer, eins og hin-
um megin við Beringssundið ? Og
voru það ekki Eskimóar, sem
ræktuðu hreindýr hinum megin
við sundið ? Hvers vegna skjddi
þá ekki Eskimóarnir í Alaska
lika geta ræktað hreindýr?
Það leið langur tími áður en
•lackson tókst að sannfæra yfir-
völdin í Bandaríkjunum um gagn-
semi þessarar hugmyndar sinnar.
En þegar það tókst að lokum, rak
liann sig á nýja örðngleika. Hann
En svo var það árið 1890 að til
HreitidýrahJOrð i Alaska.