Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1928, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
45
Edison og Ford.
Fyrir nokkru kom Edison gamli lil Detroit, til að skoða verk-
smiðjur Henry Fords. Sjást þeir lijer á myndinni ]>ar sem ]>eir eru að
virða fyrir sjei' eina af hinum mörgu vjelum, sem notaðar eru við
smíði hinna nýjn endurbættu Ford-bifreiða. Lurfti Ford að finna upi>
og láta finna upp ótal nýjar og hugvitsamlega gerðar vjelar, áður en
hann gat byrjað á ]>ví að smíða hina nýju vagna, og er hver þeirra
fcins mikið meistaraverk og vagninn sjálfuT. Edison varð 8‘.) ára í gær.
anda. Ásamt stórvezír sínum
Djáfar og böðlinum Masrur, geng-
ur hann í dula'rklæðum um Bag-
dad og ratar í mörg æfintýri. í
rauninni var Djáfar ekki. stór-
vezír, heldur aðeins hirðmaður,
sem hafði verið falið ]>að mikil-
væga starf af hinum duglegu stór-
vezírum, Jahja föður sínum og
Fadl hróðnr hans, að halda kal-
ífanum við gott skap og koma í
veg fyrir, að hann -skifti sjer af
ríkisstjórninni og spilti þannig
starfi vezíranna. í þessum sögum
frá Bagdad eru allar yfirnátúr-
legar verur horfnar. í stað þeirra
keinur kalífinn, sem fullkomnandi
rjettlætisins og efnið er einkum
sorgir og raunir elskenda, sem ná
saman að lokum, því að gott æf-
intýri á að enda vel.
Þegar Mongólar unnu Bagdad
1258, misti sú borg þá vegsemd að
vera miðstöð a’rabiskrar menning-
ar, en Kairo kom í stað hennar.
Þar fekk Þiisund og ein nótt loks
sitt núverandi form á 14.—15. öld,
og var þá bætt við hana þriðja
sagnaflokkinum. Mikið af þeim
sögum er um óþokkamenni og
þorpara, sem segja með mestu
ánægju frá fífldirfsltulegum
prakkarabrögðum, þjófnaði og
svikum. Bera þær einkarljóst ein-
kenni slíkrar þjóðar, sem Egyftar
eru, sem alt frá orustunni við
Pelusium 525 f. Kr. hafa verið
undir erlendri áþján og hafa því
ávalt þurft að beita refjum og
undirferli til þess að standa liin-
um útlenda hnefarjetti á spotði.
Mjög vel einkennandi er síðasta
sagan í Þúsund og einni nótt um
Máruf skóbætarann, sem lýgur og
gortar svo lengi af auðæfum sín-
um, sem eru alls ekki til, að hann
trúir ekki einungis sínum eigin
sögum að lokum, heldur fær kon-
ungsdótturina fyrir konu. Ein-
kennilegt er það og hjer, eins og
í sumum öðrum egyfsku æfintý’r-
unum, að höfundurinn kemst að
lokum í hálfgerð vandræði. Til
þess að ráða fram úr þeim verður
hann að láta Máruf finna töfra-
grip, sem gerir honum fært að
eignast hin miklu auðæfi. 1 þess-
um æfintýrum koma yfirnáttúrleg-
ar verur nefnilega aftur til sög-
unnar. Þó lcoma þær ekki fram
gjálfstætt, eins og í indversku og
persnesku æfintýrunum, heldur að
eins sem náttúruandar, sem eru
bundnir við töfragripi og verða
að hlýða þeim, sem hefir ]>á á
valdi sínu.
Með þessu er hinni eiginlegu
Þúsund og einni nótt lokið, en
eftir þetta hafa þó ýmsir afritarar
bætt inn nýjum æfintýrum, sem
eiga. í raun og veru annarstaðar
heima, eins og t. d. sögunni af
liinum sjö vezírum og sæfaranum
Sindbad. Þessar sögur voru upp-
liaflega sjálfstæðar, svo að þær eru
til í mörgum misjafnlega nákvæm-
um útgáfum.
Mussolini
heyir einvígi við tengdason
konungsins.
Hann fer í stálbrynju innanklæða
svo eigi bitu hann vopn.
Nýlega fór fram einvígi í Róm
milli Mussolinis og Calvi g'reifa,
tengdasonar konungsins.
Ráðið ákvað fyrir nokkuru, að
tveggja liru peningarnir skyldu
bera andlitsmynd Mussolinis. Kon-
ungurinn neitaði að skrifa undir,
svo að ]>etta ákvæði gæti orðið
að lögum, en rjeð Mussolini til
þess að semja við ríkiserfingjann.
Ríkiserfinginn fekk Calvi greifa
til }>ess að taka þátt í samning-
unum, en meðan á ]>eim stóð, ljet
Mussolini nokkur óþingleg oW5
falla. Ríkiserfinginn gekk út úr
lurberginu, en Calvi greifi skor-
aði alræðismanninn á hólm upp
á líf og dauða.
Daginn eftir fór einvígið fram
í lundi einum skamt frá dýragarð-
inum í Róm. Calvi er einhver besti
skylmingamaðurinn í ítalska hern-
um. Mussolini vair kunnugt um
]>að og þess vegna fcr hann í stál-
brynju milli klxða. — Hann lijelt
því fram, að hann hefði altaf ver-
ið þannig búinn síðan lionum var
sýnt tilræði síðast. )
Einvígið hófst, og ekki leið á
löngu áður en Calvi greifi kom
lagi á Mussolini í brjóstið vinstra
megin — en sverðið hrökk í sund-
ur! í bræði sinni kastaði greifinn
sverðsbrotinu í andlit Mussolinis
og særði hann lítillega á kinn-
inni. En síðan hefir Mussolini lát-
ið sem minst á sjer bera.