Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1933, Blaðsíða 5

LESBÓK M0BGUNBLAÐ6INS
37
sjer í sjóinn, en kóparnir liggja
grenjandi á ísskörinni. Nokkrar
urtur eru skotnar, en flestar
sleppa. Menn gefa sjer ekki tíma
til að sinna þeim, fyrir kópunum.
því kópaskinnin hvítu og voðfeldu
eru verðmætust.
A sumum jökunum er svo krökt
af kópum, að þeir liggja einir 8
—10 á jökum sem eru ekki meira
en 10—15 metrar að þvermáli.
Þeir eru flestir veiddir með löng-
um ífærum, bamhusstöngum, með
beittum krók á endanum. Menn
standa fram í stafni á skipunum,
með ífærur þessar, og krækja í
kópana á jökunum, alla þá sem
til næst. í skjótri svipan eru þeir
innbyrtir, og eru þeir jafnóðum
drepnir og fláðir.
En sumir kóparnir geta brölt
það til á jökunum, að ekki er
hægt að ná í þá með ífærunum.
Og þá verðnr að senda mann út
á jakann, til að taka þá sem eftir
eru. Stundum dettur eitthvað af
þeim í sjóinn. Busla þeir þar og
væla. Þeir eru lítt syntir og geta
því lítið bjargað sjer í vatninu.
En urtan er sjaldan langt undan,
Kemur hún þá kóp sínum til hjálp-
ar, styður litla krílið á sundinu
og leiðbeinir að næsta jaka. Sjeð
hefi jeg selurtu synda undir kóp
sinn, lyfta honum á bak sjer, og
synda með hann að jakarönd.
En ekki geta allir skipverjar
á „Pólbirni" komist að kópaveið-
inni með ífærum. Þrír, fjórir
menn fara 1 bát, sem róa honum
milli jakanna, og safna kópum.
Það er oft hið erfiðasta verk að
komast leiðar sinnar gegnum ís-
hrönglið í vökunum. Sífelt verður
að ryðja íshrönglinu frá bátnum,
ýta og stjaka sjer áfram. og oft
verður að taka bátinn og draga
hann yfir ísspengur.
Báturinn liggur við jakariind.
Á jakanum eru tveir kópar. l?ti
í vökinni hinuin megin kemur
dökt höfuð upp úr vatninu. Það
er urta, sennilega móðir annars
kópsins. Urtan viðrar kviku trýn-
inu með veiðihárunum löngu í
áttina, til jakans. Nú deplar hiúi
augunum. því sólarljósið skín
beint í þau. Hreyfingarlaus er
hún þarna í vatnsborðinu. og
starir á hvað fram fer. I veiði-
hárunum hanga krystalstærir
dropar. Veiðimaður stekkur upp
ó jakann, með ísexi til að drepa
kópana. Þá tekur urtan sig alt
i einu upp úr vökinni og kastar
sjer upp á jakann, stefnir beint
á veiðimanninn. ísexin á loft! Og
fám sekúndum síðar liggur sela-
móðirin lífvana vdð hlið afkvæmis
síns.
Onnur urta gægist nú upp úr
vökinni, og treður marvaðann. —
Hún horfir starandi augum inn
yfir jakann. Svo legst hún hægt
á hliðina í vatnið, og steypir sjer
skáhalt niður í hinn tæra sjó.
— Seinast koma bakhreifarnir
snöggvast upp á yfirborðið, og
selamóðirin hverfur í djúpið.
Báturinn heldur áfram milli jak-
anna. Hann verður þyngri og
þyngri á vatninu, eftir því sem
meira kemur í hann af rjúkandi
volgum skinnunum og hvítum
kópum. Brátt erum við aftur
komnir að skútunni og báturinn
með fullfermi er dreginn á þil-
far.
Frá tunnunni í siglunni heyTast
sífeldar fvrirskipanir til manns-
ins við stýrið. Og skútan krækir
inn á milli jakanna- Þung undir-
alda vaggar skipinu til og ís-
hrönglið nagar og nístist við kinn-
ungana. Á jökunum til beggja
handa laggja hvítir svarteygir
kóparnir, og grenja á mæður sín-
ar, sem flúnar eru. ffærurnar
koma á loft. Kóparnir eru dregn-
ir inn á þilfar. Veiðimaður stekkur
upþ á jakann, og hirðir þá sem
fiærstir eru. Áfram er haldið. —
Skipstjóri hefir komið auga á
annan selahóp á jaka.
Við yfirgefum þenna jaka með
urtunum í kring, er teygja höf-
uðin upp úr vatninu og horfa
undrandi inn yfir jakann tómann.
Ein þeirra teygir sig svo hátt
upp úr vatnsborðinu, að hún
kemur því nær öll upp úr. Það
er engu líkara að sjá en að hún
standi á bakhreifunum á vatns-
borðinu, áður en hún steypir sjer
á ný og hverfur.
Við erum komnir langt inn í
jsinn. Vindurinn hefir verið vesl-
lægur, og ísinn því með gisnara
móti. Það er óhemju kalt. Sífelt
hvassviðri og oft hríðar.
Við og við sjáum við bjarnar-
slóð á ísnum. Einu sinni fundum
við leifar aí' blöðrusel, er ísbjörn
hat'ði gætt sjer á.
Einmana rostungur liggur á
jaka. Við skjótum hami. og flá-
um hann síðan á jakanum. Húðin
og hausinn hirt. Heljarbákn er
hann. Húðin ein spiklaus nokkur
bundruð kíló.
Loks hittum við fyrstu blöðru-
selshópana. Blöðruselirnir verja
kópa sína. Foreldrarnir eru með
kópnum á ísnum. Blöðrusejurinn
er stærri en vöðuselurinn, einkuni
er brimillinn mikil skepna. Þegar
hann reiðist og blæs út blöðruna
á hausnum, verður blaðran ein
ámóta stór og hausinn, en selurinn
verður þá ferlegur að sjá, og hinn
illvígasti. Selveiðamenn kalla
blöðrusels-brimlana „hettukarla* ‘
Kóparnir eru blágráir á bakinu,
en gulhvítir á kviðnum. Veiðimenn
kalla þá ,,blágrísi.“ Skinn þeirra
er dýrmæt grávara.
Er við höfðum lagt að velli
inarga blöðruselshópa og innbyrt
skinn og kópa, komum við eitt
sinn að jaka einum þar sem ein
einasta blöðrusels urta var. En
föngulegur brimill var á sveimi
kringum jakann. Urtuna skut-
um við. Þegar svo nokkrir veiði
menn stukku upp á jakann, var
brimlinum nóg boðið. Með út-
þanda blöðru stefnir hann að
veiðimönnum, en þeir skjóta hanii
í svipan. Síðan er hann dreginn
upp á jakann og fleyginn.
Þegar blöðruselskóparnir eru
hálfsmánaðar gamlir yfirgefa for-
eldrarnir þá. Við rákumst á jaka-
spöng, þar sem var krökt af yfir-
gefnum blöðruselskópum. — Við
tíndum þá uppmeð ífærunum. 1500
höfðum við fengið í skipið. En þá
var orðið svo áliðið, að þeir sem
eftir voru. voru orðnir syntir.
Þá urðu þeir færir um að bjarga
sjer, svo veiðin var úti.
(Lauslega þýtt úr Aftenposten')