Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1992, Page 56

56
GUNNAR SVEINSSON
hana Sveini Sölvasyni lögmanni, 11 enda ber 3. erindið með sér, að
Hálfdan getur naumast verið höfundur þess. I handriti einu segir,
að kvæði þetta hafi fundizt í Snorrabúð á alþingi 1761.12 Annars er
sumt af þessum kveðskap eignað ýmsum skáldum, aðallega prest-
um, og sumt fleirum en einum höfundi eins og gengur.
Þegar Jón Helgason biskup vann að samningu ævisögu Hálf-
danar Einarssonar, hefur hann fengið léðan kafla Hannesar
Þorsteinssonar um Varúðarvísudeiluna og skrifað ýmislegt upp úr
honum. En hönd Hannesar getur verið torlæs óvönum, enda eru
þarna ýmsar villur, sem stafa sýnilega af mislestri. Þess vegna er
sumt ótraust, sem þar segir um þessa sennu.13
Varúðarvísudeilan tengdist einnig ýmsum atburðum, sem áttu
sér stað á Hólum um þessar mundir, en óþarft er að rekja hér.
Hins vegar skal nú tekinn upp þráðurinn aftur um samskipti
þeirra Gunnars Pálssonar og Hálfdanar Einarssonar.
Gunnar brást mjög hart við Varúðarvísu og orti Varúðargælu á
móti henni árið 1758, og var hún prentuð í Kaupmannahöfn árið
eftir.14 Þetta er langt kvæði, 71 dróttkvætt erindi. En Gunnar lét
ekki þar við sitja, því að hann orti fimm önnur varúðarkvæði,15
þannig að alls varð skerfur hans í þrætukveðskap þessum um 1500
vísuorð.
Fyrst framan af hefur Gunnar ekki vitað um höfund Varúðar-
vísu. I bréfi, sem hann og sr. Vigfús Jónsson í Hítardal skrifuðu
Finni biskupi Jónssyni sameiginlega 4. júlí 1760, þar sem þeir
kvörtuðu yfir villum í nýlega prentuðum bókum á Hólum, segir,
að farið sé að eigna sr. Bjarna Gizurarsyni Varúðarvísu, og eru
færð þar rök gegn því.16 En auðvitað hlaut að koma að því, að
Gunnar frétti, að Hálfdan væri höfundurinn. Fyrrgreint bréf
Gunnars til hans 4. jan. 1759 er ritað af fullri vinsemd og
Varúðarvísa ekki nefnd. Þó hafði Gunnar ort Varúðargælu gegn
henni árið áður. Enn hefur vinfengið haldizt 1. júní 1759, þegar
Hálfdan segir í bréfi til sr. Erlends Jónssonar á Hrafnagili, að hann
hafi verið beðinn „af góðum vin, próíþasti] sr. Gunnari“ að
ráðstafa bréfi.17 Það er því augljóst, að sumarið 1759 hefur Gunnar
frétt, hvernig í málinu lá. Þá hófst áðurgreint tímabil samskipta-
leysis milli þeirra lærdómsmannanna.
Engum blöðum er um það að fletta, að sambandsrofið hefur
komið sér mun verr fyrir meistara Hálfdan en Gunnar. Astæðan
var sú, að Hálfdan þurfti að viða að sér efni í tvö mikil verk, sem
hann hafði í smíðum, ágrip íslenzkrar bókmenntasögu og presta-