Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1933, Blaðsíða 2

34 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
sporið. sem stigið liefir verið
siðustu árin til þess að efla hróður
íslands út á við. Þess má geta.
að formáli er fyrir hverri bók á
ensku. og hafa allir formálarnir
fram að þessu verið- ritaðir af
íslendingum.
En Munksgaard mun ekki láita
staðar numið við i'itgáfu handrit-
anna, en af þeim ætlar hann fram-
vegis að gefa út eitt bindi árlega.
f- surnai' sem teið færði jeg það í
tal við hann. livort ekki myndi
tækilegt að ljósprenta nokkurar
at' hinumelstu og fágætustu prent-
uðu bókum á islensku, tíkt og
liann hefir látið gera við danskar
bækur frá 16. öld (Biblíu Kristj-
áns 3. o. fl.). Hann brást þegav
vel við og hefir nú í hyggju að
byrja þessa útgáfu (Monumenta
typographica tslandica) á þessu
ári með, eftirmynd af Nýja testa-
menti Odds Gottskálkssonar. Af
Jiessari elstu prentuðu bók ái ís-
lensku eru ekki nema örfá heil
eintök til. og verða þau nú eklti
keypt, hvað sem í boði er. En hin
nýja útgáfa, sem er fullkomin
eftirmynd liinnar gömlu, verður
seld fyrir einar 25 krónur (dansk-
ar). Ef þetta nýja fyrirtæki fær
góðar undirtektir, verður haldið
áfram, m. a. með Guðspjallabók
ólafs Hjaltasonar, sem ekki er til
nema eitt eintak af í veröldinni.
Sálmabók, Grallara og Vísnabók
Guðbrands biskups, og jafnvel
Guðbrands-biblíu sjálfri. Af bók-
um 'þessum verða ekki prentuð
nema 200 eintök. og má ganga
að því vísu, að þær verði bráðlega
fágætar og verðmæta.r.
Codex Frisianus (Fríssbók) AM
45. fol., er ritaður snemma á 14.
öld, líklega af íslenskum skrifara
fyrir einhvern norskan höfðingja.
Iþandritið hefir verið í Noregi, en
kom til Danmerkur á 17. öld. Það
var um skeið í eigu Otto Friis.
sem það síðan er við kent, en
Árni Magnússon keypti það 1696.
Það er ágætlega skrifað, með
skreyttum upphafsstöfum. Hand-
ritið hefst á Heimskringlu Snorra,
en Ólafs sögu helga er slept úr;
því að sá, sem bókin er skrifuð
fyrir, liefir auðsjáanlega átt hina
sjerstöku Ólafs sögu áður og því
ekki þurft annað handrit af henni.
I síðari sögunum er ýmsu bætt inn
í texta Snorra eftir öðrum sögum.
Siðast er Hiálkonar saga gamla
eftir Sturlu Þórðarson. Fríssbók
er nú helsta skinnhandrit Heims-
ki-inglu, því að Kringla og Jöfra-
skinna eru brunnar, nema fáein
blöð, og aðeins til af þeim eftir-
rit á pappír. Önnur skinnhandrit
Heimskringlu eru ekki nema brot.
Prófessor Halldór Hermannsson
í íþöku hefir ritað formála þessa
bindis, 'og er hann bæði fróðlegur
og skemtilegiu-. sem vænta mátti.
Einkum er kaflinn um Hákonar
sögu rækilegur, og eru þar ýmsar
skarplegar athugasemdir um með-
ferð Sturlu á því vandasama við-
fangsefni. Um Heimskringlu sjálfa.
er farið fljótar yfir sögu, enda
var það bæði of mikið mál og
margrannsakað, til þess að gera
því veruleg skil í svo stuttu máli.
Um eitt atriði vil jeg leyfa mjer
að gera litla athugasemd. Halldór
Hermannsson bendir á, að í sög-
unum eftir 1035 sje slept flestum
jarteinum Ólafs helga, en segir, að
ekki sje gott að skera úr, hvort
skrifarinn hafi gert þetta af því
að hann hafi ekki trúað á jar-
teinirnar eða ekki þótt þær máli
skifta. En sannleikurinn er sá, að
allar þessar jarteinar voru aftan
við Ólafs sögu hina sjerstöku, og
var því óþarft að rita þær aftur,
fremur en isöguna sjálfa. Sama
hefir átt sjer stað með frumrit
Jöfraskinnu og AM 39, fol. Þar
hefir líka ólafs sögu verið slept.
og þá jarteinunum sömuleiðis. —
Hin sjerstaka Ólafs saga var til
í miklu fleiri handritum en Ifeims-
kringla, og því kom þetta fleirum
sinnum fyrir, að menn áttu hana
áður og ljetu því sleppa henni
i eftirritinu af Heimskringlu. En
það var einmitt trúin á helgi Ól-
afs og .jarteinir hans, ekki síður
en snild Snorra, sem olli hinni
miklu útbreiðslu þeirrar sögu,
fram yfir aðrar konungasögur.
Næsta bindið af Corpus á að
verða Möðruvallabók (AM 132,
foL), sem er höfuðhandrit ýmissa
íslendingasagna, m. a. Egils sögu,
Kormáks sögu og Laxdælu. Mun
það bindi verða íslenskum fræði-
niönnum enn kærkomnara en
nokkurt hinna fyrri. Formála þess
bindis á mag. art. Einar Ó.
Sveinsson að rita- En með hverju
bindi þessa safns verður fræði-
mönnum hjer á íslandi gert hæg-
ara um vik að fara beint í þær
frumheimildir, sem meinleg örlög
hafa vistað fjarri þeirri þjóð, sem
skapaði þær og skráði og enn þá
leggur mesta rækt við lestur
þeirra og rannsóknir. En framtíð
íslenskra fræða er mikil með öllum
germönskum þjóðum og jafnvel
víðar. Því megum vjer fagna því.
að á sem flestum stöðum sje hand-
ritanna við kostur. Þau eru und-
irstaðan, sem stendur óhagganleg,
þótt rannsóknir og tilgátur fyrnist
og úreldist. Hjer er verið að vinna
verk, sem miðar langt inn í fram-
tíðina, og vjer höfum fulla ástæðu
til þess að óska. Ejnar Munks-
gaard máttar og megins til þess
að koma því sem lengst áleiðis.
Sigurður Nordal.
María drotning
í Jugóslavíu lætur sjer mjög ant
um að hjálpa fátækum börnum
meðan kreppan stendur yfir. Hjer
sjest hún með lítinn munaðarlaus-
an, dreng í kjöltunni. Var mynd
þessi tekin nýlega á barnahátíð
í Belgrad.